Τα εθνικά προκαλούν αλυσιδωτές εξελίξεις στα δύο μεγάλα κόμματα. Ολα τα σενάρια και όλες οι αλλαγές που δρομολογούνται στη ΝΔ που μετράει αδιέξοδα και στον ΣΥΡΙΖΑ που ανοίγεται στην κοινωνία.
Η επιθετική τακτική του Ερντογάν που κατατείνει στην επίσπευση μιας συνολικής διαπραγμάτευσης για τις «ελληνοτουρκικές διαφορές» παράγει ήδη αποτελέσματα και στο εσωτερικό των δύο μεγάλων κομμάτων.
Αφενός αναδεικνύει αδυναμίες, λανθασμένες πολιτικές και διαφορετικές απόψεις στο εσωτερικό τους, αφετέρου επιτείνει τις εξελίξεις στο εξωτερικό τους. Στην πολιτική ένα λεπτό μπορεί να αποδειχθεί αιώνας και ο Κυριάκος Μητσοτάκης γνωρίζει καλά τη… βουβή προσώρας δυσαρέσκεια εντός της δεξιάς πολυκατοικίας για τις «βόλτες» του «Ορούτς Ρέις» στην ελληνική υφαλοκρηπίδα. Γνωρίζει επίσης πως η κυβέρνησή του μπορεί να οδηγηθεί σε έναν πολύ οδυνηρό συμβιβασμό με την Τουρκία, που μπροστά του η συμφωνία των Πρεσπών θα μοιάζει με ευαγγέλιο. Το θέμα είναι πώς σχεδιάζει (αν σχεδιάζει) να το χειριστεί όλο αυτό.
Από την πλευρά του ο Αλέξης Τσίπρας βλέπει την κρίση στα ελληνοτουρκικά ως ευκαιρία για να ανοίξει το κόμμα του στην κοινωνία αλλά και να ξεπεράσει αγκυλώσεις δεκαετιών εντός της Αριστεράς περί των εθνικών. Γνωρίζει κι εκείνος όμως ότι σε περίπτωση που θα πάμε σε θερμό επεισόδιο κύκλοι εντός και εκτός της χώρας θα ρίξουν στο τραπέζι το σενάριο της κυβέρνησης συνεργασίας προκειμένου να αποφευχθεί μια πολεμική αναμέτρηση και φυσικά να μη σηκώσει (και να μη χρεωθεί) ο Κυρ. Μητσοτάκης το βάρος μιας οδυνηρής συμφωνίας με τους Τούρκους.
Βαρύ το κλίμα μετά τη δήλωση Γεραπετρίτη
Στο εσωτερικό της ΝΔ το κλίμα είναι βαρύ μετά τη δήλωση του Γιώργου Γεραπετρίτη ότι αυτήν τη στιγμή η εθνική κυριαρχία ασκείται στα έξι μίλια, αλλά κυρίως από τον πλου του «Ορούτς Ρέις» στην περιοχή μεταξύ των έξι και δώδεκα ναυτικών μιλίων. Βέβαια ο Γ. Γεραπετρίτης από την αρχή είχε προσθέσει ότι η επέκταση στα δώδεκα ναυτικά μίλια αποτελεί μονομερές κυριαρχικό δικαίωμα το οποίο η χώρα δεν απεμπολεί, κάτι που επανέλαβε στις νεότερες δηλώσεις του. Ωστόσο αυτό που έμεινε ήταν το πρώτο σκέλος της δήλωσης, που προκάλεσε παρασκηνιακούς τριγμούς στο εσωτερικό της ΝΔ. Ενδεικτικό είναι ότι ο Αντώνης Σαμαράς διά των στενών συνεργατών του έστειλε μήνυμα στο Μέγαρο Μαξίμου να ανασκευαστεί δίχως μισόλογα και περιφράσεις η δήλωση Γεραπετρίτη. Κάτι όμως που δεν έγινε.
Ο πλους του «Ορούτς Ρέις» εντός των ελληνικών χωρικών υδάτων των δώδεκα μιλίων στην περιοχή του Καστελόριζου σηματοδοτεί ότι η κυβέρνηση, αν και δηλώνει ότι διατηρεί το δικαίωμα επέκτασης όπως της το δίνει το διεθνές δίκαιο, στην πράξη δεν το υπερασπίστηκε. Αντίθετα, η διακήρυξη ότι «η εθνική κόκκινη γραμμή είναι τα έξι μίλια» μπορεί να εκληφθεί και σαν πρόσκληση στην Τουρκία μετά το «Ορούτς Ρέις» να στείλει και το «Γιαβούζ» να επιχειρήσει γεώτρηση.
Η κριτική που ασκείται στο εσωτερικό του κόμματος είναι ότι από το καλοκαίρι του 2019, όταν η Τουρκία έδειξε τις διαθέσεις της, η κυβέρνηση Μητσοτάκη δεν ακολούθησε πολιτική αποτροπής, όπως πλέον αποδεικνύεται εκ του αποτελέσματος. Η «πατριωτική» πτέρυγα της ΝΔ που πλέον αναφέρεται στον Αντ. Σαμαρά θεωρεί ότι η κυβέρνηση θα έπρεπε να έχει προειδοποιήσει και να έχει δεσμευτεί ότι δεν θα ανεχθεί παραβίαση της υφαλοκρηπίδας κατά τρόπο που να μην υπάρχει υπαναχώρηση και να μεταφέρει την ευθύνη ενδεχόμενης πολεμικής αναμέτρησης στην Τουρκία, αλλά και στους συμμάχους που την ανέχονται. Στο ερώτημα αν η παραβίαση της ελληνικής υφαλοκρηπίδας αποτελεί casus belli, η επίσημη απάντηση του κυβερνητικού εκπροσώπου ήταν ότι «η Ελλάδα θα κάνει ό,τι χρειαστεί για να υπερασπιστεί τα κυριαρχικά της δικαιώματα», ενώ ο πρωθυπουργός είχε απαντήσει ότι «θα κάνουμε ό,τι χρειάζεται για να μη φτάσουμε στο σημείο να κάνουμε ό,τι χρειάζεται». Εάν αυτό σήμαινε ότι θα αποτρέψει κινήσεις της Τουρκίας που θα ανάγκαζαν τη χώρα να εμπλακεί σε θερμό επεισόδιο, τότε η κυβέρνηση έχει αποτύχει παταγωδώς.
Εντονη η κριτική στη δεξιά πολυκατοικία
Στο εσωτερικό της δεξιάς παράταξης είναι έντονη η κριτική ότι η κυβέρνηση Μητσοτάκη διαπνέεται στα ελληνοτουρκικά από την «εθνομηδενιστική τακτική Σημίτη». Η αντίληψη αυτή ενισχύεται από τους υπουργούς που προέρχονται από το σημιτικό ΠΑΣΟΚ αλλά και από συμβολικές κινήσεις όπως η πρόταση για την Αννα Διαμαντοπούλου ή η τοποθέτηση του Θάνου Ντόκου στη θέση του συμβούλου εθνικής ασφαλείας του πρωθυπουργού. Ηδη οι «υπερβολικά ευαίσθητοι» προβλέπουν «Πρέσπες του Αιγαίου» που θα κληθεί να διεκπεραιώσει η κυβέρνηση της ΝΔ. Ορισμένοι εκφράζουν φόβους ότι ο πρωθυπουργός έχει αναλάβει παρόμοιες δεσμεύσεις έναντι των διεθνών συνομιλητών του. Μόνο που τα εθνικά θέματα αγγίζουν τον σκληρό πυρήνα της δεξιάς παράταξης και η προβλεπόμενη υποχώρηση από την ηγεσία θα έχει διαλυτικές συνέπειες για το κόμμα. Παλαιό στέλεχος της ΝΔ έλεγε: «Δεν είναι όλοι οι βουλευτές της εθνομηδενιστικής άποψης ούτε κινούνται όλοι από ιδιοτελή κίνητρα. Υπάρχει ικανός αριθμός που όχι απλώς δεν θα ψηφίσει μια συμφωνία οψέποτε έλθει, αλλά δεν θα συναινέσει και στην έναρξη μιας πορείας που θα έχει κατάληξη την απώλεια κυριαρχικών δικαιωμάτων».
Εάν η ισχυρότερη ομάδα αυτήν τη στιγμή στη ΝΔ είναι εκείνη που συγκροτείται γύρω από την ηγεσία του κόμματος, υπάρχουν πάντα οι ακέφαλοι καραμανλικοί και οι σαμαρικοί. Εχει ενδιαφέρον ότι είναι η πρώτη φορά που οι καραμανλικοί (παρότι του καταλογίζουν ότι έβγαλε στην ηγεσία τον Κυρ. Μητσοτάκη) εμφανίζονται έτοιμοι να συνταχθούν ακόμη και πίσω από τον Αντ. Σαμαρά εφόσον αντιδράσει στη διολίσθηση του Κυρ. Μητσοτάκη. Το εάν οι εξελίξεις οδηγήσουν μέχρι σε αποχώρηση ομάδας βουλευτών και φυσικά κομματικών στελεχών είναι ανοικτό και θα εξαρτηθεί από την ταχύτητα αυτών.
Στο συγκεκριμένο πλαίσιο προστίθενται και τα σενάρια για πρόωρες εκλογές μόλις το επιτρέψουν οι επιδημιολογικές συνθήκες. Κυβέρνηση με αποστολή να περάσει μια συμφωνία με την Τουρκία αποτελεί δέλεαρ για εκείνους που θέλουν να παρακάμψουν το πικρό ποτήρι και να συνεχίσουν τις business as usual. Μόνο που έναν παρόμοιο συμβιβασμό θα πρέπει να ψηφίσουν και βουλευτές άλλων κομμάτων και πρώτα από όλα το ΣΥΡΙΖΑ. Το ότι στο εσωτερικό της αξιωματικής αντιπολίτευσης υπάρχουν στελέχη που συμφωνούν με έναν «επώδυνο αλλά ορθολογικό συμβιβασμό» θεωρείται δεδομένο από κύκλους της κυβέρνησης.
Η φυγή του Αλέξη Τσίπρα προς τα εμπρός
Ο Αλέξης Τσίπρας όλο το προηγούμενο διάστημα δεχόταν εισηγήσεις συνεργατών του (κάποιες πολύ σκληρές, είναι αλήθεια) για τον τρόπο που έπρεπε να αντιμετωπίσει το κλίμα εσωστρέφειας στο εσωτερικό του κόμματος. Ο ίδιος κρατούσε χαμηλούς τόνους αποφεύγοντας να τοποθετηθεί.
Ωστόσο είχε λάβει τις αποφάσεις του και αυτές δεν ήταν άλλες από τη φυγή προς τα εμπρός. Μετά τις αλλαγές στην ανθρωπογεωγραφία του κόμματος πέρασε στο επόμενο και πιο δύσκολο στάδιο, των αλλαγών στον τρόπο με τον οποίο ο ΣΥΡΙΖΑ αντιπολιτεύεται την κυβέρνηση και κυρίως τοποθετείται σε θέματα αιχμής.
Η συζήτηση στη Βουλή την περασμένη Πέμπτη και η πρόταση μομφής κατά του ΥΠΟΙΚ Χρήστου Σταϊκούρα ήταν το πρώτο δείγμα του νέου δόγματος στον ΣΥΡΙΖΑ.
Οι εξελίξεις στα εθνικά θέματα, η αυξανόμενη ένταση στη ΝΑ Μεσόγειο και οι κυβερνητικές παλινωδίες ήταν η ευκαιρία που έψαχνε ο πρόεδρος του ΣΥΡΙΖΑ. Η πρότασή του για αύξηση στα δώδεκα ναυτικά μίλια των χωρικών μας υδάτων νοτίως της Κρήτης και αναλόγως των εξελίξεων ανατολικότερα της Ρόδου, της Καρπάθου, της Κάσου και της Κρήτης (εκεί δηλαδή όπου βρίσκεται το «Ορούτς Ρέις») έβαλε τον δάκτυλο επί τον τύπον των ήλων. Εκεί δηλαδή όπου η πληθυντική Αριστερά θα μπορούσε να συναντηθεί με τον κόσμο του πάλαι ποτέ ΠΑΣΟΚ του Ανδρέα Παπανδρέου, που κακά τα ψέματα η πλειοψηφία του σήμερα είναι ψηφοφόροι του ΣΥΡΙΖΑ.
Η κίνηση αυτή του Αλ. Τσίπρα μόνο εύκολη δεν είναι για το εσωτερικό του κόμματος. Υπάρχουν πολλοί και δεν το κρύβουν (από τους 53 έως στελέχη της ανανεωτικής Αριστεράς) που θεωρούν τη θέση «μαξιμαλιστική» έως και «λαϊκίστικη». Ωστόσο ήταν επιβεβλημένη και για εθνικούς λόγους. Η πολιτική της ακινησίας στα εθνικά για να μην ενοχληθεί η Τουρκία όχι μόνο δεν απέδωσε, αλλά όταν ο Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν άλλαξε ρότα το 2016 φανερώθηκε η αδυναμία της.
Ο ΣΥΡΙΖΑ επί εποχής Κοτζιά ήταν εκείνος που γύρισε το δόγμα της ακινησίας σε μια πιο παρεμβατική άσκηση της εξωτερικής μας πολιτικής τόσο στο ενεργειακό της ΝΑ Μεσογείου όσο και σε ό,τι αφορά τη συμφωνία των Πρεσπών. Δεν ήταν δυνατόν να γυρίσει τώρα πίσω στο δόγμα της ακινησίας ούτε φυσικά να αφήσει αναπάντητες τις τουρκικές προκλήσεις όπως πράττει η κυβέρνηση Μητσοτάκη, που τη μια ο αέρας, την άλλη οι μηχανές και στο τέλος τα χωρικά μας ύδατα προσαρμόζονταν κατά το δοκούν προκειμένου να εξηγήσουν τις κυβερνητικές παλινωδίες.
Η στροφή Τσίπρα άρχισε να φαίνεται και εκεί που βρίσκεται η αχίλλειος πτέρνα του κόμματος, στην επικοινωνία (όχι πάντα με δική του ευθύνη). Ο Νάσος Ηλιόπουλος αποδεικνύεται εξαιρετικά επιμελής, το γραφείο Τύπου αλλά και οι άνθρωποι δίπλα στον πρόεδρο αρχίζουν να αντιλαμβάνονται τη σημασία της καθημερινής επαφής με τους δημοσιογράφους του ρεπορτάζ και ο πρόεδρος πέρασε στο επόμενο και πιο κρίσιμο στάδιο: την άσκηση πίεσης στο σύστημα ώστε να εγκαταλείψει τη γραμμή της πλήρους στήριξης της ΝΔ και του Κυρ. Μητσοτάκη. Η κλήση του προέδρου του ΕΣΡ Αθανάσιου Κουτρομάνου από την ΚΟ του ΣΥΡΙΖΑ σε ακρόαση στη Βουλή για τον συνεχή αποκλεισμό της αξιωματικής αντιπολίτευσης από τα μέσα μαζικής ενημέρωσης είναι μόνο η αρχή.
Αλλά είναι και ένα ηχηρό μήνυμα σε εκείνους εντός του κόμματος που θεωρούν μοναδικό πρόβλημα για τις σχέσεις με τα ΜΜΕ τον νόμο Παππά και είναι οπαδοί της «χρυσής ουδετερότητας» απέναντι στα συστημικά Μέσα, σε μια λογική «δεν σε πειράζω, δεν με πειράζεις». Κι αυτό διότι μπορεί να μην πειράζουν τους ίδιους, αλλά έχουν κυριολεκτικά εξαφανίσει τον ΣΥΡΙΖΑ και τον θυμούνται μόνο για να αναδείξουν την αντιΣΥΡΙΖΑ ατζέντα.
Ολα τα παραπάνω έκαναν και κάνουν κακό στο κόμμα και η περίοδος χάριτος προκειμένου να βρει ο ΣΥΡΙΖΑ τον βηματισμό του έχει παρέλθει ανεπιστρεπτί. Σε ό,τι αφορά, τέλος, το κόμμα, οι πρώτες ενδείξεις είναι ότι ο Δημήτρης Τζανακόπουλος από τη θέση του νέου γραμματέα του κόμματος έχει σφίξει τα λουριά στις οργανώσεις τόσο όσο χρειάζεται ώστε να γίνει επιτέλους πράξη η συλλογική απόφαση για άνοιγμα στην κοινωνία.
