«Mες την υπόγεια την ταβέρνα/ μες σε καπνούς και σε βρισές
(απάνω στρίγγλιζε η λατέρνα)/ όλ’ η παρέα πίναμ’ εψές·
εψές, σαν όλα τα βραδάκια/ να πάνε κάτου τα φαρμάκια… »
Το 1922, δημοσιεύτηκε στο περιοδικό «Μαύρος Γάτος» ένα από τα σημαντικότερα έργα του νεοελληνικού λυρισμού. Το ποίημα «Οι Μοιραίοι» του Κώστα Βάρναλη, γραμμένο σε ιαμβικό μέτρο και ύφος αφηγηματικό περιγράφει και στις έξι εξάστιχες στροφές του την σκληρή πραγματικότητα των λαϊκών ανθρώπων μέσα από έναν τρυφερό, σχεδόν εξιδανικευμένο ρεαλισμό, που αγγίζει τα κινηματογραφικά καρέ, του Ντίνου Δημόπουλου.
Είναι η περίοδος, όπου ο Βάρναλης εκδίδει τη συλλογή «Το Φως που Καίει», με την οποία στρέφεται αμετάκλητα προς την αριστερή και κομμουνιστική ιδεολογία.
Η πρώτη προσπάθεια μελοποίησης του έγινε το 1962 από τον Νίκο Μαμαγκάκη και ερμηνευτή τον Φώτη Δήμα, τότε είχαν κυκλοφορήσει σε δισκάκι των 45 στροφών ο πρώτος και ο τρίτος στίχος. Δύο χρόνια, αργότερα, το 1964 ο Μίκης Θεοδωράκης μελοποίησε τις τρεις πρώτες στροφές του ποιήματος και με ερμηνευτή τον Γρηγόρη Μπιθικώτση και Αντώνη Κλειδωνιάρη, στις δεύτερες φωνές, εντάχθηκε στον κύκλο «Πολιτεία Β’».
