Με fast track απευθείας ανάθεση στις 10 Μαΐου το ΥΠΕΣ προώθησε αλλαγές στο πληροφορικό σύστημα, με στόχο τη θωράκιση των προσωπικών δεδομένων, μόλις ένα μήνα πριν από τις ευρωεκλογές
Αυτές τις μέρες, διανύοντας προεκλογική περίοδο, το υπουργείο Εσωτερικών (ΥΠΕΣ) προχωρά σε μια κίνηση που κάλλιστα μπορεί να εκληφθεί, αν μη τι άλλο, ως παραδοχή της πολιτικής ηγεσίας του, υπό την υπουργό Νίκη Κεραμέως και τον αναπληρωτή υπουργό Θοδωρή Λιβάνιο, ότι μπορεί να υπάρχουν κενά και «τρύπες» αναφορικά με την προστασία των προσωπικών δεδομένων στην ψηφιακή εκλογική εφαρμογή για τους εκλογείς εσωτερικού και εξωτερικού μέσω επιστολικής ψήφου. Το Documento φέρνει στο φως την απόφαση του υπουργείου Εσωτερικών στις 10 Μαΐου 2024 (αρ. πρωτ. 40177) να επιφέρει αλλαγές στο πληροφορικό σύστημα υποστήριξης της επιστολικής ψήφου για να θωρακιστούν τα προσωπικά δεδομένα.
Οι νέες παρεμβάσεις γίνονται ένα μήνα πριν από τις ευρωεκλογές της 9ης Ιουνίου και μετά τις αποκαλύψεις για το σκάνδαλο διαρροής προσωπικών δεδομένων, το λεγόμενο email-gate –εμπλέκεται η πρώην ευρωβουλευτής της ΝΔ Αννα-Μισέλ Ασημακοπούλου–, αλλά και την πρόσφατη υπόθεση διάρρηξης του γραφείου προϊσταμένου της Διεύθυνσης Εκλογών του υπουργείου Εσωτερικών.
Στις 26 Απριλίου 2024 το ΥΠΕΣ απηύθυνε πρόσκληση εκδήλωσης ενδιαφέροντος για την κατάθεση οικονομικής προσφοράς αναφορικά με την παροχή υπηρεσιών μελετητικού έργου για την επικαιροποίηση και βελτιστοποίηση της υφιστάμενης μελέτης αντικτύπου (data protection impact analysis – DPIA) που εκπονήθηκε από τις υπηρεσίες του υπουργείου για το πληροφορικό σύστημα υποστήριξης της επιστολικής ψήφου. Στις 10 Μαΐου (αρ. πρωτ. 40177) έγινε η απευθείας ανάθεση, με τη δαπάνη να ανέρχεται στο ποσό των 18.600 με ΦΠΑ.
Οπως σημειώνεται στο παράρτημα της σύμβασης, το ΥΠΕΣ επέχει θέση υπεύθυνου επεξεργασίας των αιτήσεων των Ελλήνων πολιτών που επιθυμούν να εγγραφούν στους ειδικούς εκλογικούς καταλόγους επιστολικής ψήφου για τις ευρωεκλογές του Ιουνίου 2024 και έχει την υποχρέωση λήψης και διαρκούς τήρησης των κατάλληλων αναγκαίων τεχνικών και οργανωτικών μέτρων ασφαλείας των λαμβανόμενων πληροφοριών. Τα μέτρα ασφαλείας συνίστανται κατ’ ελάχιστον στην καταγραφή και παρακολούθηση των προσβάσεων, τη διασφάλιση της ιχνηλασιμότητας και την προστασία των διακινούμενων δεδομένων από κάθε παραβίαση, καθώς και από σκόπιμη ή τυχαία απειλή.
Ολα αυτά δεν γίνονται εν κενώ. Μάλιστα αναμένεται το πόρισμα της Αρχής Προστασίας Δεδομένων Προσωπικού Χαρακτήρα (ΑΠΔΠΧ) για το σκάνδαλο της διαρροής των απόρρητων προσωπικών δεδομένων των εκλογέων του εξωτερικού.
Η απόφαση του υπουργείου Εσωτερικών στις 10 Μαΐου 2024 με αντικείμενο τις αλλαγές στο πληροφορικό σύστημα υποστήριξης της επιστολικής ψήφου για να θωρακιστούν τα προσωπικά δεδομένα (01). Η σύμβαση της 9ης Φεβρουαρίου 2024 που υπογράφηκε μεταξύ ΥΠΕΣ και SingularLogic με αντικείμενο την παροχή υπηρεσιών ανάπτυξης λογισμικού για την εφαρμογή της επιστολικής ψήφου και την υποστήριξη της εκλογικής διαδικασίας (02). Eνα μήνα μετά ξέσπασε το σκάνδαλο email-gate στο οποίο εμπλέκεται η Αννα-Μισέλ Ασημακοπούλου. Η σύμβαση ενεργοποίησης ψηφιακής εφαρμογής του 2020 μεταξύ ΥΠΕΣ – SingularLogic για την εκλογική διαδικασία αναφορικά με τους εκλογείς εξωτερικού (03) Οπως είχε αποκαλύψει στις 29 Απριλίου το documentonews.gr, ο πρόεδρος της αρχής Κωνσταντίνος Μενουδάκος είχε ζητήσει νέα υπομνήματα από τους εμπλεκόμενους και είχε ξεκαθαρίσει ότι δεν θα χρησιμοποιήσει το πόρισμα της Μονάδας Εσωτερικού Ελέγχου του υπουργείου Εσωτερικών. Για την απόφαση προβλήθηκε το επιχείρημα ότι πρόκειται για εσωτερικό έγγραφο των υπηρεσιών του ΥΠΕΣ και η ΑΠΔΠΧ θα εκδώσει δικό της πόρισμα.
Οι ευθύνες της κυβέρνησης
Βέβαια, το σημαντικό είναι ότι η ηγεσία του υπουργείου Εσωτερικών επιδίωξε να ορίσει ως κρίσιμο για τη διαρροή στοιχείων το χρονικό διάστημα Μαΐου – Ιουνίου 2023, όταν υπήρχε υπηρεσιακή ηγεσία λόγω της τότε εκλογικής περιόδου. Ομως ό,τι κι αν προκύψει ως προς τον χρόνο διαρροής, δεν είναι άμοιροι ευθυνών υπουργοί της κυβέρνησης της ΝΔ. Μάλιστα η σπουδή Κεραμέως να θωρακίσει εσπευσμένα το σύστημα της επιστολικής ψήφου το δείχνει εκκωφαντικά.
Θυμίζουμε κάποιες συμβάσεις με σημασία σε μια χρονοσειρά που οδηγεί σε πολιτικές εκτιμήσεις σχετικά με τις τελευταίες κινήσεις της ηγεσίας του ΥΠΕΣ προς ενίσχυση της προστασίας των δεδομένων προσωπικού χαρακτήρα. Το 2020, λίγο αφότου η κυβέρνηση Μητσοτάκη ψήφισε τον ν. 4648/16.12.2019 για την ψήφο των αποδήμων, ενεργοποιείται με τη σύμβαση 19/2020 μεταξύ ΥΠΕΣ και SingularLogic ψηφιακή εφαρμογή για την εκλογική διαδικασία αναφορικά με τους εκλογείς εξωτερικού.
Πέρασαν τρία χρόνια έκτοτε. Η κυβέρνηση Μητσοτάκη ψήφισε νόμο για την επιστολική ψήφο εκλογέων εσωτερικού και εξωτερικού (ν. 5083/2024). Στις 9 Φεβρουαρίου 2024 υπογράφηκε μεταξύ ΥΠΕΣ και SingularLogic η σύμβαση 2/2024 με αντικείμενο παροχή υπηρεσιών ανάπτυξης λογισμικού για την εφαρμογή της επιστολικής ψήφου και την υποστήριξη της εκλογικής διαδικασίας (συμβατική αξία 1.612.000 ευρώ). Αναλαμβάνουν από κοινού να τηρούν τις υποχρεώσεις που απορρέουν από το ενωσιακό και εθνικό ρυθμιστικό πλαίσιο για την προστασία προσωπικών δεδομένων. Αρχές Μαρτίου 2024 ξεσπά το σκάνδαλο της διαρροής emails αποδήμων (υπόθεση Ασημακοπούλου).
Οι αιτήσεις για επιστολική ψήφο ξεκίνησαν στις 15 Φεβρουαρίου και η προθεσμία έληξε στις 29 Απριλίου 2024. Κοντά μια εβδομάδα μετά, στις 10 Μαΐου, το ΥΠΕΣ φέρνει τη σύμβαση για να διαπιστώσει αν τηρήθηκαν τα μέτρα ως προς την προστασία δεδομένων του πληροφορικού συστήματος υποστήριξης της επιστολικής ψήφου και παράλληλα διερευνά τη δυνατότητα βελτίωσής του για την τήρηση των τεχνικών και οργανωτικών μέτρων ασφαλείας των λαμβανόμενων πληροφοριών.
Οπως τονίζει προς το Documento πολιτικό στέλεχος της αντιπολίτευσης, υπάρχουν διάφορες εκδοχές: το υπουργείο Εσωτερικών και το Μαξίμου του Κυριάκου Μητσοτάκη είτε έρχονται να καλύψουν ετεροχρονισμένα τα κενά ή την ανυπαρξία προστασίας δεδομένων είτε επιχειρούν να προλάβουν την έκδοση του πορίσματος της ΑΠΔΠΧ. Φαίνεται ότι υπάρχουν ενδείξεις για ελλείψεις στην ασφάλεια προσωπικών δεδομένων, είτε η διαρροή των emails εκλογέων εξωτερικού συνδέεται με την εφαρμογή των αποδήμων της σύμβασης 19/2020 είτε με την εφαρμογή επιστολικής ψήφου της σύμβασης 2/2024.
Ασυμμετρίες στους καταλόγους
Στο μικροσκόπιο των κομματικών επιτελείων έχει τεθεί μια παράμετρος που συνδέεται με τη δυνατότητα χειραγώγησης της επιστολικής ψήφου από το κυβερνητικό στρατόπεδο. Το ΥΠΕΣ και το Μαξίμου έχουν στην κατοχή τους όγκο πληροφοριών για εκλογείς επιστολικής ψήφου τις οποίες μπορούν να αξιοποιήσουν (ή έχουν ήδη εργαλειοποιήσει), π.χ. για στοχευμένες πολιτικές καμπάνιες που να «αγγίζουν» προφίλ ψηφοφόρων του… ταχυδρομείου. Το κλειδί είναι οι ειδικοί κατάλογοι εκλογέων επιστολικής ψήφου.
Είναι εμφανές ότι οι πληροφορίες που αντλούνται από αυτά τα δεδομένα για τους εν λόγω 202.515 εκλογείς (εσωτερικού και εξωτερικού) δίνουν επικοινωνιακή υπεροπλία για τις πολιτικές καμπάνιες ενόψει ευρωεκλογών. Ομως, παράλληλα, εκλογοστατιστικολόγοι και πληροφορικάριοι σε επιτελεία κομμάτων της αντιπολίτευσης κρίνουν ότι θα πρέπει να δοθούν στα πολιτικά κόμματα οι ειδικοί εκλογικοί κατάλογοι και για λόγους που συνδέονται με τη διαφάνεια και με το ενδεχόμενο αποτροπής εκλογικών τρικ με την επιστολική ψήφο. Οπως επισημαίνει στο Documento ειδικός επιστήμονας με πείρα στα της εκλογικής διαδικασίας, μπορεί να φανεί από τον ειδικό κατάλογο αν υπάρχουν εκλογείς-φαντάσματα ή ακόμη και να διερευνηθούν υπόνοιες για… συντονισμό επιστολικής ψήφου σε ορισμένες περιοχές.
Σύμφωνα με ασφαλείς πληροφορίες, κόμματα της αντιπολίτευσης ζητούν από τους αρμόδιους του ΥΠΕΣ να τους δώσουν και τον κατάλογο εκλογέων επιστολικής ψήφου. Δικαιούνται άλλωστε να το κάνουν.
Οι επίμαχοι ειδικοί εκλογικοί κατάλογοι περιέχουν τα ακόλουθα για κάθε εκλογέα: αύξοντα αριθμό, ειδικό εκλογικό αριθμό, επώνυμο, όνομα, όνομα γονέων, συζύγου και επώνυμο πατέρα (εφόσον πρόκειται για έγγαμη γυναίκα που φέρει το επώνυμο του συζύγου), ημερομηνία και χρόνο γέννησης, βασική εκλογική περιφέρεια όπου είναι εγγεγραμμένος/η (περιφερειακή ενότητα, δήμος, εκλογικό διαμέρισμα), πλήρη διεύθυνση διαμονής, πλήρη διεύθυνση στην οποία επιθυμεί να λάβει τον ειδικό φάκελο ψηφοφορίας, διεύθυνση ηλεκτρονικού ταχυδρομείου και τηλέφωνα επικοινωνίας.
Με βάση το άρθρο 7 του ν. 5083/2024, τα πολιτικά κόμματα μπορούν να λάβουν αντίτυπα των ειδικών εκλογικών καταλόγων αλλά δεν επιτρέπεται να περιλαμβάνονται τρία στοιχεία των εκλογέων επιστολικής ψήφου: η διεύθυνση παραλαβής του ειδικού φακέλου ψηφοφορίας, το μέιλ και τα τηλέφωνα επικοινωνίας τους.
Πριν από λίγες ημέρες υπήρξαν διαρροές και δημοσιεύματα περί αυξημένου ενδιαφέροντος για ψήφο μέσω ταχυδρομείου από εκλογείς σε περιοχές με πληθυσμούς Ρομά, όπως π.χ. η Βοιωτία (Πυρί, Ορχομενός), η Β΄ Θεσσαλονίκης (Μενεμένη) ή ακόμη και δημοτικές ενότητες της Β΄ Δυτικής Αττικής (Ζεφύρι, Ασπρόπυργος κ.ά.). Κάτι τέτοιο δεν έχει διασταυρωθεί αλλά στελέχη κομμάτων εμφανίζονται να είναι σε εκλογική εγρήγορση για τον εντοπισμό… ασυμμετριών.
Βέβαια, το κύριο ζήτημα στο οποίο όλοι εστιάζουν είναι ότι δεν έγινε από την κυβέρνηση της ΝΔ, όπως και από την κυβέρνηση ΣΥΡΙΖΑ, εκκαθάριση εκλογικών καταλόγων από θανόντες. Η κυβέρνηση Μητσοτάκη έσπευσε να προωθήσει την επιστολική ψήφο και να φτιάξει ψηφιακές πλατφόρμες για την υλοποίησή της, αλλά όρισε νομοθετικά την 1η Νοεμβρίου 2024 ως χρονικό ορόσημο για την εκκαθάριση, θεσπίζοντας ήδη τις προϋποθέσεις για τη διαγραφή εκλογέων.
Οπως έχει επισημάνει το Documento σε ρεπορτάζ στις 4 Φεβρουαρίου 2024, ήδη από το 2019 και με μεγαλύτερη έμφαση τον Μάιο του 2023 ο Οργανισμός για την Ασφάλεια και τη Συνεργασία στην Ευρώπη (ΟΑΣΕ) και το Γραφείο Δημοκρατικών Θεσμών και Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων (ODIHR) σε έκθεσή τους θέτουν μεταξύ άλλων ως πρόβλημα ότι δεν έχουν διαγραφεί αποβιώσαντες. Η ανησυχία ενισχύεται λόγω της ψηφιακής εκλογικής «κοσμογονίας» των πολλαπλών πλατφορμών σε συνδυασμό και με την επιστολική ψήφο.
Φόβος για παρατράγουδα
Ενα πρόβλημα που δεν είχαν υπολογίσει εμφανίστηκε κυρίως σε νησιά του Αιγαίου και σχετίζεται με εκλογείς που ως εργαζόμενοι κυρίως σε τουριστικά επαγγέλματα (σεζόν) επέλεξαν την επιστολική ψήφο. Οπως εξηγούν στο Documento στελέχη του ΥΠΕΣ, δέχονται τηλεφωνικώς παράπονα από εκλογείς οι οποίοι δεν έχουν φτάσει ακόμη στα νησιά όπου έχουν δηλώσει διεύθυνση παραλαβής του εκλογικού υλικού, διότι πιάνουν δουλειά λίγο αργότερα. Οι δύο εταιρείες ταχυμεταφορών που έχουν αναλάβει τη διανομή του υλικού ψηφοφορίας τούς ειδοποιούν και τους ενημερώνουν ότι δεν μπορούν να το κρατήσουν πάνω από δύο ημέρες η μια και επτά η άλλη και θα το επιστρέψουν στην εκλογική βάση – στο Περιστέρι ο χώρος συλλογής επιστολικών ψήφων. Ηδη έχει επιληφθεί για το θέμα που προέκυψε το ΥΠΕΣ ώστε να βρεθεί λύση.
Ομως σύμφωνα με τα οριζόμενα για τους εντός επικρατείας εκλογείς, η αποστολή φακέλου από τον χώρο του με κλήση υπαλλήλου ταχυδρομικής εταιρείας μπορεί να γίνει μέχρι τις 3 Ιουνίου και τις 4 Ιουνίου εάν η παράδοση γίνει από τον εκλογέα σε κατάστημα της εταιρείας. Αντίστοιχα, αν ο εκλογέας είναι στο εξωτερικό, ο φάκελος πρέπει να αποσταλεί έως και τις 28 Μαΐου 2024.
Οι επιστολικές ψήφοι για να καταμετρηθούν πρέπει να φτάσουν στο Περιστέρι έως και τις 8 Ιουνίου και ώρα Ελλάδας 17.00.
Οσοι εκλογείς εσωτερικού ασκήσουν το εκλογικό τους δικαίωμα με επιστολική ψήφο αποκλείονται από την ψηφοφορία με αυτοπρόσωπη παρουσία σε εκλογικό τμήμα. Για τον λόγο αυτό στον εκλογικό κατάλογο που είναι εγγεγραμμένοι, στον βασικό του δήμου τους ή τον ειδικό ετεροδημοτών, θα υπάρχει ειδική σήμανση «Τ» (ταχυδρομικά) ώστε ο δικαστικός αντιπρόσωπος να μην τους επιτρέψει να ψηφίσουν.
Ομως οι επιτελείς του υπουργείου Εσωτερικών ανησυχούν ιδιαίτερα μήπως υπάρξει εμπλοκή στην περίπτωση που κάποιοι αποφασίσουν να παραστούν αυτοπροσώπως στο εκλογικό κέντρο. Από τον χώρο συλλογής επιστολικής ψήφου θα ενημερώσουν ηλεκτρονικά για τους εκλογείς που δεν ψήφισαν ταχυδρομικά και ο κάθε δήμος θα ετοιμάσει κατάσταση ονομάτων ανά εκλογικό τμήμα με τους εν λόγω εκλογείς. Υπάλληλος του δήμου θα την παραδώσει στον δικαστικό αντιπρόσωπο του εκλογικού τμήματος. Το ερώτημα είναι αν θα προλάβουν όλοι ώστε να ψηφίσει ο εκλογέας (χωρίς «Τ» πλέον) μετά τις 11 το πρωί της Κυριακής 9 Ιουνίου.
Διαβάστε επίσης: Η… αποχή της επιστολικής ψήφου εσωτερικού
