Τον Φεβρουάριο του 1832 οδηγούνται σε δίκη ο εκδότης Γκαμπριέλ Ομπέρ, ο διευθυντής και αρχισυντάκτης Σαρλ Φιλιπόν και ο σκιτσογράφος Ονορέ Ντομιέ του περιοδικού «La Caricature», το οποίο ασχολούνταν κυρίως με θέματα ηθικής, πολιτικής, κοινωνικής κριτικής και λογοτεχνίας.
Οι τρεις τους καταδικάστηκαν σε κάθειρξη έξι μηνών, πρόστιμο πεντακοσίων φράγκων και επιπλέον υποχρεώθηκαν να καταβάλουν τα δικαστικά έξοδα. Ο λόγος της καταδικαστικής απόφασης ήταν μια λιθογραφία του Ντομιέ που απεικόνιζε τον βασιλιά της Γαλλίας Λουδοβίκο Φίλιππο ως Γαργαντούα.
Ο Λουδοβίκος Φίλιππος στην αρχή της βασιλείας του ήταν απλός και προσιτός στον λαό, συνάμα όμως μαλθακός και παρουσιαζόταν ως ιδιαίτερα δημοφιλής. Το προφίλ του στηρίχθηκε κυρίως στην αποδοχή του από τη μεσαία τάξη, η οποία τον βοήθησε να προβάλλεται στον λαό αγαπητός. Σταδιακά όμως, πιεζόμενος από τα συμφέροντα, τη διαπλοκή της εποχής και τους φεουδάρχες, άλλαζε πολιτικές, ώσπου στο τέλος εγκατέλειψε εντελώς τη μεσαία τάξη, στην οποία ουσιαστικά στηριζόταν. Η οικονομική κρίση του 1847 βέβαια αποτέλεσε την αρχή του τέλους για τη βασιλεία του (1848).
Ο Γαργαντούας λοιπόν του Ντομιέ απεικονιζόταν να κάθεται στον θρόνο του και να καταβροχθίζει τσουβάλια γεμάτα νομίσματα, τα οποία έπαιρναν από τον φτωχό λαό οι υπουργοί του. Τα νομίσματα μεταφέρονταν από μικροσκοπικούς ανθρώπους πάνω σε μια ράμπα που κατέληγε στο στόμα του βασιλιά-Γαργαντούα, ενώ στην άλλη άκρη βρισκόταν ένα πλήθος εξαθλιωμένων ανθρώπων που παρέδιδαν τα χρήματά τους. Γύρω από τον θρόνο βρίσκονταν οι ευνοούμενοι του βασιλιά απολαμβάνοντας τίτλους ευγενείας, παράσημα, προμήθειες και παρόμοιες ευεργεσίες, τα οποία είχαν μετατραπεί σε αναγκαστικές εισφορές. Ο τίτλος «Gargantua» στην πραγματικότητα αναφερόταν στα απίστευτα χρηματικά ποσά που ξόδευε και σπαταλούσε η κυβέρνηση. Ο βασιλιάς μάλιστα αξίωσε για τον εαυτό του έναν επιπλέον μισθό 18 εκατομμυρίων φράγκων, ποσό που θα αντιστοιχούσε σήμερα σε 150 φορές αυτού που λαμβάνει ο Αμερικανός πρόεδρος. Την ίδια στιγμή η πλειονότητα του εργαζόμενου λαού ζούσε σε ακραία φτώχεια και ανέχεια.
Ο Γαργαντούας δεν δημοσιεύτηκε ποτέ στο «La Caricature» λόγω της λογοκρισίας που επέβαλαν οι υπουργοί και η αστυνομία. Εντούτοις παρουσιάστηκε ένα άρθρο σχετικό με το χαρακτικό, το οποίο χλεύαζε την απόφαση του δικαστηρίου. Δυστυχώς, αυτή η δίκη που φυλάκισε τους ανθρώπους του «La Caricature» δεν ήταν η μόνη. Ο έλεγχος στην εξουσία και οι αποκαλύψεις του περιοδικού ήταν η αιτία που οδήγησε σε απειλές, διώξεις και φυλακίσεις του εκδότη και των δημοσιογράφων και τελικά στον οικονομικό στραγγαλισμό, με αποτέλεσμα το 1843 να εκδοθεί το τελευταίο τεύχος. Οι μεγάλες δημοκρατικές κατακτήσεις της Γαλλικής Επανάστασης παραγκωνίστηκαν και τη θέση τους πήραν η αυθαιρεσία και η τυραννία της εξουσίας. Προτού όμως κλείσει το «La Caricature» είχε ήδη διαμορφώσει –και αυτό– τις προϋποθέσεις των επαναστάσεων του 1847-48, οι οποίες αμφισβήτησαν ευθέως τόσο τις τυραννικές πρακτικές των βασιλικών καθεστώτων όσο και τη λογοκρισία, την ανελευθερία και τη διασπάθιση του δημόσιου πλούτου.
Οι αναλογίες της αυθαιρεσίας της εξουσίας ανάμεσα στην ιστορία του «La Caricature» και το σήμερα είναι εύκολα ορατές. Οσες ύβρεις κι αν διαπράξουν οι διαχρονικοί «Λουδοβίκοι» και οι Πέτσες τους ενάντια στη δημοκρατία και την ελευθεροτυπία, ο αγώνας για αποκατάσταση και δικαίωση της δημοσιογραφικής ευπρέπειας πάντα δικαιώνεται. Και μπορεί ο Λουδοβίκος Φίλιππος να έκλεισε το «La Caricature», ο εκδότης και οι δημοσιογράφοι του όμως είχαν εναλλακτική. Χάρη στη συμπαράσταση της κοινωνίας και την επιμονή του Φιλιπόν, σχεδόν ταυτόχρονα με το «La Caricature» δημιουργήθηκε το περιοδικό «Le Charivari», με ακριβώς το ίδιο περιεχόμενο και την ίδια ιδεολογία: τον έλεγχο της εξουσίας, την άσκηση κριτικής και την αποκάλυψη της αλήθειας. Το «Le Charivari» συνέχισε να εκδίδεται για έναν αιώνα, αποδεικνύοντας ότι η αλήθεια νίκησε ακόμη μια μάχη.
Ο Ευάγγελος Κωνσταντέλος είναι ακαδημαϊκός – εικαστικός
