Με τις ευλογίες Μητσοτάκη εξαφανίστηκε ό,τι θα μπορούσε έστω να ενοχλήσει τον Ερντογάν
Με τη φράση «πολύ κακό για το τίποτε» θα μπορούσε κανείς να συνοψίσει με τον καλύτερο τρόπο τα αποτελέσματα της Συνόδου Κορυφής της ΕΕ την περασμένη Πέμπτη. Παρά την πρωθυπουργική ικανοποίηση (ο Ελληνας πρωθυπουργός δήλωσε απολύτως ικανοποιημένος) από το περίφημο κείμενο συμπερασμάτων, εξαφανίστηκε η λέξη «κυρώσεις» και αντικαταστάθηκε από το «δύο εργαλειοθήκες» της Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν, με τη δεύτερη εξ αυτών (το λεγόμενο «καρότο») να περιλαμβάνει μάλιστα τα δύο βασικά αιτήματα της Τουρκίας και του Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν: την αναθεώρηση της τελωνειακής ένωσης και την πολυμερή σύνοδο για τη ΝΑ Μεσόγειο.
Καμία αναφορά ενδεχόμενων κυρώσεων
Όσο για το «μαστίγιο» (πρώτη εργαλειοθήκη), δεν περιλαμβάνει καμία λεπτομερή αναφορά ενδεχόμενων κυρώσεων, κάτι που ήταν ο διακαής πόθος της ελληνικής διπλωματίας καθώς ουδείς ανέμενε ότι υπήρχε πλειοψηφία για την επιβολή κυρώσεων στην παρούσα φάση.
Το αντίθετο, οι γενικόλογες αναφορές ότι «σε περίπτωση ανανεωμένων μονομερών ενεργειών ή προκλήσεων κατά παράβαση του διεθνούς δικαίου, η ΕΕ τονίζει ότι θα χρησιμοποιήσει όλα τα μέσα και τις επιλογές που έχει στη διάθεσή της, μεταξύ άλλων σύμφωνα με το άρθρο 29 της ΣΕΕ και το άρθρο 215 της ΣΛΕΕ, προκειμένου να υπερασπιστεί τα συμφέροντά της και τα συμφέροντα των κρατών-μελών της» δεν σημαίνουν απολύτως τίποτε. Για τον απλό και μόνο λόγο ότι το «Γιαβούζ» βρίσκεται εδώ και μήνες εντός της κυπριακής ΑΟΖ και η σχετική Navtex έχει παραταθεί έως και τις 12 Οκτωβρίου. Εντός αυτού του τοπίου ούτε και η Κύπρος άντεξε (ούσα απομονωμένη) παίρνοντας πίσω το βέτο στις κυρώσεις στη Λευκορωσία του Αλεξάντερ Λουκασένκο.
Το παρασκήνιο από τη σύνοδο σημείωνε ότι το τοπίο ήταν ναρκοθετημένο από το πρωί της ίδιας μέρας, όταν ο γενικός γραμματέας του ΝΑΤΟ Γενς Στόλτενμπεργκ ανακοίνωσε τη συμφωνία Ελλάδας – Τουρκίας στις τεχνικές συνομιλίες που διεξάγονταν στην έδρα της συμμαχίας μεταξύ στρατιωτικών αξιωματούχων των δύο χωρών για έναν μηχανισμό αποκλιμάκωσης που περιλαμβάνει τη δημιουργία μιας ανοιχτής γραμμής (κόκκινο τηλέφωνο) μεταξύ των δύο χωρών για τη διευκόλυνση της αποσυμπίεσης στη θάλασσα ή στον αέρα και μερικά άλλα που δεν έχουν γίνει ακόμη γνωστά.
Δεν είναι άλλωστε τυχαίο ότι η συμφωνία ανακοινώθηκε λίγα εικοσιτετράωρα μετά την επίσκεψη του Αμερικανού ΥΠΕΞ Μάικ Πομπέο σε Θεσσαλονίκη και Κρήτη, με τη σχετική φρασεολογία να επαναλαμβάνει μονότονα ότι θα βοηθήσει στην έναρξη του διαλόγου Ελλάδας και Τουρκίας, μια πρωτοβουλία του γερμανικού παράγοντα. Κάτι που εμμέσως πλην σαφώς ανέφερε και ο Ελληνας πρωθυπουργός, ο οποίος έσπευσε να δηλώσει (μετά την ικανοποίησή του για το αποτέλεσμα της συνόδου) ότι «αναμένουμε τώρα την έναρξη των διερευνητικών επαφών».
Εντός αυτού του κλίματος είναι κάτι παραπάνω από προφανές ότι δεν υπήρξε καμία περίπτωση να επικαιροποιηθεί και να ανακοινωθεί ο κατάλογος κυρώσεων στην Τουρκία, έστω και ως «μπαμπούλας» σε περίπτωση που η γειτονική χώρα συνέχιζε τις προκλήσεις.
Το ζητούμενο τώρα είναι πότε θα εκκινήσουν οι διερευνητικές και με ποια ατζέντα. Στο πρώτο ερώτημα διπλωματικές πηγές απαντούν ότι η πρόθεση όλων είναι να εκκινήσουν «εντός του Οκτωβρίου». Στο δεύτερο η Αθήνα υποστηρίζει ότι στο τραπέζι βρίσκεται η οριοθέτηση της υφαλοκρηπίδας και των υδάτων άνωθεν αυτής (ΑΟΖ) και πέραν τούτων ουδέν. Ωστόσο η Αγκυρα επιμένει στην καθημερινή της ρητορική να βάζει στο τραπέζι μια ευρεία ατζέντα θεμάτων, όπως η αποστρατιωτικοποίηση των ελληνικών νησιών και η Δυτική Θράκη, με αποτέλεσμα ουδείς να γνωρίζει τελικά τι θα συζητηθεί και πώς θα συμφωνήσουν οι δύο πλευρές –με εκ διαμέτρου αντίθετη ατζέντα– να καθίσουν στο τραπέζι.
Κομβικό θέμα η επίλυση του κυπριακού
Στο παζλ στην περιοχή της ΝΑ Μεσογείου μπαίνει θέλοντας και μη και η επίλυση του κυπριακού, που παραμένει κομβικό θέμα στον δρόμο της οριστικής διευθέτησης των μεγάλων ενεργειακών θεμάτων στην περιοχή. Το μόνο σίγουρο είναι ότι η γερμανική διπλωματία, την οποία δεχτήκαμε να παίξει τον ρόλο του γκρουπιέρη στο τραπέζι των διαπραγματεύσεων, παραμένει δέσμια του προσφυγικού και των πολλαπλών αναταράξεων που αυτό προκαλεί στο εκλογικό σώμα.
Ενδιαφέρον έχει και η ενέργεια του πρόεδρου του ΣΥΡΙΖΑ Αλέξη Τσίπρα να στείλει ανήμερα της συνεδρίασης της Συνόδου Κορυφής επιστολή στη γερμανική προεδρία, τη Γαλλία, στον πρόεδρο του Ευρωκοινοβουλίου, στους ευρωσοσιαλιστές πρωθυπουργούς και επιτρόπους αλλά και στις προοδευτικές ευρωομάδες. Στην επιστολή του ο Αλ. Τσίπρας καλούσε τους παραπάνω να στηρίξουν μια δυναμική πολιτική απέναντι στην Τουρκία που να επανεκκινεί με νέους όρους (ισχυρές κυρώσεις και ισχυρή θετική ατζέντα) τις ευρωτουρκικές σχέσεις. Παράλληλα υπογράμμιζε ότι «αν αυτό δεν κατοχυρωθεί, οι διερευνητικές και η επανέναρξη των συνομιλιών για το κυπριακό δεν θα έχουν προοπτική». Με απλά ελληνικά, ο Αλ. Τσίπρας συνέδεσε ευθέως την έναρξη των διερευνητικών επαφών με τη δημοσιοποίηση καταλόγου κυρώσεων στην Τουρκία σε περίπτωση που η τελευταία συνέχιζε τις προκλήσεις.
