Ισπανία και Πορτογαλία διεκδίκησαν και κατάφεραν στην πρόσφατη Σύνοδο Κορυφής να εξασφαλίσουν ειδικό καθεστώς για τη διαμόρφωση της τιμής της ηλεκτρικής ενέργειας. Η εξέλιξη έρχεται να ενισχύσει τις υφιστάμενες παρεμβάσεις ανάσχεσης της ενεργειακής κρίσης των προοδευτικών κυβερνήσεων Πέδρο Σάντσεθ και Αντόνιο Κόστα. Πλην του βουλευτή του ΚΚΕ Θανάση Καραθανασόπουλου, ο οποίος εκκινεί την κριτική του από άλλη αφετηρία, οι λοιποί τομεάρχες Ενέργειας των κομμάτων της αντιπολίτευσης θεωρούν την «ιβηρική εξαίρεση» αποτέλεσμα διαπραγματευτικής επιμονής, περιγράφουν ως ψευδή τον ισχυρισμό του Δημήτρη Οικονόμου περί επιβάρυνσης του προϋπολογισμού των δύο χωρών και ομονοούν ως προς τη δυνατότητα ένταξης της Ελλάδας στο συγκεκριμένο καθεστώς εξαίρεσης.
Το Documento έθεσε τρία ερωτήματα στους βουλευτές που διαχειρίζονται την ατζέντα της ενέργειας στα κόμματα της μειοψηφίας:
01 Το καθεστώς εξαίρεσης που εξασφάλισαν Ισπανία και Πορτογαλία στην τελευταία Σύνοδο Κορυφής ήταν αποτέλεσμα διαπραγματευτικής επιμονής ή υψηλού μεριδίου ΑΠΕ στο ενεργειακό τους μείγμα;
02 Θα επιβαρυνθούν οι προϋπολογισμοί και κατά συνέπεια οι πολίτες τους, όπως υποστήριξε ο κυβερνητικός εκπρόσωπος;
03 Μπορούσε η Ελλάδα να ενταχτεί σε αυτό το καθεστώς;
Σωκράτης Φάμελλος, ΣΥΡΙΖΑ
01 Στη Σύνοδο Κορυφής Ισπανία και Πορτογαλία προσήλθαν με επεξεργασμένες θέσεις και με ισχυρή διαπραγμάτευση εξασφάλισαν εξαιρέσεις για τη δική τους αγορά ηλεκτρικής ενέργειας. Παρόμοια επιμονή έπρεπε να είχε δείξει και η χώρα μας, αντί να «πετάει το μπαλάκι» στην Ευρωπαϊκή Ενωση. Το ερώτημα όμως είναι γιατί ο κ. Μητσοτάκης δεν υιοθετεί μέτρα που υπενθυμίζει η σύνοδος στα κράτη-μέλη, όπως η μείωση της φορολογίας στα καύσιμα και η φορολόγηση των ουρανοκατέβατων κερδών, που ο ίδιος παραδέχτηκε με καθυστέρηση οκτώ μηνών;
02 Αν ήταν ειλικρινής ο κ. Οικονόμου, τότε η κυβέρνηση θα έπρεπε να είχε ήδη φορολογήσει τα ουρανοκατέβατα κέρδη, να είχε θεσπίσει ανώτατο όριο κέρδους στη χονδρεμπορική αγορά ρεύματος και να είχε καταστήσει υποχρεωτική την εφαρμογή σταθερών διμερών συμβολαίων στην αγορά ρεύματος, γιατί είναι μέτρα με θετικό δημοσιονομικό αποτύπωμα και μειώνουν και τους λογαριασμούς των πολιτών. Αν ήταν ειλικρινής, η κυβέρνηση δεν θα προχωρούσε με τόση ευκολία σε απευθείας αναθέσεις σχεδόν 7 δισ. ευρώ, που επίσης είναι λεφτά των πολιτών! Ακόμη και οι καθυστερημένες επιδοτήσεις που έχουν δοθεί έως σήμερα προέρχονται από χρεώσεις στους λογαριασμούς ρεύματος που έπρεπε να είχαν μειωθεί (ΕΤΜΕΑΡ, ΥΚΩ), αλλά και από το ταμείο της χώρας μας για το κλίμα, που έχει εξανεμιστεί για να επιδοτηθεί η αισχροκέρδεια.
03 Ο κ. Μητσοτάκης, ως αρνητικός πρωταθλητής στη χονδρεμπορική τιμή ρεύματος στην Ευρώπη τον Ιανουάριο και τον Φεβρουάριο, όφειλε να είχε προετοιμάσει και να διεκδικήσει εξαίρεση για τη χώρα μας. Δεν θέλει όμως να πάρει μέτρα εις βάρος του ελληνικού καρτέλ στη χονδρεμπορική αγορά ρεύματος. Ετσι όμως φτωχοποιεί την ελληνική οικονομία και κοινωνία και γι’ αυτό πρέπει να φύγει το συντομότερο.
Γιώργος Aρβανιτίδης, ΚΙΝΑΛ
01 Το διαπραγματευτικό αποτέλεσμα των χωρών της Ιβηρικής είναι προϊόν της δικής τους καλύτερης προετοιμασίας με πολιτικές που είχαν ήδη προηγηθεί, κάτι που προφανώς η χώρα μας δεν είχε και δεν έχει κάνει ακόμη όσο θα έπρεπε και θα μπορούσε. Η Ισπανία και η Πορτογαλία πέτυχαν να εξαιρεθούν και πλέον έχουν τη δυνατότητα να λάβουν έκτακτα εθνικά μέτρα. Το ζητούμενο ωστόσο παραμένει η ΕΕ να αποκτήσει κοινά χρηματοδοτικά εργαλεία αντιμετώπισης της ενεργειακής κρίσης, όπως το ευρωομόλογο και η χρηματοδότηση επενδύσεων για την απεξάρτησή μας με κοινωνικά δίκαιο και βιώσιμο τρόπο από τα ορυκτά καύσιμα.
02 Η κυβέρνηση υπεκφεύγει από τις δικές της ευθύνες με μια τέτοια προσέγγιση. Οι δικές της ενεργειακές επιλογές, πολύ πριν από τον πόλεμο της Ουκρανίας, είναι αυτές που έχουν ήδη επιβαρύνει όχι μόνο τον κρατικό προϋπολογισμό αλλά και τον προϋπολογισμό κάθε νοικοκυριού και επιχείρησης. Το γεγονός και μόνο ότι αύξησε την ενεργειακή μας εξάρτηση για ηλεκτροπαραγωγή από το φυσικό αέριο την τελευταία χρονιά κατά 25% και τώρα τρέχει να βάλει μπρος πετρελαϊκές και λιγνιτικές μονάδες είναι χαρακτηριστικό των ενεργειακών αυτοσχεδιασμών της κυβέρνησης, που φέρνει μάλιστα και συμπληρωματικό προϋπολογισμό 2 δισ. προσεχώς.
03 Στην Ελλάδα το πρόβλημα της ενεργειακής ακρίβειας εμφανίζεται ακόμη πιο έντονο σε σχέση με άλλες χώρες της ΕΕ, καθώς βλέπουμε τις εγχώριες τιμές ενέργειας να βρίσκονται ανάμεσα στις υψηλότερες της Ευρώπης, με δεδομένες τις εισοδηματικές διαφορές, τις στρεβλώσεις της εγχώριας αγοράς αλλά και την προβληματική λειτουργία του Χρηματιστηρίου Ενέργειας. Δεν έχω όλα τα δεδομένα που συζητήθηκαν για να μπορώ να σας πω αν η Ελλάδα μπορούσε να ενταχτεί σε αυτό το καθεστώς, αλλά σε κάθε περίπτωση το Κίνημα Αλλαγής θέτει το ερώτημα γιατί δεν αξιοποιήθηκε ως επιχείρημα η χαμηλή ενεργειακή διασυνδεσιμότητα της χώρας μας για να τύχει και η Ελλάδα αντίστοιχης ευνοϊκής ρύθμισης.
Θανάσης Καραθανασόπουλος, ΚΚΕ
01 Κανένα καθεστώς «εξαίρεσης» δεν αντιμετωπίζει το τεράστιο πρόβλημα ενεργειακής φτώχειας, αφού δεν ακουμπά τις αιτίες που το γεννούν. Δεν αντιμετωπίζει τους οξύτατους ανταγωνισμούς στην ενέργεια, ιδιαίτερα στις συνθήκες απελευθέρωσης της αγοράς και της λεγόμενης «πράσινης μετάβασης». Οσο το φυσικό αέριο παραμένει το στρατηγικό καύσιμο μετάβασης οι τιμές θα παραμένουν υψηλές για να μπορέσει να προσελκυστεί το πανάκριβο αμερικανικό LNG. Οι αντιθέσεις στην ΕΕ είναι υπαρκτές, ωστόσο δεν αφορούν τις ανάγκες των λαών αλλά αποτυπώνουν τα διαφορετικά συμφέροντα των εγχώριων αστικών τάξεων και τις ιδιαιτερότητες στην αγορά ενέργειας. Για παράδειγμα, στην Ιβηρική δεν υπάρχουν εγγυημένες τιμές στους παραγωγούς ΑΠΕ, όπως υπάρχουν στην Ελλάδα με ευθύνη των κυβερνήσεων ΝΔ και ΣΥΡΙΖΑ, ενώ δεν είναι επαρκώς διασυνδεδεμένη με την ευρωπαϊκή αγορά ενέργειας.
02 Αν δεν αμφισβητηθεί συνολικά η σημερινή πολιτική, χαμένοι πάντα θα είναι οι λαοί και κερδισμένοι οι ενεργειακοί όμιλοι. Για παράδειγμα, το ισπανικό δικαστήριο δικαίωσε τις εταιρείες παραγωγής ενέργειας απέναντι στην πρόθεση της ισπανικής κυβέρνησης να φορολογήσει τα «ουρανοκατέβατα» κέρδη τους. Η δε ισπανική κυβέρνηση δεσμεύτηκε να καλύψει από τον προϋπολογισμό τις όποιες απώλειες θα έχουν οι παραγωγοί στο φυσικό αέριο. Το θέμα, λοιπόν, δεν είναι πώς θα πληρώσει τα σπασμένα της ακρίβειας ο λαός, αν δηλαδή θα τα πληρώσει ως καταναλωτής ή ως φορολογούμενος.
03 Η διέξοδος δεν βρίσκεται στην επιλογή μείγματος ενεργειακής φτώχειας αλλά στην εξάλειψή της. Βρίσκεται, δηλαδή, στην αντίθετη κατεύθυνση από αυτήν των ευρωενωσιακών δεσμεύσεων, όπως είναι η πολιτική της «απελευθέρωσης» και της «πράσινης μετάβασης» (απολιγνιτοποίηση, Χρηματιστήριο Ενέργειας κ.λπ.), που υλοποιεί σήμερα η ΝΔ και πριν ο ΣΥΡΙΖΑ, το ΠΑΣΟΚ κ.ο.κ. Η λύση βρίσκεται στη διεκδίκηση πραγματικών μέτρων ανακούφισης και κυρίως στην αξιοποίηση του συνόλου των ενεργειακών πηγών της χώρας, με στόχο την επάρκεια και τη φτηνή ενέργεια για τον λαό, με κοινωνικοποιημένα τα μέσα παραγωγής και κεντρικό επιστημονικό σχεδιασμό της οικονομίας.
Βασίλης Βιλιάρδος, Ελληνική Λύση
01 Το καθεστώς εξαίρεσης της Ισπανίας και της Πορτογαλίας ήταν καθαρά το αποτέλεσμα της διαπραγματευτικής επιμονής τους – αν και δεν υπάρχει πουθενά επίσημη ανακοίνωση, αλλά μόνο μία αναφορά της κ. Φον ντερ Λάιεν σε συνέντευξη Τύπου. Οι λεπτομέρειες της εξαίρεσης θα συμφωνηθούν αυτή την εβδομάδα – οπότε θα ήταν καλύτερα να περιμένει κανείς. Δικαιολογήθηκε στη συνέντευξη από την υψηλή χρήση ΑΠΕ στην Ιβηρική χερσόνησο και τις λίγες διασυνδέσεις – κάτι που δεν ισχύει, αφού η Ισπανία και η Πορτογαλία έχουν παρόμοια πρόοδο στην εγκατάσταση ηλιακών και αιολικών πάρκων. Εν προκειμένω, στο 33% οι δύο αυτές χώρες και η Ελλάδα στο 35% – ενώ το μεγαλύτερο ποσοστό που αναφέρεται από την Ισπανία (46,6%) και την Πορτογαλία (59%) οφείλεται στα υδροηλεκτρικά που δεν συνυπολογίζονται στην Ελλάδα (είναι στο 10%) και στη βιομάζα. Το δεύτερο επιχείρημα ήταν πως η Ιβηρική χερσόνησος είναι αποκομμένη ως νησίδα. Το γεγονός αυτό ισχύει επίσης για την Ελλάδα, αφού βρίσκεται στα σύνορα της Ευρώπης – ενώ η ενεργειακή φτώχεια στην Ελλάδα υπολογίζεται στο 34,4% έναντι του μέσου όρου της ΕΕ στο 18,2%. Συμπερασματικά λοιπόν, αφενός μεν οι δικαιολογίες της ΕΕ δεν ευσταθούν, αφετέρου η Ισπανία και η Πορτογαλία το διεκδίκησαν και το πέτυχαν.
02 Πρόκειται για ανόητη δικαιολογία – αν και δεν μας εκπλήσσει, αφού προέρχεται από τον εκπρόσωπο μιας αποτυχημένης κυβέρνησης που δεν έχει καλή σχέση με τους αριθμούς. Ειδικότερα, λογικά θα επιβαρύνει τους προϋπολογισμούς, αλλά μόνο επειδή η Ισπανία, για παράδειγμα, θα προτείνει μέτρα για τρεις μήνες – παρόμοια όμως με αυτά που έχει υιοθετήσει η Ελλάδα, προφανώς με δημοσιονομικό κόστος. Στα τέλη του 2021 τα μέτρα στήριξης για την ενέργεια είχαν αναγγελθεί στο 1,35 δισ. ευρώ, ενώ προβλέπεται να αυξηθούν στα 5 δισ. λόγω Ουκρανίας – αφού η κυβέρνηση επιδοτεί το ενεργειακό καρτέλ της χώρας. Αυτό που δεν θα είχε δημοσιονομικό κόστος θα ήταν η τοποθέτηση ορίου στην τιμή της ενέργειας – ανάλογου με την Ισπανία, που σχεδιαζόταν στα €180/MWh, δεν της επιτράπηκε αρχικά, αλλά μάλλον τα κατάφερε στο τέλος.
03 Ασφαλώς θα μπορούσε η Ελλάδα να διεκδικήσει το ίδιο καθεστώς – ενώ δεν καταλαβαίνουμε γιατί δεν επέμεινε ο πρωθυπουργός, αφού είχε καταγραφεί στο ενημερωτικό έγγραφο πριν από τη σύσκεψη η πρότασή του για την αποτροπή της κερδοσκοπίας. Εκτός αυτού, συμμετείχε στη σύσκεψη των τεσσάρων χωρών της Μεσογείου για κοινή στάση στην αναμόρφωση της ενεργειακής πολιτικής – οπότε έπρεπε να ακολουθήσει. Το πιο λογικό θα ήταν όμως να διεκδικήσει μια αναστολή των δεσμεύσεων για την απολιγνιτοποίηση, καθώς επίσης δωρεάν δικαιώματα ρύπων – για να αντεπεξέλθει η Ελλάδα έως ότου αλλάξει το ενεργειακό της μείγμα, το οποίο σήμερα βασίζεται στο φυσικό αέριο, με μεγάλη εξάρτηση από τη Ρωσία.
Κρίτων Αρσένης, ΜέΡΑ25
01 Τα στοιχεία του ΔΑΠΕΕΠ (Διαχειριστής ΑΠΕ & Εγγυήσεων Προέλευσης) δείχνουν ότι στην Ισπανία από ΑΠΕ γίνεται το 42,9% της ηλεκτροπαραγωγής, στην Πορτογαλία το 56% και στην Ελλάδα το 38,2%. Η διαφορά της Ελλάδας από την Ισπανία είναι ελάχιστη. Ούτε είναι το ζήτημα ο μικρός βαθμός διασύνδεσης του δικτύου στην Ιβηρική με τα άλλα κράτη-μέλη – σε πολύ χειρότερη κατάσταση είναι η διασύνδεση της Ελλάδας. Αρα τι συνέβη στη Σύνοδο Κορυφής της ΕΕ και η Ιβηρική πέτυχε την εξαίρεση; Συνέβη ότι το διεκδίκησε. Εκ του αποτελέσματος καταλαβαίνουμε όλοι ότι αυτό ακριβώς δεν έκανε ο κ. Μητσοτάκης. Και δεν το έκανε γιατί δεν υπηρετεί τα συμφέροντα της κοινωνίας αλλά τα συμφέροντα της ολιγαρχίας, που κερδοσκοπεί πάνω σε μια βασική ανάγκη –το ρεύμα– σε βάρος της κοινωνίας που βαριανασαίνει κάθε μέρα μπροστά στους λογαριασμούς της ενέργειας.
02 Είναι ψευδής ο κυβερνητικός ισχυρισμός ότι θα επιβαρυνθούν οι προϋπολογισμοί των δύο χωρών της Ιβηρικής. Αυτό που πέτυχαν η Ισπανία και η Πορτογαλία είναι να μην τιμολογείται το σύνολο της παραγόμενης ηλεκτρικής ενέργειας από την τελευταία και ακριβότερη εισροή –το φυσικό αέριο–, να εφαρμόζεται δηλαδή η τιμολόγηση βάσει μέσου κόστους, αυτό ακριβώς που προτείνει εξαρχής το ΜέΡΑ25. Το λέμε ξανά: η «Μητσοτάκης ΑΕ» υπάρχει για να φουσκώνουν οι τραπεζικοί λογαριασμοί της ολιγαρχίας, όχι για να υπηρετεί τον λαό και την ευημερία του.
03 Ναι, θα μπορούσε. Ο πρωθυπουργός Κυρ. Μητσοτάκης δεν το διεκδίκησε, γιατί στόχος της ταξικής πολιτικής της κυβέρνησής του είναι να μην αγγίζει κανείς το στρεβλό, κλεπτοκρατικό καθεστώς που κερδοσκοπεί περνώντας «τον λογαριασμό» στις πλάτες της κοινωνίας.
