Παραλείψεις, αστοχίες και κακοδιοίκηση που κοστίζουν.
Σε πάνω από 20 εκατ. ευρώ ανέρχεται η ζημία του Οργανισμού Λιμένων Πειραιώς (ΟΛΠ) εξαιτίας της προμήθειας και παραλαβής οκτώ γερανογεφυρών τύπου RMG, σύμφωνα με όσα αναφέρονται στην έκθεση ελέγχου των επιθεωρητών – ελεγκτών του δημοσίου που δημοσιεύει σήμερα το Documento.
Πρόκειται για υπόθεση την οποία είχε αναδείξει το Hot Doc από το 2012, μαζί με όλες τις παθογένειες που ταλάνιζαν τον οργανισμό κατά το παρελθόν. Η συγκεκριμένη πορισματική έκθεση είναι η πέμπτη κατά σειρά που συντάσσουν ελεγκτές του Σώματος Επιθεωρητών – Ελεγκτών Δημόσιας Διοίκησης (ΣΕΕΔΔ) και του Σώματος Επιθεωρητών Δημοσίων Εργων από το 2015 μέχρι και σήμερα. Ισως είναι και η πιο σημαντική γιατί προσδιορίζει με ακρίβεια τη ζημία που προκλήθηκε στον οργανισμό με ευθύνη υπαλλήλων αλλά και παλαιότερων διοικήσεών του.
Η έρευνα των επιθεωρητών του ΣΕΕΔΔ διενεργήθηκε έπειτα από κλιμάκιο ελέγχου που συνέστησε ο γενικός επιθεωρητής Δημόσιας Διοίκησης Λέανδρος Ρακιντζής το 2013 στο πλαίσιο εισαγγελικών παραγγελιών από την Εισαγγελία Πρωτοδικών Πειραιά και την Εισαγγελία Οικονομικού Εγκλήματος. Στο μικροσκόπιο των ελεγκτών και των εισαγγελικών αρχών μπήκε η προμήθεια οκτώ γερανογεφυρών τύπου RMG η οποία είχε καταγγελθεί από πρώην μέλος του ΔΣ του ΟΛΠ και πρώην πολιτικό μηχανικό του οργανισμού ως «προβληματική».
Η γερανογέφυρα είναι μια σύνθετη ανυψωτική μηχανική κατασκευή που αποτελείται από μηχανολογικά εξαρτήματα και ηλεκτρολογικό εξοπλισμό και που είναι δυνατό να τοποθετείται πάνω σε ράγες κίνησης στην αποβάθρα των πλοίων που μεταφέρουν εμπορευματοκιβώτια (κοντέινερ) προκειμένου να φορτώνουν και να ξεφορτώνουν τα εμπορευματοκιβώτια από την αποβάθρα στο πλοίο και αντίστροφα. Οι ελεγκτές στην έκθεσή τους διαπιστώνουν σωρεία από παραλείψεις, τόσο στο στάδιο εκτέλεσης της προμήθειας και στη διαδικασία παραλαβής των οκτώ γερανογεφυρών όσο και στη μελέτη, κατασκευή και παραλαβή των δύο έργων κατασκευής και προέκτασης του προβλήτα Ι του ΟΛΠ.
Ο νέος προβλήτας Ι
Πιο αναλυτικά, σε ό,τι αφορά το έργο της κατασκευής του νέου προβλήτα Ι, οι ελεγκτές του ΣΕΕΔΔ διαπίστωσαν ότι το κόστος κατασκευής του έργου διπλασιάστηκε σε σχέση με αυτό που είχε προϋπολο
Μεγαλύτερη των 20 εκατ. η ζημία στον οργανισμό με ευθύνη υπαλλήλων του αλλά και παλαιότερων διοικήσεών του, σύμφωνα με την πορισματική έκθεση
γιστεί. Συγκεκριμένα, από 24,592 εκατ. ευρώ που είχε προϋπολογιστεί εκτοξεύτηκε στα 49,159 εκατ. ευρώ, ενώ η διάρκεια κατασκευής του έργου «ήταν τελικά τριπλάσια από τον συμβατικά προβλεπόμενο χρόνο». Είναι χαρακτηριστικό ότι η σύμβαση για την κατασκευή του έργου υπογράφηκε στις 9 Μαρτίου του 2005. Ο ανάδοχος θα έπρεπε να παραδώσει το έργο σε δεκαοκτώ μήνες. Ωστόσο το έργο παραδόθηκε στις 29 Δεκεμβρίου του 2009, δηλαδή 57 μήνες μετά την υπογραφή της αρχικής σύμβασης.
Το έργο παραλήφθηκε προσωρινά από την αρμόδια επιτροπή του ΟΛΠ στις 9 Ιουλίου 2010 και οριστικά έναν χρόνο μετά, την 1η Ιουνίου 2011. Τόσο η επιτροπή οριστικής παραλαβής όσο και η επιτροπή προσωρινής παραλαβής του ΟΛΠ δεν διαπίστωσαν προβλήματα στο έργο. Μάλιστα το 2014 το τότε ΔΣ της ΟΛΠ ΑΕ ενέκρινε την οριστική παραλαβή του έργου και ενώ στο μεταξύ είχαν περάσει τρία χρόνια από την κρίση της επιτροπής. Ωστόσο στην έκθεσή τους οι ελεγκτές του ΣΕΕΔΔ διαπίστωσαν «κακοτεχνίες στην αμφίδεση του ζεύγους R1 (σιδηροτροχιές R100 και R200) και R2 (σιδηροτροχιές R300 και R400)». Η διαπίστωση έγινε πολύ μετά την παραλαβή τους και συγκεκριμένα κατά τον χρόνο λειτουργίας των γερανογεφυρών. Οι συγκεκριμένες κακοτεχνίες μέχρι και τον Μάρτιο του 2016 δεν είχαν κατασκευαστεί.
Επιπλέον και στα δύο ζεύγη σιδηροτροχιών διαπιστώθηκαν καθιζήσεις του εδάφους. Το ερώτημα που τίθεται είναι γιατί η τότε διοίκηση του ΟΛΠ ενέκρινε την παραλαβή του έργου.
«Η Π.Α. (ΔΣ της ΟΛΠ ΑΕ) με καθυστέρηση πλέον των τριάμισι ετών και ενώ είχε πλέον αναδειχθεί το σύνολο των προβλημάτων από την ανεπαρκή θεμελίωση της περιοχής εγκατάστασης των Γ/Γ τύπου RMG ενέκρινε παρανόμως τα αναληθή πρωτόκολλα προσωρινής και οριστικής παραλαβής τους» επισημαίνεται στο πόρισμα των ελεγκτών του ΣΕΕΔΔ.
Κατά τη διάρκεια της κατασκευής του συγκεκριμένου έργου προέκυψε η ανάγκη επέκτασης του προβλήτα Ι με το δεύτερο έργο «Προέκταση Προβλήτα Ι ΣΕΜΠΟ Ν. Ικονίου». Η εκτέλεση του συγκεκριμένου έργου αποφασίστηκε τον Φεβρουάριο του 2008 από το τότε ΔΣ της ΟΛΠ ΑΕ. Το έργο χαρακτηρίστηκε «ειδικής φύσεως» και ανατέθηκε στην εταιρεία J&P ΑΒΑΞ. Ωστόσο, όπως επισημαίνουν οι ελεγκτές του ΣΕΕΔΔ, «η αμέλεια στον έγκαιρο προγραμματισμό των έργων κατασκευής και προέκτασης του Προβλήτα Ι δεν συνιστά εξαιρετική διαδικασία ώστε να συντρέχουν οι προϋποθέσεις σχετικής νομοθεσίας αναφορικά με το “επείγον της εκτέλεσης του έργου” και τη “μοναδικότητα του κατασκευαστή”».
Η συμβατική προθεσμία εντός της οποίας θα έπρεπε το έργο να είχε ολοκληρωθεί ήταν δέκα μήνες με προϋπολογισμό 14,664 εκατ. ευρώ. Τελικά το έργο ολοκληρώθηκε στις 20 Μαΐου του 2010, δηλαδή 22 μήνες μετά την υπογραφή της αρχικής σύμβασης και σε διπλάσιο χρόνο από τον συμβατικά προβλεπόμενο και το συνολικό κόστος κατασκευής ανήλθε στα 23,163 εκατ. ευρώ. Το κόστος αυξήθηκε τόσο πολύ λόγω «σημαντικών αστοχιών» που έγιναν κατά τη μελέτη του έργου. Ειδικότερα δεν συμπεριλήφθηκαν στην αρχική σύμβαση αρκετές πρόσθετες εργασίες, όπως η καθαίρεση υφιστάμενων παλαιών δαπέδων, η βελτίωση επιχώματος με δυναμική συμπύκνωση κ.λπ., ενώ αυξομειώθηκαν και αρκετές συμβατικές εργασίες. Επιπλέον διαπιστώθηκε λανθασμένη χρήση συντελεστών αναθεώρησης, για την οποία κρίθηκε τελικά απαιτητό ποσό ύψους 1,561 εκατ. ευρώ.
Οι παραλείψεις
Παραλείψεις όμως διαπιστώθηκαν κατά την κατασκευή αλλά και παραλαβή των γερανογεφυρών από την εταιρεία Ρόκας Κατασκευές ΑΒΕΕ, η οποία ήταν και ο ανάδοχος του συγκεκριμένου έργου. Η εταιρεία είχε δεσμευτεί κατά την τεχνική της προσφορά προς την ΟΛΠ ΑΕ ότι οι προσφερόμενες γερανογέφυρες θα κατασκευάζονταν στο ιδιόκτητο εργοστάσιο της Ρόκας Κατασκευές στην Τρίπολη. Κάτι τέτοιο όμως δεν συνέβη, με αποτέλεσμα να «καταστρατηγείται με τα πλέον αδιάσειστα στοιχεία η συμβατική υποχρέωση – δέσμευση του αναδόχου».
Επιπλέον ο χρόνος παράδοσης των γερανογεφυρών ξεπέρασε αυτόν που είχε αρχικά οριστεί. Είναι χαρακτηριστικό ότι για τα τρία πρώτα ζεύγη είχε οριστεί σε έντεκα, δώδεκα και δεκατρείς μήνες, ενώ το τέταρτο ζεύγος επρόκειτο να παραδοθεί στις 17 Φεβρουαρίου 2010. Στη συνέχεια όμως ο χρόνος παράδοσης μετατέθηκε εξαιτίας απεργιακών κινητοποιήσεων στον ΟΛΠ καθώς επίσης και παράτασης της προθεσμίας. Το αποτέλεσμα ήταν να υπάρξει υπέρβαση του χρόνου παράδοσης κατά περίπου δέκα μήνες για το πρώτο ζεύγος, κατά εννέα μήνες για το δεύτερο, κατά οκτώ μήνες για το τρίτο και κατά περίπου επτά μήνες για το τέταρτο ζεύγος. Τελικά το πρωτόκολλο προσωρινής παραλαβής υπογράφηκε στις 15 Σεπτεμβρίου του 2010. Σε αυτό αναγνωρίστηκαν μια σειρά από σημαντικότατες κακοτεχνίες, ελαττώματα και ελλείψεις. Παρ’ όλα αυτά η επιτροπή προσωρινής παραλαβής «προέβη μη σύννομα στην προσωρινή παραλαβή» των οκτώ γερανογεφυρών, όπως επισημαίνεται στην έκθεση.
Πιο αναλυτικά, η επιτροπή «αποδέχθηκε ότι οι εγγράφως επισημανθείσες σοβαρές ελλείψεις δεν επηρεάζουν τη λειτουργία των RMG, επέτρεψε την εξόφληση του 100% της συμβατικής αξίας των RMG χωρίς να διασφαλίσει τα συμφέροντα του Οργανισμού. Ειδικότερα η Επιτροπή δεν απαίτησε με επιβολή κυρώσεων την πλήρη και άμεση αποκατάσταση των RMG, γεγονός που επέφερε ζημία στον ΟΛΠ, και παρέλαβε το συμβατικό αντικείμενο χωρίς να έχει εκδοθεί το πιστοποιητικό “καλώς έχει” των γερανογεφυρών που στη συγκεκριμένη περίπτωση ήταν καθοριστικής σημασίας λόγω των κακοτεχνιών που είχαν εντοπιστεί».
Με τον τρόπο αυτό «παρείχαν έρεισμα στον Ανάδοχο για επίτευξη πλήρους αποπληρωμής του συμβατικού τμήματος της προμήθειας, δικαστική διεκδίκηση της επιστροφής της εγγύησης καλής λειτουργίας ποσού 2,436 εκατ. ευρώ και αποφυγή αποκατάστασης βλαβών των γερανογεφυρών που θα επέτρεπαν την απρόσκοπτη παραγωγική λειτουργία τους».
Τον Δεκέμβριο του 2013 ο ΟΛΠ παρέλαβε οριστικά τις οκτώ γερανογέφυρες, παρά το γεγονός ότι η επιτροπή παραλαβής είχε επισημάνει αποκλίσεις σε επτά σημεία σε σχέση με τους όρους της σύμβασης. Αν και είχαν περάσει πάνω από τρία χρόνια από την προσωρινή παραλαβή των γερανογεφυρών, εντούτοις δεν έγινε τίποτε ώστε «να αποκατασταθούν πλήρως οι οποιεσδήποτε ελαττωματικές, ατελείς ή ανεπαρκείς λειτουργίες που είχαν έγκαιρα αποτυπωθεί εγγράφως από την αρμόδια Δ/νση ΣΕΜΠΟ και είχαν επίσης διαπιστωθεί από την επιτροπή παραλαβής». Κανονικά ο ΟΛΠ θα έπρεπε να είχε κινήσει τις διαδικασίες έκπτωσης του προμηθευτή, καθώς επίσης και να επιβάλει σχετικές κυρώσεις εφόσον είχαν διαπιστωθεί «αποκλίσεις από τις συμβατικές τεχνικές προδιαγραφές». Μάλιστα, όπως επισημαίνεται στην έκθεση ελέγχου των επιθεωρητών, τα καταγραμμένα τεχνικά προβλήματα των γερανογεφυρών δεν είχαν αποκατασταθεί μέχρι και τις 3 Μαρτίου 2016 προκειμένου αυτές να λειτουργούν με ασφάλεια και να παρέχουν πιστοποιημένες υπηρεσίες στον οργανισμό. Την ίδια ώρα που ο ΟΛΠ είχε καταβάλει «το 100% του συμβατικού τους τιμήματος και είχαν παραβιασθεί οι συμβατικοί όροι ως προς τη χώρα προέλευσής τους (μεταλλική κατασκευή προέλευσης Κίνας)».
Τι έδειξε η έρευνα των επιθεωρητών
Η έρευνα των επιθεωρητών κατέληξε στο συμπέρασμα ότι εξαιτίας όλων αυτών των ενεργειών και παραλείψεων από την πλευρά του ΟΛΠ, ο οργανισμός ζημιώθηκε με αρκετά εκατομμύρια ευρώ.
«Η συνολικά προκληθείσα οικονομική ζημία από τη μη οριστική παραλαβή των οκτώ γερανογεφυρών τύπου RMG ανήλθε στο ποσό των 20,657 ή 20,843 εκατ. ευρώ σύμφωνα με τα ανωτέρω παρατιθέμενα στοιχεία, χωρίς να συνυπολογίζεται το ενδεχόμενο επιστροφής της εγγύησης καλής εκτέλεσης ποσού 2,436 εκατ. ευρώ και η ζημία (θετική και αποθετική) που επήλθε για την ΟΛΠ ΑΕ από τη μη λειτουργία τους τα τελευταία περίπου πέντε χρόνια για εξυπηρέτηση της εμπορευματικής κίνησης του Λιμένα Πειραιά» αναφέρεται χαρακτηριστικά στη σχετική έκθεση.
Στην έκθεση επιρρίπτονται επίσης ευθύνες τόσο στις επιτροπές παραλαβής, στη διεύθυνση προμηθειών όσο και στις διοικήσεις του ΟΛΠ για τη ζημία του οργανισμού, ενώ γίνεται λόγος για «πολλαπλές αστοχίες» στις φάσεις υλοποίησης του έργου. Συγκεκριμένα γίνεται λόγος για «παραλείψεις των αρμόδιων οργάνων» με αποτέλεσμα τη «διαδοχική μετάθεση της επίλυσης των προβλημάτων». Ολο αυτό όμως είχε αποτέλεσμα «την ιδιαιτέρως ελαττωματική τελική εγκατάσταση των γερανογεφυρών με πολλαπλή θετική και αποθετική ζημία για την ΟΛΠ ΑΕ σχετικά με τη λειτουργία και την αρτιότητά τους», όπως αναφέρεται χαρακτηριστικά. Η ζημία θα μπορούσε επίσης να είχε αποφευχθεί εάν οι τότε διοικήσεις του οργανισμού δεν επιδείκνυαν ανοχή.
«Η ανοχή στη διαχείριση των παραπάνω διαδικασιών από τα αρμόδια όργανα της ΟΛΠ ΑΕ (ΔΣ της ΟΛΠ ΑΕ, Επιβλέποντες) υπήρξε επιζήμια για τον Οργανισμό» αναφέρεται χαρακτηριστικά στην έκθεση των επιθεωρητών του δημοσίου. Το ερώτημα πλέον που τίθεται είναι τι μέλλει γενέσθαι με την εισαγγελική έρευνα που βρίσκεται εδώ και καιρό σε εξέλιξη. Να σημειωθεί ότι δεν είναι η πρώτη φορά που η Δικαιοσύνη ασχολείται με θέματα του οργανισμού. Ηδη, όπως είχε αποκαλύψει το Documento, έχουν ασκηθεί ποινικές διώξεις σε βάρος 43 ατόμων αναφορικά με τα λεγόμενα «μικρά έργα» του οργανισμού τα οποία έγιναν τη χρονική περίοδο 2001-2004. Πρόκειται για πρόσωπα τα οποία την επίμαχη περίοδο συμμετείχαν στο ΔΣ του οργανισμού, πρώην διευθύνοντες συμβούλους, υπαλλήλους του οργανισμού, έναν συνδικαλιστή, καθώς επίσης και εκπροσώπους των εταιρειών που ανέλαβαν να κατασκευάσουν τα επίμαχα έργα για λογαριασμό του ΟΛΠ.