Τι δείχνουν οι ποινικές διώξεις σε ανώτατα στελέχη του ΟΣΕ που τοποθετήθηκαν επί Καραμανλή. Το πόρισμα των δικαστικών πραγματογνωμόνων καίει το αφήγημα Μητσοτάκη
Στα ανώτατα κλιμάκια των διοικήσεων του ΟΣΕ στρέφεται πλέον η έρευνα του ειδικού εφέτη ανακριτή για την τραγωδία στα Τέμπη που βύθισε στο πένθος 57 οικογένειες, μετά και την ολοκλήρωση του πορίσματος των δικαστικών εμπειρογνωμόνων που δημοσίευσε ολόκληρο το documentonews.gr. Μέχρι στιγμής έχουν ασκηθεί ποινικές διώξεις, σε βαθμό είτε πλημμελήματος είτε κακουργήματος, σε συνολικά δώδεκα φυσικά πρόσωπα. Μεταξύ αυτών είναι πέντε ανώτερα διευθυντικά στελέχη του ΟΣΕ, τα μέλη της επιτροπής που αποφάσισαν για τη μετάταξη του σταθμάρχη, αλλά και ο πρόεδρος και διευθύνων σύμβουλος του οργανισμού Σπύρος Πατέρας. Ενα πρόσωπο που αποτέλεσε επιλογή της πολιτικής ηγεσίας του υπουργείου Μεταφορών, με τον πρώην υπουργό Μεταφορών Κώστα Καραμανλή να του πλέκει το εγκώμιο στην αρμόδια Επιτροπή Θεσμών της Βουλής το 2020 όταν εγκρίθηκε ο διορισμός του. Οσα καταγράφουν στα συμπεράσματά τους οι δικαστικοί πραγματογνώμονες τινάζουν στον αέρα όλα τα επιχειρήματα που χρησιμοποίησε από την πρώτη στιγμή η κυβέρνηση Μητσοτάκη προκειμένου να αποσιωπήσει τις βαριές ευθύνες της για την τραγωδία στήνοντας επικοινωνιακά σόου μπροστά στις κάμερες. Το βασικό συμπέρασμα είναι ένα και δεν επιδέχεται αμφισβήτηση: Εάν λειτουργούσαν τα ηλεκτρονικά συστήματα ασφαλείας, η τραγωδία θα είχε αποφευχθεί ακόμη και εάν είχε γίνει λάθος από τον ανθρώπινο παράγοντα, στον οποίο είχε σπεύσει, εν είδει ανώτατης δικαστικής αρχής, να αποδώσει αποκλειστικά και μόνο την ευθύνη ο ίδιος ο Κυριάκος Μητσοτάκης.
Εκθετος ο Γεραπετρίτης
Ενα από τα κρίσιμα συμπεράσματα της έκθεσης των δικαστικών εμπειρογνωμόνων είναι ότι το μοιραίο βράδυ της 28ης Φεβρουαρίου 2023 δεν λειτουργούσαν τα «συστήματα ασφαλούς διαχείρισης σιδηροδρομικής κυκλοφορίας» και συγκεκριμένα «τα συστήματα ελέγχου κατάληψης πεδίων γραμμής και η φωτοσήμανση που τα οριοθετεί». Το γεγονός αυτό, όπως επισημαίνεται, είχε αποτέλεσμα «να μη λειτουργεί η τηλεδιοίκηση εντός των σταθμών και στην ανοιχτή γραμμή, αφήνοντας τον εν υπηρεσία σταθμάρχη ως μοναδικό εποπτεύοντα της πορείας των συρμών, με τον περιορισμένης εμβέλειας τοπικό πίνακα χειρισμών του σταθμαρχείου».
Το συμπέρασμα αυτό αφήνει έκθετο τον πρώην υπουργό Επικρατείας Γιώργο Γεραπετρίτη, ο οποίος ακόμη και τώρα υποστηρίζει ότι η τηλεδιοίκηση στη Λάρισα λειτουργούσε κανονικά. Πρόκειται άλλωστε για τον υπουργό που αναλαμβάνοντας τότε τύποις το υπουργείο Μεταφορών είχε διορίσει με συνοπτικές διαδικασίες επιτροπή εμπειρογνωμόνων η οποία δεν κατέληξε σε κανένα ουσιαστικό συμπέρασμα για τις εγκληματικές ευθύνες που οδήγησαν στην εθνική τραγωδία.
Ως προς τα καταλυτικά συμπεράσματα της έκθεσης, καθοριστικό υπήρξε και το γεγονός ότι δεν λειτουργούσε ούτε το Κέντρο Ελέγχου Κυκλοφορίας Λάρισας, με αποτέλεσμα να μην υπάρχει κεντρικός χειριστής που να επιτηρεί τον σταθμάρχη Λάρισας και να μπορεί να παρέμβει σε περίπτωση λανθασμένων χειρισμών. Οπως επισημαίνεται στην έκθεση, «η ύπαρξη λειτουργούντων ελεγχόμενων πεδίων γραμμής, η ορθή φωτοσήμανσή τους και η επαρκώς εξοπλισμένη και επανδρωμένη υπηρεσία τηλεδιοίκησης (Κέντρου Ελέγχου Κυκλοφορίας) θα απέτρεπαν το συμβάν».
Επίσης, οι πραγματογνώμονες διαπίστωσαν ότι δεν λειτουργούσε ούτε το ηλεκτρονικό σύστημα ασφαλείας ETCS, το οποίο είναι εγκατεστημένο στη σιδηροδρομική γραμμή. Πρόκειται για ηλεκτρονικό σύστημα αυτόματου ελέγχου κυκλοφορίας και προστασίας συρμών, το οποίο στην ουσία προστατεύει από ανθρώπινα λάθη και από παρερμηνεία εντολών. Την προμήθεια και εγκατάστασή του είχε υπογράψει ο ΟΣΕ από το 2007. Μέχρι και σήμερα ωστόσο δεν έχει ολοκληρωθεί στο σύνολό του.
Πώς θα είχαν αποφευχθεί όλα
Οι εμπειρογνώμονες επιρρίπτουν στο πόρισμά τους ευθύνες τόσο στον μηχανοδηγό της μοιραίας αμαξοστοιχίας όσο και στον σταθμάρχη της Λάρισας. Ωστόσο από τα συμπεράσματα της έκθεσης είναι ξεκάθαρο ότι δεν είναι οι αποκλειστικά υπεύθυνοι για την τραγωδία, όπως προσπάθησε από την πρώτη στιγμή να πείσει τους πολίτες η κυβέρνηση Μητσοτάκη. Αναλυτικά οι πραγματογνώμονες ξεκαθαρίζουν ότι εάν λειτουργούσαν τα ηλεκτρονικά συστήματα ασφαλείας, η τραγωδία θα είχε αποφευχθεί δίχως να χρειάζεται «ανθρώπινη παρέμβαση».
«Το ETCS με την παράλληλη λειτουργία των ελεγχόμενων πεδίων γραμμής και της φωτοσήμανσης θα απέτρεπε με βεβαιότητα το συμβάν και χωρίς την απαίτηση ανθρώπινης παρέμβασης» επισημαίνεται χαρακτηριστικά.
Επιλογή Καραμανλή
Στο μεταξύ σε κρίσιμο σημείο βρίσκονται οι έρευνες του ειδικού εφέτη ανακριτή, καθώς αγγίζει ανώτατα κλιμάκια των διοικήσεων του ΟΣΕ, τα οποία είχαν άμεση σχέση με την πολιτική ηγεσία του υπουργείου Μεταφορών καθώς αποτελούσαν επιλογή της. Ειδικότερα, ένα από τα πρόσωπα στα οποία έχει ασκηθεί ποινική δίωξη για το αδίκημα της παράβασης καθήκοντος είναι και ο πρώην πρόεδρος του ΔΣ και διευθύνων σύμβουλος του ΟΣΕ Σπ. Πατέρας. Για το ίδιο αδίκημα διώκονται επίσης τα μέλη της επιτροπής που αποφάσισαν τη μετάταξη του σταθμάρχη.
Ο Σπ. Πατέρας τοποθετήθηκε στη θέση του προέδρου και διευθύνοντος συμβούλου του ΟΣΕ τον Οκτώβριο του 2020. Στην εισήγησή του ο τότε υπουργός Υποδομών και Μεταφορών Κων. Αχ. Καραμανλής είχε πλέξει το εγκώμιο του Σπ. Πατέρα λέγοντας ότι «αποτελεί την καλύτερη επιλογή, αφού στην κεφαλή του ΟΣΕ χρειάζονται άτομα με διοικητικές ικανότητες, ικανά να ανταποκριθούν με επιτυχία στις νέες προκλήσεις του οργανισμού αλλά και να αντιλαμβάνονται πλήρως το αντικείμενο που καλούνται να αναλάβουν». Το ερώτημα που τίθεται πλέον και μένει να απαντηθεί τους επόμενους μήνες είναι κατά πόσο η έρευνα της Δικαιοσύνης θα βάλει στο κάδρο των ευθυνών –εκτός από στελέχη και υπαλλήλους του ΟΣΕ– και πολιτικά πρόσωπα για πράξεις και παραλείψεις τους που οδήγησαν στην τραγωδία, με δεδομένο ότι όλοι είχαν ενημερωθεί για τις εγκληματικές παραλείψεις που έθεταν σε κίνδυνο την ασφάλεια των επιβατών.
Στο κάδρο πολιτικά πρόσωπα
Ο γνωστός δικηγόρος Λουκάς Αποστολίδης, που έχει αναλάβει την εκπροσώπηση οικογενειών θυμάτων της τραγωδίας, υπογραμμίζει σχετικά στο Documento: «Η εγκληματική αμέλεια και ανεπάρκεια οργανισμών και προσώπων συνέβαλαν καθοριστικά για την τραγωδία, πέραν των ανθρώπινων λαθών του σταθμάρχη κ.λπ. Ο τελικός σταθμός προς διερεύνηση ευθυνών, ο “λάκκος των λεόντων”. Αυτό που η λαϊκή ρήση αναφέρει: Για να βρεις τον μίτο της Αριάδνης ακολουθείς τον δρόμο του χρήματος και των συμφερόντων. Διοικούντες και πολιτικοί εποπτεύοντες δεν αρκεί να λογοδοτήσουν για πλημμεληματικές πράξεις. Οι τροποποιήσεις της βασικής σύμβασης 717 και η ως σήμερα μη εκτέλεσή της για να υπάρξει ασφάλεια κυκλοφορίας των τρένων καθώς και ασφάλεια στη μετακίνηση των πολιτών πρέπει να φωτιστούν με το μάτι της Δικαιοσύνης».
Δώδεκα διώξεις σε πρόσωπα
Μέχρι στιγμής πάντως έχουν ασκηθεί ποινικές διώξεις σε συνολικά δώδεκα φυσικά πρόσωπα, σύμφωνα με όσα ανέφερε σε ανακοίνωση που εξέδωσε ο γνωστός δικηγόρος Αλέξης Κούγιας, ο οποίος εκπροσωπεί τις οικογένειες δεκατεσσάρων ανθρώπων που έχασαν τη ζωή τους στο δυστύχημα, αλλά και τις οικογένειες πέντε τραυματιών.
Οι κατηγορίες που έχουν αποδοθεί στα πρόσωπα αυτά είναι είτε σε βαθμό κακουργήματος για επικίνδυνες παρεμβάσεις στη συγκοινωνία μέσων σταθερής τροχιάς, με αποτέλεσμα τον θάνατο μεγάλου αριθμού ανθρώπων, τη βαριά σωματική βλάβη μεγάλου αριθμού ανθρώπων και τη σημαντική βλάβη σε εγκαταστάσεις κοινής ωφελείας είτε για τα πλημμελήματα της ανθρωποκτονίας από αμέλεια κατά συρροή, της βαριάς και της απλής σωματικής βλάβης από αμέλεια κατά συρροή από υπόχρεο που λόγω του επαγγέλματός του είχε υποχρέωση να καταβάλει ιδιαίτερη επιμέλεια και προσοχή κατά συρροή.
Πριν από λίγες μέρες ασκήθηκαν μάλιστα διώξεις σε ανώτατα στελέχη του ΟΣΕ, τα οποία τις επόμενες ημέρες θα κληθούν να δώσουν εξηγήσεις ενώπιον του ειδικού εφέτη ανακριτή. Οι νέες διώξεις αφορούν τον γενικό διευθυντή της Γενικής Διευθύνσεως Δικτύου από 21.3.2017 έως 15.11.2019, τον γενικό διευθυντή της Γενικής Διευθύνσεως Δικτύου από 1.12.2019 έως 1.6.2020, τον διευθυντή της Διευθύνσεως Σιδηροδρομικών Συστημάτων από 1.4.2017 έως 30.9.2021, τον διευθυντή της Διευθύνσεως Σιδηροδρομικών Συστημάτων από 1.10.2021 έως σήμερα και τον διευθυντή Συντήρησης Η/Μ συστημάτων και Ηλεκτροκίνησης από 1.10.2021 έως σήμερα, σύμφωνα με την ανακοίνωση του Αλ. Κούγια.
Οι Ιταλοί δεν βρήκαν τίποτε
Την ίδια ώρα ολοκλήρωσαν την έρευνά τους και οι Ιταλοί πραγματογνώμονες που είχαν έρθει στην Ελλάδα προκειμένου να αντλήσουν πληροφορίες από τα καταγραφικά των δύο τρένων. Οι εμπειρογνώμονες, τεχνικοί υπάλληλοι της ιταλικής εταιρείας Hitachi Rail SpA πέρασαν το κατώφλι του ανακριτή στη Λάρισα στις 30 Μαΐου. Με την τεχνογνωσία που διαθέτουν επιχείρησαν να «διαβάσουν» τα δεδομένα των καταγραφικών ώστε να αντλήσουν στοιχεία που θα ρίξουν επιπλέον φως στα αίτια της τραγωδίας.
Ωστόσο, σύμφωνα με πληροφορίες του Documento, οι πραγματογνώμονες δεν κατάφεραν να αντλήσουν τα δεδομένα των καταγραφικών. Είναι χαρακτηριστικό ότι αν και το επιχείρησαν τρεις φορές, δεν στάθηκαν τυχεροί, με αποτέλεσμα να ενημερώσουν σχετικά στη συνέχεια τον εφέτη ανακριτή Σωτ. Μπακαΐμη.
Αντιφάσεις δικογραφίας και ερωτήματα με τα ηχητικά
Εύλογα ερωτήματα εγείρονται σχετικά με τα ηχητικά ντοκουμέντα και τις απομαγνητοφωνήσεις των συνομιλιών τα οποία έχουν ενσωματωθεί στη δικογραφία. Συγκεκριμένα, η πλευρά του μηχανοδηγού της επιβατικής αμαξοστοιχίας, ο οποίος έχασε τη ζωή του το μοιραίο βράδυ, εκφράζει έντονες ανησυχίες σχετικά με την ορθότητα των ηχητικών ντοκουμέντων, ενώ παράλληλα γίνεται λόγος για «αντιφάσεις της δικογραφίας». Ειδικότερα, ο δικηγόρος Βασίλης Ζησιμάτος (φωτογραφία) φέρεται να έχει εντοπίσει διαλόγους μεταξύ του μηχανοδηγού και του σταθμάρχη οι οποίοι δεν εμπεριέχονται στα ηχητικά που έχουν παραδοθεί στον εφέτη ανακριτή από τον ΟΣΕ, ενώ αντίθετα αποτυπώνονται στο πόρισμα της Επιτροπής Εμπειρογνωμόνων για το Σιδηροδρομικό Δυστύχημα (πόρισμα Γεραπετρίτη). Επίσης, σύμφωνα με πληροφορίες του Documento, από την αναχώρηση της επιβατικής αμαξοστοιχίας και μέχρι τη χρονική στιγμή του δυστυχήματος παρουσιάζεται σιωπή στα ηχητικά, ενώ φέρεται να έχουν γίνει και επικοινωνίες μεταξύ μηχανοδηγού και σταθμάρχη μέσω κινητών τηλεφώνων που δεν έχουν καταγραφεί.
Μάλιστα το επόμενο χρονικό διάστημα ο δικηγόρος Βασ. Ζησιμάτος αναμένεται να καταθέσει υπόμνημα ενώπιον του εφέτη ανακριτή με όλα όσα «περίεργα» έχουν εντοπιστεί στα ηχητικά ντοκουμέντα. Παράλληλα, αναμένεται να ζητήσει να κληθούν συγκεκριμένοι μάρτυρες προκειμένου να εξεταστούν, ενώ θα υποβληθεί και αίτημα προκειμένου να ελεγχθεί η ορθότητα των ηχητικών. «Σκοπός μας είναι ένας και μοναδικός: η απόδοση ευθυνών σε όσους εμπλέκονται στον θάνατο τόσων ανθρώπων είτε με ενέργειες είτε με παραλείψεις τους. Προς επίτευξη του σκοπού αυτού θα πράξουμε παν ό,τι απαιτηθεί ώστε να αποκλειστεί και σαν ενδεχόμενο έστω κάποιοι να αλλοιώσουν αποδεικτικά στοιχεία κρίσιμα για την αποκάλυψη της αλήθειας ώστε να επιρρίψουν ευθύνες σε νεκρούς, παίζοντας ενδεχομένως τα δικά τους παιχνίδια τακτικής και σκοπιμότητας.
Με το υπόμνημά μας, που θα καταθέσουμε στον κ. ανακριτή το αμέσως επόμενο χρονικό διάστημα, θα επισημανθούν και άλλα στοιχεία και θα ζητήσουμε το αυτονόητο: αποκάλυψη όλης της αλήθειας και απόδοση ευθυνών σε όσους στέρησαν από τις οικογένειές τους τα αγαπημένα πρόσωπα» τονίζει στο Documento ο δικηγόρος Βασ. Ζησιμάτος.
