Ο έλεγχος των εμπορικών δρόμων και η ανάπτυξη νέων υπήρξε ανέκαθεν επιδίωξη κρατικών και οικονομικών δρώντων. Η επιδίωξη αυτή αποκτά μεγαλύτερη ένταση και σημασία σε εποχές αναθεωρητικές όπως η σημερινή.
Εποχές δηλαδή που οι παράγοντες ισχύος σε παγκόσμιο και περιφερειακό επίπεδο έχουν αλλάξει σε τέτοιο βαθμό που δεν είναι δυνατόν να χαλιναγωγηθούν οι αναθεωρητικές φιλοδοξίες των αναδυόμενων δυνάμεων που επιχειρούν την εγκαθίδρυση μίας νέας παγκόσμιας τάξης και θεσμικής της συγκρότησης που θα ικανοποιεί αυτές τις φιλοδοξίες.
Στις 10 Ιουνίου άνοιξε η καινούργια γέφυρα που ενώνει την ρωσική πόλη Μπλαγκοβεστένσκ με την Κινεζική πόλη της Χάιχε αξίας 19 δις ρουβλίων (περίπου 342 εκατομμύρια δολάρια). Και δεν είναι μόνον αυτό αλλά μία σειρά από έργα υποδομών που συνδέουν τις δύο χώρες και οικονομίες.
Παράλληλα επιχειρείται συνδυασμένα από Ρωσία και Κίνα η μείωση της εξάρτησης τους από τις θαλάσσιες μεταφορές, κυρίως λόγω του ελέγχου των θαλασσών από την Δύση, ιδίως δε του Ειρηνικού η/και ο έλεγχος τους, όπου αυτό είναι δυνατόν, αυτών των δρόμων (decoupling: διαχωρισμός, αποδύνδεση).
Η επιλεκτική αποσύνδεση (decoupling) από την συλλογική Δύση, που επέδειξε αξιοσημείωτη συνοχή στην περίπτωση της ρωσικής εισβολής στην Ουκρανία, επιχειρείται στην παρούσα συγκυρία ιδίως α) με την μείωση της εξάρτησης από τις εξαγωγές, δυτική τεχνολογία και επενδύσεις στην Κίνα και από τις εισαγωγές, δυτική τεχνολογία και επενδύσεις στην Ρωσία και β) την ανάπτυξη χερσαίων ασιατικών δρόμων, γεφυρών, αγωγών (αγωγοί πετρελαίου στους οποίους δεν είχε δοθεί μέχρι τώρα έμφαση θέτοντας ως πρώτη προτεραιότητα τους αγωγούς φυσικού αερίου), χρηματοπιστωτικών συνδέσεων κοκ, δηλαδή των υποδομών διασύνδεσης των δύο οικονομιών.
Στο πλαίσιο αυτό ορισμένα στην περίπτωση της Ρωσίας, οι επιβληθείσες σε αυτήν κυρώσεις αντιμετωπίζονται με την μαζική παραβίαση πνευματικής ιδιοκτησίας σχεδόν στο σύνολο των δυτικών εμπορευμάτων και υπηρεσιών (και με νόμο πλέον και αντίστοιχη παραγωγή τους όπου είναι δυνατόν στην Ρωσία), αποσύνδεση από το δυτικό χρηματοπιστωτικό σύστημα και ανάπτυξη νέων χρηματοπιστωτικών προϊόντων και υπηρεσιών με έμφαση στα εθνικά νομίσματα και τις διμερείς συμφωνίες ανταλλαγής προϊόντων με ad hoc χρηματοπιστωτικές προβλέψεις και εγγυήσεις, συμφωνίες για παροχές υπηρεσιών σε κρίσιμους τομείς συντήρησης δυτικών υποδομών όπως πχ κατασχεμένα δυτικού τύπου αεροπλάνα με την Ταϋλάνδη, δυτικού τύπου στόλος αυτοκινήτων με Κίνα κοκ.
Είναι χαρακτηριστικό ότι τα εδάφη που καταλήφθηκαν από τους Ρώσους στην Ουκρανία καλύπτουν ακριβώς αυτά τα κενά των αναγκαίων εισαγωγών σε αγροτικά και βιομηχανικά προϊόντα. Η προσπάθεια αυτή αποσύνδεσης έχει εντατικοποιηθεί τα τελευταία τρία χρόνια και τώρα, μετά την εισβολή στην Ουκρανία τρέχει ολοταχώς.
Μεγάλη αναδεικνύεται η σημασία των χωρών της νότιας Ασίας που ο έλεγχος τους μπορεί να αποκλείσει εντελώς από κάθε δυνατότητα πρόσβασης των ναυτικών δυνάμεων, μην αφήνοντας καμία δυνατότητα πρόσβασης και άρα βοήθειας ή επιρροής, στις χώρες της Κεντρικής Ασίας. Χώρες όπως το Πακιστάν, αλλά και η Σρι Λάνκα, η Καμπότζη κα λαμβάνουν μεγάλη γεωπολιτική αξία. Εκεί λαμβάνουν χώρα μεγάλες μάχες για τον πολιτικό έλεγχο τους. Η αποπομπή του Ιμράν Χάν στο Πακιστάν, η πτώση της κυβέρνησης στην Σρι Λάνκα, η «σιδερένια συμφωνία» Κίνας – Καμπότζης για εκσυγχρονισμό ναυτικής βάσης, που περιλαμβάνει και δημιουργία ναυτικής βάσης, είναι μερικές εκφράσεις αυτού του γεωπολιτικού ανταγωνισμού που εντείνεται ιδίως μετά τον πόλεμο στην Ουκρανία.
Σε πρόσφατο άρθρο μας αναρωτηθήκαμε σχετικά: ¨Σωστά επιλέγονται από όλους ως σημαντικοί γεωπολιτικοί συντελεστές το Πακιστάν, η Σρι Λάνκα, το Ιράν καθώς αποτελούν τις αναγκαίες γεωγραφικά περιοχές περικύκλωσης της Κεντρικής Ασίας (αναγκαίας ενδοχώρας.
Στα δικά μας ερχόμενοι τώρα και ως αντανάκλαση αυτών των παγκόσμιων τάσεων, αυξάνει η σημασία του διαδρόμου Εύξεινος Πόντος – Στενά Βοσπόρου- Αιγαίο – Μεσόγειος.
Σε συνδυασμό με την από καιρό ανάδειξη της σημασίας του επίσης θαλασσίου διαδρόμου Σουέζ – Ανατολική Μεσόγειος – Βόρειος Αφρική – Δυτική Ευρώπη εξηγεί, μαζί με την εγγενή επιθετική φύση της Τουρκίας και των παγκόσμιων και περιφερειακών αναθεωρητικών επιδιώξεων της σημερινής τουρκοϊσλαμικής της ηγεσίας, σε μεγάλο βαθμό και την Τουρκική «πρεμούρα» σε Αιγαίο και Ανατολική Μεσόγειο και την αντοχή της συμμαχίας Ρωσίας – Τουρκίας. Ενδείξεις της πρεμούρας αυτής τα 8 κυνικά επιθετικά και απειλητικά tweet Ερντογάν με τις άμεσες απειλές εναντίον κυριαρχικών δικαιωμάτων και κυριαρχίας της Ελλάδας.
Το ερώτημα είναι μέχρι ποιο σημείο θα φτάσει η τουρκορωσική συνεννόηση σε θέματα που αφορούν άμεσα την Ελλάδα;
Η σημασία του μεσογειακού θαλασσίου διαδρόμου δεν περιορίζεται μόνον στην μεταφορά φυσικού αερίου που εξορύσσετε ή θα εξορυχθεί στην περιοχή. Η Τουρκία δηλαδή, με άλλα λόγια και για να γίνουμε απόλυτα σαφείς, επιχειρεί να ελέγξει και τους δύο αυτούς θαλασσίους διαδρόμους αυξάνοντας σημαντικά την γεωπολιτική της σημασία και γεωπολιτικό της βάρος (εννοείται εις βάρος της Ελλάδας). Αιγαίο μέχρι τον 25ο ανατολικό (η Αθήνα έχει συντεταγμένες στον ανατολικό γεωγραφικό μήκος τον 24ο μεσημβρινό!) μεσημβρινό, Γαλάζια Πατρίδα, Τουρκολιβυκό Μνημόνιο, αμφισβήτηση Κυπριακής ΑΟΖ είναι οι εκφρασμένες απαιτήσεις της Τουρκίας, ακριβώς για να ελέγξει και τους δύο αυτούς εμπορικούς θαλασσίους διαδρόμους. Όλα τα υπόλοιπα αποτελούν απλά "νομιμοποιητική βάση" για να επενδύσουν τις πραγματικές τους προθέσεις.
Εννοείται ότι δεν ενδιαφέρει την Τουρκία (αλλά αλήθεια ποιους πραγματικά ενδιαφέρει;) το πόσο ισχνή δικαιοπολιτικά είναι αυτή η νομιμοποίηση αφού αυτή έχει απλά σημασία χρήσης, με σκοπό αντικειμενικό την επίτευξη των δηλωμένων στόχων και την ανάδειξη της Τουρκίας σε περιφερειακή δύναμη (σε πρώτη φάση).
Η Τουρκία διατυμπανίζει δια του ΥΠΕΞ της ότι καμία συμφωνία για τον East Med δεν μπορεί να ισχύει χωρίς την Τουρκία. Καλεί τις ΗΠΑ απειλητικά για ποιο ισορροπημένη θέση στην περιοχή παρότι οι θέσεις τους στο Αιγαίο είναι θέσεις «Πόντιου Πιλάτου».
Η Ελλάδα εάν δεν μπορέσει να αντισταθεί σε αυτή την πίεση κινδυνεύει να φιλανδοποιηθεί και απολέσει την γεωπολιτική σημασία που της δίδει η
γεωγραφία της.
Υπάρχει μεγαλύτερη ανάγκη από κάθε άλλη φορά να κατανοήσει η χώρα μας και η ηγεσία της τι συμβαίνει στο κόσμο και να τοποθετηθεί επί τη βάση των εθνικών συμφερόντων της. Των δικών της εθνικών συμφερόντων. Αυτή η εργασία δεν είναι πια φιλολογική – ακαδημαϊκή αλλά επιβιωτική. Οι Έλληνες πολίτες συνειδητοποιούν ότι η άσκηση των δικαιωμάτων τους και τα οικονομικά ιδιωτικά συμφέροντα αυτών και των οικογενειών τους εξαρτώνται κατά μεγάλο μέρος από την εθνική ανεξαρτησία;
Κατά τα ανωτέρω η ανάγκη για ανεξάρτητη ελληνική εξωτερική πολιτική είναι μεγαλύτερη από κάθε άλλη φορά. Τα ψέματα κάποια στιγμή τελειώνουν. Οι εποχές είναι κρίσιμες, οι εξελίξεις τρέχουν γρήγορα και απαιτούν εγρήγορση και ορθές αποφάσεις γιατί οι επιπτώσεις των αποφάσεων μας σήμερα θα μας ακολουθούν στις δεκαετίες που θα έρθουν είτε σαν εφιάλτης είτε δίνοντας μας υπερηφάνεια. Ως γνωστόν μετά την απομάκρυνση από το ταμείο ουδέν λάθος αναγνωρίζεται …
O Διονύσης Παντής είναι νομικός
