Με το πρόγραμμα ΗΡΑΚΛΗΣ, που ψηφίστηκε τον Δεκέμβριο του 2019, δημιουργήθηκε ένα πρόγραμμα παροχής κρατικών εγγυήσεων σε τιτλοποιήσεις πιστωτικών ιδρυμάτων, δηλαδή τα μη εξυπηρετούμενα – στεγαστικά κατεξοχήν – δάνεια μεταβιβάστηκαν μέσω τιτλοποίησης, μετατρεπόμενα σε ομολογίες υπό την εγγύηση του ελληνικού Δημοσίου, σε εταιρείες ειδικού σκοπού που βρίσκονται αποκλειστικά σχεδόν στην αλλοδαπή και εν συνεχεία η διαχείριση τους ανατέθηκε σε εταιρείες διαχείρισης απαιτήσεων. Ιδιοκτήτης τέτοιων εταιρειών είναι και ο βουλευτής Α. Πάτσης αλλά και πολλοί άλλοι βουλευτές και κρατικοί αξιωματούχοι, εταιρειών δηλαδή στις οποίες πουλήθηκαν τα στεγαστικά δάνεια των Ελλήνων αλλά και εταιρειών διαχείρισης που επισπεύδουν την είσπραξη τους, υποκαθιστώντας έτσι τις Τράπεζες στη θέση του «δανειστή» απέναντι σε 1.500.000 δανειολήπτες.
Η μεταβίβαση των δανείων έγινε με τίμημα ένα μικρό ποσοστό της ονομαστικής αξίας των δανείων και συγκεκριμένα όπως στην περίπτωση του Πάτση , οι εταιρείες του και πίσω από αυτές ο ίδιος και οι ομολογιούχοι που μετέχουν σ’ αυτές, αγόρασαν από την Τράπεζα Πειραιώς δάνεια 62,7 εκατομμυρίων ευρώ στην τιμή των 4,3 εκατομμυρίων ευρώ δηλαδή στο 6% της αξίας τους!! Αλλά στη συνέχεια οι εταιρείες αυτές με τους ομολογιούχους τους καθώς και οι διαχειριστές τους, όπως η Ιntrum, κάλεσαν και καλούν τους δανειολήπτες κοινοποιώντας διαταγές πληρωμής, να εξοφλήσουν τα δάνεια τους στην πλήρη αρχική ονομαστική τους αξία με βάση τις αρχικές συμβάσεις αλλά και νομιμοτόκως από την καθυστέρηση της καταβολής !! Επέτυχαν δηλαδή την έκδοση δικαστικών αποφάσεων σε βάρος των δανειοληπτών ζητώντας κεφάλαιο και τόκους με εκτελεστούς τίτλους για ποσά τα οποία οι ίδιοι δεν πλήρωσαν ποτέ !!
Η δυνατότητα πώλησης των δανείων αυτών σε τρίτους και η χρησιμοποίηση της ως εργαλείο προσέλκυσης επενδυτών ελλήνων και ξένων – μη ξεχνάμε την εμφάνιση του Πάτση και της Ντόρας Μπακογιάννη στην Τουρκία, έχουμε και Τούρκους επενδυτές στα στεγαστικά δάνεια των Ελλήνων ; – μετέτρεψε ουσιωδώς την φύση και την ηθική και νομική ποιότητα αυτών των μεταβιβάσεων καθώς μάλιστα έγιναν με το Ν. 3156 / 2003 η χρήση του οποίου συνιστά καταστρατήγηση των προστατευτικών ρυθμίσεων του νόμου 4354 /2015 που έθετε ειδικότερες προϋποθέσεις.
Αυτές οι παράνομες αλλά νομιμοφανείς συναλλαγές μεταβίβασης πακέτων – δανείων έγιναν χωρίς να παρασχεθεί στους οφειλέτες – δανειολήπτες η δυνατότητα εξόφλησης των οφειλών ή ρύθμισης τους με εξίσου ευνοϊκούς όρους και καταδεικνύουν την συμπαιγνία μεταξύ των Τραπεζών , των funds και των servicers με σκοπό την ζημία των δανειοληπτών και μάλιστα υπό την εγγύηση του κράτους.
Μετά την λεηλασία του δημόσιου πλούτου που κράτησε πάνω από δέκα χρόνια , τώρα με τις «νομιμοφανείς» αυτές συναλλαγές οργανώνεται η επιχείρηση λεηλασίας και του ιδιωτικού πλούτου μετατρέποντας τα δάνεια των ελλήνων πολιτών σε εμπόρευμα και ρίχνοντας το στην «αγορά» με στόχο την μεγιστοποίηση της απόδοσης. Η εμπορευματοποίηση αυτών των δανείων τα οποία είναι κυρίως στεγαστικά δηλαδή δάνεια υψηλής ασφάλειας εξασφαλισμένα με υποθήκες, οδηγεί στην καθολική εμπορευματοποίηση των ακινήτων των ελλήνων πολιτών και γενικότερα της ιδιοκτησίας τους και πιο συγκεκριμένα μετατρέπει σε εμπόρευμα τις κατοικίες τους , τα σπίτια που με μόχθο και εργασία έχτισαν αλλά και την πατρική τους κληρονομιά, το σπίτι του πατέρα ή του παππού τους, τα σπίτια της οικογένειας πάππου προς πάππου, όλα αυτά πωλούνται ‘κοψοχρονιά’ ή απειλούνται με πλειστηριασμό . Τα σπίτια 1.500.000 δανειοληπτών δηλαδή οικογενειών βγαίνουν στο σφυρί, αριθμός που αντιστοιχεί τουλάχιστον στον μισό πληθυσμό της χώρας !
Η δήθεν «νομιμότητα» αυτών των «συμβάσεων» δικαιολογείται με τον ισχυρισμό ότι τα συμβατικά δικαιώματα δεν αλλοιώνονται με την πώληση του δανείου, ή μ’ άλλα λόγια η κερδοσκοπία σε σχέση με την αρχική οφειλή δεν συνδέεται με το περιεχόμενο των συμβατικών υποχρεώσεων του δανειολήπτη , οι οποίες παραμένουν αναλλοίωτες ως έχουν.
Οι υποχρεώσεις εκ του δανείου για τους δανειολήπτες παραμένουν αμετάβλητες ενώ έχουν να αντιμετωπίσουν καταρχήν την αλλαγή του προσώπου του δανειστή , πράγμα που δεν προβλέπονταν ούτε στις αρχικές συμβάσεις , κατά παραβίαση των οποίων έγιναν οι μεταβιβάσεις. Οι υποχρεώσεις των δανειοληπτών παραμένουν αναλλοίωτες όταν η επίσπευση της εξόφλησης των δανείων στην αρχική ονομαστική τους τιμή από τα funds συνιστά αχαλίνωτη κερδοσκοπία σε βάρος τους , όταν λόγω της υπερδεκαετούς οικονομικής κρίσης έχουν υποστεί μεγάλη απώλεια εισοδήματος αλλά και σήμερα έχουν χάσει το 40-50% της αγοραστικής αξίας του εισοδήματος τους , οι Τράπεζες σε συμπαιγνία με τα funds μετακύλισαν και συνεχίζουν να μετακυλίουν το βάρος της ζημίας στους δανειολήπτες.
Τα συμβατικά δικαιώματα των δανειοληπτών έχουν προ πολλού ανατραπεί λόγω της ανατροπής του δικαιοπρακτικού θεμελίου στο οποίο στηρίχτηκαν οι αρχικές συμβάσεις καθώς εκείνες οι πραγματικές συνθήκες υπό τις οποίες συνήφθησαν τα δάνεια έχουν ανατραπεί ήδη από το 2010. Εκτός αυτού οι συμβάσεις αυτές περιείχαν πάμπολλους καταχρηστικούς όρους όπως η παραίτηση του εγγυητή από την ένσταση διζήσεως συνεπεία των οποίων μέρος αυτών των συμβάσεων θα έπρεπε να ακυρωθεί από τα δικαστήρια.
Τα συμβατικά δικαιώματα των δανειοληπτών πλήττονται βάναυσα καθώς έχει διαταραχθεί η ισορροπία των παροχών , τα μεν funds έχουν δώσει τόσο λίγα ενώ απαιτούν και επισπεύδουν την είσπραξη οφειλών που είναι υπέρμετρα επαχθείς και δυσβάστακτες για τους δανειολήπτες. Οι συμβατικές υποχρεώσεις των δανειοληπτών έχουν τεθεί σε πλαίσιο στο οποίο ανατρέπεται η ισότητα μεταξύ των νύν συμβαλλομένων, όπως προέκυψε μετά την υποκατάσταση των δανειστών , λόγω της άνισης διαπραγματευτικής δύναμης των οφειλετών απέναντι στα funds από τα οποία πλέον καλούνται είτε να εξοφλήσουν είτε να ρυθμίσουν τα δάνεια τους με συμβάσεις των οποίων το περιεχόμενο είναι κατάφωρα άδικο και παράνομο πλήττοντας την ίδια την καρδιά της ελευθερίας των συμβάσεων. Η διατάραξη της ισορροπίας η οποία οδηγεί στην υποταγή των ασθενέστερων στα funds επιβάλλει την αναγωγή στο προσήκον μέτρο όλων των οφειλών.
Οι δανειολήπτες αν γνώριζαν τότε την μεταγενέστερη μεταβίβαση σε εταιρείες του εξωτερικού – όπως η Sunrise με έδρα την Ιρλανδία – και εν συνεχεία την εμπορευματοποίηση των σπιτιών τους από τζογαδόρους- ενυπόθηκους δανειστές, θα έκαναν αυτές τις αρχικές συμβάσεις δανείων και θα παραχωρούσαν υποθήκη στο σπίτι τους ;
Οι συμβάσεις μεταβίβασης των δανείων εξάλλου είναι χωρίς αμφιβολία αντίθετες στα χρηστά ήθη και ως τέτοιες είναι άκυρες, καθώς πρόκειται για δικαιοπραξίες επιζήμιες για το κοινωνικό σύνολο : η μεθόδευση αυτών των μεταβιβάσεων έγινε με προφανή δυσαναλογία ανάμεσα στην παροχή του επισπεύδοντος και στην αντιπαροχή του δανειολήπτη, είναι δε μέρος μιας σειράς συμβάσεων που καταστρατήγησαν ολόκληρη την νομοθεσία με σκοπό την βλάβη της περιουσίας των οφειλετών και την πρωτοφανή αισχροκέρδεια σε βάρος τους.
Επιπλέον αυτές οι συμβάσεις πώλησης των δανείων είναι αντίθετες σε απαγορευτικό κανόνα και ως τέτοιες είναι επίσης άκυρες . Σύμφωνα με την αρχή του κράτους δικαίου ως αρχή της νομιμότητας , η δράση των ατόμων είναι νόμιμη όταν δεν είναι αντίθετη σε απαγορευτικούς κανόνες δικαίου και ο κορυφαίος απαγορευτικός κανόνας προβλέπεται στο άρθρο 25 παρ. 3 του Συντάγματος σύμφωνα με τον οποίο η καταχρηστική άσκηση δικαιώματος δεν επιτρέπεται . Η απαγόρευση κατάχρησης δικαιώματος αφορά όλες τις συμπεριφορές που αν και φαίνονται «νομότυπες» , είναι προφανώς υπερβολικές και δεν ανταποκρίνονται στο σκοπό του δικαιώματος όπως εν προκειμένω η προσπάθεια ρευστοποίησης της περιουσίας των Ελλήνων από διάφορα funds του εξωτερικού άγνωστης προέλευσης και σύνθεσης. Αλλά και το 281 ΑΚ απαγορεύει την καταχρηστική άσκηση δικαιώματος και τέτοια άσκηση έχουμε όταν υπάρχει υπέρβαση των ορίων της καλής πίστης , των χρηστών ηθών και του κοινωνικού και οικονομικού σκοπού του δικαιώματος.
Καλή πίστη είναι η ευθύτητα και η εντιμότητα που απαιτούνται στις συναλλαγές ώστε να αποφεύγονται πράξεις που καταστρατηγούν τα συμφέροντα του άλλου.
Σε κάθε περίπτωση η καλή πίστη επιβάλλει στην ικανοποίηση αντιμέτωπων συμφερόντων να μην υπάρχει υπερβολική δυσαναλογία του ενός σε βάρος του άλλου ώστε να μη βλάπτεται δυσανάλογα ο οφειλέτης . Τη στιγμή κατά την οποία η χώρα βρίσκεται σε οικονομικό πόλεμο, η επίσπευση για την είσπραξη δανείων που συνήφθησαν σε άλλες εποχές και άλλες οικονομικές συνθήκες με βάση παράνομες και αντίθετες στο δίκαιο τοκογλυφικές συμβάσεις πώλησης των δανείων, είναι απόλυτα καταχρηστικές και προσκρούουν στο κοινό περί δικαίου αίσθημα .
Η ενοχική σχέση μεταξύ δανειστών και δανειοληπτών δεν είναι πλέον ιδιωτική υπόθεση που υπακούει τάχα στο pacta sunt servanda, αλλά είναι δημόσια υπόθεση καθώς έχει αντίκτυπο στη γενικότερη οικονομική και κοινωνική ζωή . Η καλή πίστη επιβάλλει την αναπροσαρμογή του ύψους των οφειλών στο μέτρο που προέκυψε μετά την πώληση των δανείων ώστε να τηρηθεί το δίκαιο τίμημα ή αντάλλαγμα στο οποίο στηρίζεται η δικαιοσύνη των συμβάσεων .
Αυτή η συναλλακτική συμπεριφορά επηρεάζει βάναυσα τα συμβατικά δικαιώματα και τις υποχρεώσεις των δανειοληπτών με την επιδείνωση της θέσης τους και με την χρήση εναντίον τους των επαχθέστερων μέσων και με την άσκηση των ΄συμβατικών’ δικαιωμάτων με μεγάλη σκληρότητα που καταργεί κάθε πνεύμα κοινωνικής συνεργασίας. Αυτά τα συναλλακτικά ήθη έρχονται σε πλήρη αντίθεση με την αρχή του κοινωνικού κράτους δικαίου που επιβάλλει την κοινωνική αλληλεγγύη προς όφελος των ασθενέστερων ομάδων η οποία τελεί υπό την εγγύηση του κράτους. Αφορά δε πρωτίστως το ελάχιστο περιεχόμενο των κοινωνικών δικαιωμάτων, την διαφύλαξη του κατώτατου ορίου διαβίωσης καθώς και της κατοικίας τα οποία θεωρούνται απόλυτα αναγκαία για την αξιοπρεπή ανάπτυξη της προσωπικότητας των πολιτών. Η προστασία τους στο πλαίσιο του κοινωνικού κράτους είναι υπόθεση του συνόλου, πράγμα που σημαίνει ότι δεν μπορούν να θεωρούνται υπό το πρίσμα των οικονομικών αγαθών. Σε τελική ανάλυση αυτό το σύστημα της κερδοσκοπίας έρχεται σε πλήρη αντίθεση με την κορυφαία αρχή του δικαίου που είναι ο σεβασμός της ανθρώπινης αξιοπρέπειας.
Οι τράπεζες οι οποίες προκάλεσαν την οικονομική κρίση αφού ώθησαν τον δανεισμό πέρα από τα όρια της αγοράς και αφού ανακεφαλαιοποιήθηκαν τρεις φορές από τα χρήματα του ελληνικού λαού, σήμερα μέσω των επιγόνων τους χρησιμοποιούν αυτό τον δανεισμό σαν κρυφό μέσο ανταλλαγής εμπορευμάτων δηλαδή των κατοικιών των ελλήνων πολιτών, συνενώνοντας τον ιδιωτικό πλούτο – τη γη – σε λίγα χέρια και μάλιστα σε τρία funds ή διαχειριστές απαιτήσεων, την Intrum, την Dovalue και την Cepal . Συνέπεια της τραπεζικής «πίστης» ήταν λοιπόν το χτύπημα κάθε μικρής ή μεσαίας ιδιοκτησίας των Ελλήνων.
Αυτή η αχαλίνωτη αισχροκέρδεια πρέπει να εμποδιστεί άμεσα και να αποκατασταθεί η δικαιοσύνη με την άμεση προστασία των δανειοληπτών από τοκογλύφους βουλευτές , υπουργούς και αξιωματούχους που μετατρέπουν το κράτος σε εν τοις πράγμασι εχθρό των πολιτών. Διαφορετικά η αξίωση τήρησης αυτών των συμβάσεων σε βάρος των Ελλήνων θα μοιάζει με την «συμβατική» αξίωση του τοκογλύφου Σάϋλοκ ο οποίος απαιτούσε να κόψει «μία ίντσα από την καρδιά» του Αντόνιο στον Έμπορο της Βενετίας διότι αυτό είχαν συμφωνήσει και υπογράψει οι δύο συμβαλλόμενοι.
Η Ελένη Ηλ. Προκοπίου είναι δικηγόρος και συγγραφέας