Το τελευταίο διάστημα η αριθμητική της κάλπης έχει εντάξει στην ορολογία της την έκπληξη της μικρής ή μεγάλης κομματικής σύνθεσης της Βουλής, με την είσοδο ή την παραμονή στον κοινοβουλευτικό προθάλαμο (για την επόμενη φορά) μικρότερων πολιτικών σχηματισμών. Η ψήφος κουβαλά διαχρονικά όχι μόνο ψήγματα συμπεριφοράς των ψηφοφόρων κάθε φορά αλλά και αποτυπώσεις με ιστορικό μάλιστα βάθος για τις κοινωνικοοικονομικές και πολιτικές συνθήκες. Ο εκλογικός… συγκριτισμός αναμετριέται με την αποσπασματικότητα της συγκυρίας και με την αναντιστοιχία περιόδων με διαφορετικά επίδικα.
Όμως, πάντα έχει ενδιαφέρον ο στατιστικός αναστοχασμός για εκλογικές αναμετρήσεις. Μάλιστα, ιδιαίτερα σήμερα, σε μια περίοδο που με επίκεντρο τις… δίδυμες εκλογές του Μαΐου 2023 (με σχεδόν απλή αναλογική και όριο κοινοβουλευτικής εισόδου 3%) και της 25ης Ιουνίου 2023 (με ενισχυμένη αναλογική) συζητείται έντονα-ίσως περισσότερο από κάθε άλλη φορά μετά το 1974 – ο αριθμός των κομμάτων της νέας βουλής. Άλλωστε, η κομματική κοινοβουλευτική σύνθεση, ακόμα και σε αριθμητικό επίπεδο, συχνά θεωρείται ότι αποτελεί ένα από τα στοιχεία που σκιαγραφούν εκλογικά, έστω και με σχηματικό τρόπο, αλλαγές στην πορεία της χώρας, από την οικονομία ως το παραγωγικό μοντέλο ανάπτυξης, τις κοινωνικές και πολιτιστικές δομές. Εκλογική προβολή (με κρίσιμο ρόλο να έχει και το εκλογικό σύστημα ) των αλλαγών και στις ανακατατάξεις ως προς τη σειρά εκλογής κομμάτων κατά τις εθνικές εκλογές , με θνησιγενή συγκρότηση πολιτικών σχηματισμών ή και ανθεκτικότητα άλλων.
Είναι αξιοσημείωτο ότι από τη Μεταπολίτευση ως σήμερα ο μεγαλύτερος αριθμός των κοινοβουλευτικών κομμάτων είναι οκτώ και ο μικρότερος τρία. Μάλιστα, μια μόνο φορά υπήρξε τρικομματική βουλή, το 1981.
Το 1974, στις πρώτες εθνικές εκλογές, μετά την επτάχρονη Χούντα, εκλέχτηκε τετρακομματική βουλή, με τη ΝΔ του Κωνσταντίνου Καραμανλή να έχει κερδίσει ευρύτατη πλειοψηφία με 54,37% (220 έδρες) και να ακολουθεί η Ένωση Κέντρου υπό τον Γεώργιο Μαύρο -Νέες Δυνάμεις με 20,42% (60 έδρες) , το ΠΑΣΟΚ υπό τον Ανδρέα Παπανδρέου με 13,58% (12 έδρες) και την Ενωμένη Αριστερά (επικεφαλής Ηλίας Ηλιού) με 9,47% (8 έδρες). Την τετραετία που ακολουθεί γίνονται ανακατατάξεις, ανασυγκροτούνται πολιτικοί χώροι και πυροδοτούνται φθίνουσες πορείες παλαιών κομματικών σχημάτων. Έτσι, προκύπτει επτακομματική Βουλή το 1977 με τη ΝΔ πρώτη (41,84%) , το ΠΑΣΟΚ δεύτερο (25,34%), την Ένωση Κέντρου να γίνεται τρίτο κόμμα (11,95%), το ΚΚΕ με ΓΓτης ΚΕ του ΚΚΕ τον Χαρίλαο Φλωράκη τέταρτο να φτάνει το 9,36%, ενώ ακολουθούν η Εθνική Παράταξη / Στέφανος Στεφανόπουλος (6,82%), η Συμμαχία προόδου και Αριστερών Δυνάμεων (2,72%), το Κόμμα των Νεοφιλελευθέρων Κων. Μητσοτάκης (1,08%). Επτά κόμματα μπήκαν στη βουλή έκτοτε ξανά σε τέσσερις ακόμα εκλογικές αναμετρήσεις που ήταν μετά τις ταραγμένες εποχές του 1989, τον Απρίλιο του 1990 αλλά και αργότερα την εποχή των μνημονίων, στις εκλογές που χαρακτηρίστηκαν εκλογικός σεισμός τον Μάιο του 2012 και τον Ιούνιο του 2012 που σηματοδότησαν την άνοδο του ΣΥΡΙΖΑ υπό την ηγεσία του Αλέξη Τσίπρα αλλά και τον Ιανουάριο του 2015 που σφραγίστηκε από τη νίκη του ΣΥΡΙΖΑ.
Στην επόμενη εκλογική αναμέτρηση, τον Σεπτέμβριο του 2015 , ήταν η μία και μόνη φορά από τη μεταπολίτευση ως σήμερα, που εκλέχτηκαν οκτώ κόμματα στη βουλή (ΣΥΡΙΖΑ-35,46%, ΝΔ-28,09%, Χρυση Αυγή-6,99%, Δημοκρατική Συμπαράταξη-ΠΑΣΟΚ 6,28%, ΚΚΕ -5,55%, Ποτάμι 4,09%, ΑΝΕΛ 3,69%, Ένωση Κεντρώων -Βασίλης Λεβέντης 3,43%).
Από την άλλη πλευρά, η μοναδική φορά που εκλέχτηκε τρικομματική βουλή ήταν στις βουλευτικές εκλογές του Οκτωβρίου του 1981. Τότε το ΠΑΣΟΚ του Ανδρέα Παπανδρέου κατέκτησε την εξουσία φτάνοντας το 48,07%, ενώ η ΝΔ έλαβε 35,88% και το ΚΚΕ το 10,93% -τα υπόλοιπα κόμματα δεν μπήκαν στη βουλή και μάλιστα είχαν πολύ μικρά ποσοστά, με το τέταρτο που ήταν το Κόμμα Προοδευτικών του Σπύρου Μαρκεζίνη να έχει λάβει 1,69% και να το ακολουθεί το ΚΚΕ Εσωτερικού υπό τον Λεωνίδα Κύρκο με 1,355 και το κόμμα του Δημοκρατικού Σοσιαλισμού του Γιάγκου Πεσματζόγλου μαζί με το κόμμα Αγροτών με 0,73% και την Ενωση Δημοκρατικού κέντρου του Ιωάννη Ζίγδη με 0,40%.
Είναι εποχή των μεγάλων συγκεντρώσεων, της παθιασμένης αντιπαράθεσης, των «πράσινων» και «μπλε» καφενείων, των ιδεολογικών αντιπαραθέσεων και της όξυνσης. Το 1985 προκύπτει τετρακομματική βουλή, με το ΠΑΣΟΚ να κρατά ξανά τα σκήπτρα μετά την «αλλαγή» του 1981, έχοντας μικρή κάμψη μόλις δυο μονάδων (48,07%) με δεύτερη τη ΝΔ (35,88%), τρίτο το ΚΚΕ (9,89%) και τέταρτο το ΚΚΕ-Εσ. με 1,84%.
Ακόμα δυο φορές, εκλέχτηκε βουλή τεσσάρων κομμάτων τον Απρίλιο του 2000 (ΠΑΣΟΚ/Κώστας Σημίτης 43,79%, ΝΔ/Κώστας Καραμανλής 42,74%, ΚΚΕ/Αλέκα Παπαρήγα 5,52%, Συνασπισμός της Αριστεράς και της Προόδου / Νίκος Κωνσταντόπουλος 3,20% ) και τον Μάρτιο του 2004 , όταν έρχεται πρώτη η ΝΔ με 45,36% και ακολουθεί το ΠΑΣΟΚ /Γιώργος Παπανδρέου με 40,55%, το ΚΚΕ με 5,90% και ο Συνασπισμός με 3,26%.
Πιο συνοπτικά, εξετάζοντας δεκαεννιά εκλογικές αναμετρήσεις , μεταπολιτευτικά, από το 1974 ως σήμερα, καταγράφεται ως εξής η σύνθεση του κοινοβουλίου με βάση τα κόμματα που εκλέχθηκαν :
-Τρικομματική βουλή: 1981
-Τετρακομματική : 1974, 1985, Οκτώβριος 1993, Απρίλιος 2000, Μάρτιος 2004
-Πεντακομματική: Ιούνιος 1989, Σεπτέμβριος 1996, Σεπτέμβριος 2007, Οκτώβριος 2009, Μάϊος 2023
-Εξακομματική: Νοέμβριος 1989, Ιούλιος 2019
-Επτακομματική: 1977, Απρίλιος 1990, Μάϊος 2012, Ιούνιος 2012, Ιανουάριος 2015
-Οκτακομματική: Σεπτέμβριος 2015
Η κάλπη του Μαΐου 2023 έφερε στο κοινοβούλιο πέντε κόμματα. Ελειπε το ΜέΡΑ25 (2,63%)που μετείχε στην εξακομματική βουλή του Ιουλίου του 2019 ενώ δεν κατάφεραν στο …νήμα να μπουν τα νεοπαγή κόμματα Πλεύση Ελευθερία της Ζωής Κωνσταντοπούλου (2,89%) και το εθνικιστικό με θρησκευτικές απολήξεις “Νίκη” (2,92%). Έτσι, η μάχη των μικρότερων κομμάτων στις εκλογές του Ιουνίου 2023 μπαίνει στην εξίσωση μιας ενδεχόμενης διαφοροποίησης της κοινοβουλευτικής σύνθεσης σε σχέση με εκείνης του Μαΐου που ανέδειξε ως κρίσιμο μέγεθος τη μεγάλη διαφορά μεταξύ του πρώτου και δεύτερου κόμματος με το ενδιαφέρον να επικεντρώνεται στο 40,79% της ΝΔ και στη μεγάλη πτώση του ΣΥΡΙΖΑ με το 20,07% , αλλά επίσης στην αύξηση των ποσοστών σε σχέση με το 2019 για το ΠΑΣΟΚ (11,46% από 8,10%), το ΚΚΕ (7,23% από 5,30%), και στη μικρότερη της Ελληνικής Λύσης (4,45% από 3,70%). Η κάλπη της 25ης Ιουνίου 2023 μπορεί να επιφυλάσσει εκπλήξεις…
Διαβάστε επίσης:
Εκλογές 2023: Πώς ψηφίζουμε την Κυριακή – «Οδηγός» με 20 ερωτήσεις – απαντήσεις
