Ομολογία εγκλήματος και τρόμος για το τι ακόμη κρύβεται πίσω από το τεράστιο σκάνδαλο των παρακολουθήσεων. Ενα σκάνδαλο για το οποίο μοναδικός υπεύθυνος είναι ο Κυριάκος Μητσοτάκης. Αυτός που το πρώτο πράγμα που έκανε όταν ανέλαβε τη διακυβέρνηση της χώρας –μία ημέρα κιόλας μετά τις εκλογές!– ήταν να πάρει υπό τον έλεγχό του την ΕΥΠ. Αυτός που επί των ημερών του εκτινάχτηκε ο αριθμός των διατάξεων και των βουλευμάτων για την άρση του απορρήτου των επικοινωνιών. Αρσεις που πλέον μπορούν να γίνουν ακόμη και μέσω… ανώνυμης επιστολής.
Αυτός που προσπαθεί να απεμπολήσει αυτή του την αποκλειστική ευθύνη μέσω των παραιτήσεων του ανιψιού και γενικού γραμματέα του πρωθυπουργού Γρηγόρη Δημητριάδη και του διοικητή της ΕΥΠ Παναγιώτη Κοντολέων που ανακοινώθηκαν την περασμένη Παρασκευή. Αυτός που είναι υπεύθυνος για τη δημιουργία του Κέντρου Τεχνολογικής Υποστήριξης, Ανάπτυξης και Καινοτομίας (ΚΕΤΥΑΚ) που αποτελεί μια «κρυφή ΕΥΠ» εντός της ΕΥΠ, που έχει αν μη τι άλλο αμφιλεγόμενη δράση και φαίνεται ότι έχει αναλάβει μεγάλο μέρος της… βρόμικης δουλειάς. Αυτός, ο αρχηγός των κοριών.
Οι εξελίξεις είναι πραγματικά συγκλονιστικές, αφού παρά τα αμέτρητα σκάνδαλα στα οποία έχει αποκαλυφθεί ότι εμπλέκεται η κυβέρνηση, είναι η πρώτη φορά που υπάρχει παραίτηση. Και μάλιστα όχι μία, αλλά δύο παραιτήσεις υψηλόβαθμων στελεχών του «επιτελικού κράτους».
«Νόμιμη η παρακολούθηση του Ν. Ανδρουλάκη»
Η υπόθεση όμως είναι πολύ πιο σκοτεινή. Σύμφωνα με όσα διέρρευσαν την περασμένη Παρασκευή από κυβερνητικούς κύκλους στην ιστοσελίδα tovima.gr, η παραίτηση του Γρ. Δημητριάδη «συνδέεται με τους χειρισμούς της ΕΥΠ (σ.σ.: η ευθύνη της οποίας βρίσκεται στο Μαξίμου), όσον αφορά νόμιμη επισύνδεση (παρακολούθηση κατόπιν άδειας του αρμοδίου εισαγγελέως) του τηλεφώνου του αρχηγού του ΠΑΣΟΚ-ΚΙΝΑΛ, όταν ήταν ακόμη ευρωβουλευτής». Βόμβα. Μια βόμβα που σηματοδοτεί αρχικά ότι ο Νίκος Ανδρουλάκης, που κατήγγειλε ότι υπήρξε προσπάθεια παρακολούθησης του κινητού του τηλεφώνου μέσω του λογισμικού Predator –από το οποίο παρακολουθήθηκε και ο δημοσιογράφος Θανάσης Κουκάκης–, εντέλει παρακολουθήθηκε από την ΕΥΠ. Δηλαδή η ίδια η κυβέρνηση, ο ίδιος ο πρωθυπουργός που έχει την ΕΥΠ υπό την εποπτεία του είναι υπεύθυνος γι’ αυτή τη… «νόμιμη παρακολούθηση» του νυν αρχηγού του ΚΙΝΑΛ-ΠΑΣΟΚ.
Αυτό άλλωστε προκύπτει και από την ανακοίνωση που εξέδωσε ο Π. Κοντολέων την περασμένη Παρασκευή, όπου ανέφερε ότι υπέβαλε την παραίτησή του «κατόπιν λανθασμένων ενεργειών που διαπιστώθηκαν στη διαδικασία των νόμιμων επισυνδέσεων».
Σε δημοσίευμα της ιστοσελίδας parapolitika.gr αναφέρεται ότι «όλα ξεκίνησαν όταν η ΕΥΠ πληροφορήθηκε από δύο μυστικές υπηρεσίες ευρωπαϊκών χωρών με τις οποίες έχει διαχρονικό πεδίο συνεργασίας, πως ο Νίκος Ανδρουλάκης είχε επαφές με αμφιλεγόμενα πρόσωπα που λειτουργούσαν για λογαριασμό κινεζικών παρασκηνιακών συμφερόντων. Εκτοτε πράγματι ξεκίνησε η διαδικασία επισύνδεσης όπως προβλέπεται νομικά και θεσμικά, ωστόσο μόλις ο ευρωβουλευτής κέρδισε τις εκλογές για την προεδρία του ΠΑΣΟΚ, αυτομάτως τερματίστηκε». Σας φαίνεται λογικό αυτό το σενάριο; Οπως και να έχει, ένα είναι σίγουρο: η ΕΥΠ παρακολουθούσε τον Ν. Ανδρουλάκη.
Πώς γίνονται οι παρακολουθήσεις
Αυτή όμως, δυστυχώς, είναι απλώς η κορωνίδα της υπόθεσης. Το ότι η κυβέρνηση παραδέχεται μέσω διαρροών ότι παρακολουθούσε τον Ν. Ανδρουλάκη αποτελεί την πλήρη επιβεβαίωση δημοσιευμάτων του περιοδικού Hot Doc, που είχε αποκαλύψει πως οι «νόμιμες» παρακολουθήσεις αποτελούν δούρειο ίππο προκειμένου να παρακολουθηθούν και… άσχετοι άγνωστοι άνθρωποι. Για να γίνει αυτό κατορθωτό χρησιμοποιείται η εξής πρακτική: αποστέλλεται μια ανώνυμη επιστολή ότι πρέπει να παρακολουθηθούν οι τηλεφωνικοί αριθμοί κάποιων ανθρώπων, όπως για παράδειγμα εμπόρων ναρκωτικών, κάποιων δηλαδή που έχουν ενδεχομένως διαπράξει κάποιο ποινικό αδίκημα.
Στις περισσότερες περιπτώσεις δεν υπάρχει καμία αιτιολογία για τον λόγο που η αστυνομία και η ΕΥΠ ζητούν την άρση του απορρήτου. Και έτσι, όταν τελειώνει αυτός ο «επίσημος» τρόπος παρακολούθησης ανακοινώνεται η παύση της άρσης του απορρήτου, διότι «ουδέν προκύπτει». Η ΕΥΠ όμως έχει καταφέρει με αυτό τον τρόπο να παρακολουθήσει άσχετους ανθρώπους, να κρατήσει αυτό το υλικό παρακολούθησης και ενδεχομένως να το παραδώσει ακόμη και στον πρωθυπουργό που την έχει υπό την εποπτεία του. Και όλα αυτά ενώ ο νόμος δεν υποχρεώνει καν να περιλαμβάνεται στη διάταξη άρσης του απορρήτου το όνομα αυτού που θα παρακολουθηθεί.
Δεν είναι λίγες οι φορές, σύμφωνα με απολύτως επιβεβαιωμένες πληροφορίες του Documento, που σε τέτοιου είδους ανώνυμες επιστολές έχουν συμπληρωθεί και οι αριθμοί τηλεφώνου άσχετων ανθρώπων που για κάποιο λόγο θέλει να παρακολουθήσει η ΕΥΠ. Αρα άνθρωποι τους οποίους θέλει να παρακολουθήσει ο ίδιος ο πρωθυπουργός που έχει υπό την εποπτεία του την ΕΥΠ. Φυσικά, κανείς δεν μπορεί να αποκλείσει το ενδεχόμενο η προσθήκη του τηλεφωνικού αριθμού… άσχετων ανθρώπων να γίνει και από τον εισαγγελέα που υπογράφει την επίμαχη διάταξη άρσης απορρήτου.
Τεράστια αύξηση των παρακολουθήσεων
Ολη αυτή η περιγραφόμενη οργουελική πραγματικότητα είναι και ο λόγος που, σύμφωνα με την τελευταία έκθεση ελέγχου πεπραγμένων της Αρχής Διασφάλισης του Απορρήτου των Επικοινωνιών (ΑΔΑΕ), οι εισαγγελικές εντολές για άρση του απορρήτου των επικοινωνιών αυξήθηκαν το 2020 σε σχέση με το 2019 κατά περίπου 19% (13.751 διατάξεις το 2020), ενώ ο αριθμός των συνακροάσεων μέσω δικαστικών βουλευμάτων αυξήθηκε κατά 39%. Αριθμοί τρομακτικοί, που βάσει όσων έρχονται στο φως της δημοσιότητας αναμένεται να είναι ακόμη πιο αυξημένοι στις επόμενες εκθέσεις ελέγχου που θα δημοσιεύσει η ΑΔΑΕ. Αριθμοί που είναι επίσης αντιστρόφως ανάλογοι με τους δείκτες πάταξης της εγκληματικότητας, οι οποίοι παρά τις χιλιάδες παρακολουθήσεις δεν σταματούν να ανεβαίνουν. Κι αυτή ενδεχομένως να είναι η εξήγηση σχετικά με το γιατί ακόμη δεν έχει εκδοθεί από την ΑΔΑΕ η ετήσια έκθεση ελέγχου για το 2021. Σύμφωνα πάντως με όσα δήλωσαν στο Documento πηγές της ΑΔΑΕ, η καθυστέρηση έκδοσης της έκθεσης οφείλεται σε… φόρτο εργασίας του εθνικού τυπογραφείου και αναμένεται να εκδοθεί τον ερχόμενο Σεπτέμβριο… Την αναμένουμε με αγωνία.
Αξίζει πάντως να αναφερθεί πως, σύμφωνα με απόλυτα επιβεβαιωμένες πληροφορίες του Documento, η ΑΔΑΕ πραγματοποίησε την περασμένη Πέμπτη έρευνα στον πάροχο κινητής τηλεφωνίας μέσω του οποίου έγινε η παρακολούθηση στο κινητό του Ν. Ανδρουλάκη. Λίγες ώρες μετά ήρθαν οι παραιτήσεις των ανώτατων κυβερνητικών στελεχών…
Πάντως οι παραιτήσεις του Γρ. Δημητριάδη και του Π. Κοντολέων γεννούν το αυτονόητο ερώτημα: Πόσο πιο σκοτεινή και βρόμικη γίνεται αυτή η υπόθεση; Πώς γίνεται ο Κυρ. Μητσοτάκης, αυτός που δεν έχει αναλάβει την πολιτική ευθύνη για το παραμικρό, να επιβεβαιώνει μέσω αυτών των δύο παραιτήσεων τα όσα τρομακτικά έχουν αποκαλυφθεί για το σκάνδαλο των παρακολουθήσεων; Αυτές οι παραιτήσεις σηματοδοτούν μια ολοκληρωτική εικόνα κατάρρευσης της κυβέρνησης.
Είναι δυνατόν ο πρωθυπουργός να πήρε αυτό το ρίσκο γνωρίζοντας την επικοινωνιακή φθορά που θα προκαλέσουν οι παραιτήσεις, αν δεν ήξερε ότι κάτι ακόμη πιο δυσώδες κρύβεται σε αυτή την υπόθεση; Τι σκελετούς κρύβει ο Κυρ. Μητσοτάκης και εξανάγκασε σε παραίτηση τα δύο κορυφαία αυτά στελέχη; Σκελετοί που όπως φαίνεται απειλούν ευθέως τη βιωσιμότητα της κυβέρνησης.
Δεν μιλάμε άλλωστε για ένα οποιοδήποτε σκάνδαλο, αλλά για την επιβεβαίωση ότι η κυβέρνηση έχει δημιουργήσει κανονικό παρακράτος. Και ο πρωθυπουργός αντί να δώσει μια επίσημη απάντηση για το δυστοπικό καθεστώς που έχει στήσει και θυμίζει ψυχροπολεμικές εποχές, προσπαθεί να κρυφτεί πίσω από… τον ανιψιό του. Η υπόθεση όμως είναι πολύ σοβαρή για να το καταφέρει.
Το λογισμικό Predator
Το πρώτο που ανακοινώθηκε από κύκλους του Μεγάρου Μαξίμου όταν έγινε γνωστή η παραίτηση του Γρ. Δημητριάδη ήταν ότι οφείλεται «στο κλίμα τοξικότητας και στη στοχοποίηση του κ. Δημητριάδη από συγκεκριμένα μέσα ενημέρωσης». Είναι περιττό να αναφερθεί βέβαια ότι κανένα «κλίμα τοξικότητας» δεν υπήρχε. Αυτό που υπήρχε ήταν οι αποκαλύψεις για το τεράστιο αυτό σκάνδαλο, που έχει κυκλώσει τον ίδιο τον πρωθυπουργό. Τελευταία πτυχή αυτών των αποκαλύψεων αποτέλεσε το πρόσφατο δημοσίευμα της «Εφημερίδας των Συντακτών» στο οποίο σκιαγραφούνταν οι επιχειρηματικές συναλλαγές του Γρ. Δημητριάδη –ενώ ήταν στέλεχος του Μαξίμου– με πρόσωπα και εταιρείες που συνδέονται έμμεσα με το κακόβουλο λογισμικό Predator.
Το λογισμικό δηλαδή που, όπως αποδείχτηκε, χρησιμοποιήθηκε για την παρακολούθηση του δημοσιογράφου Θ. Κουκάκη, αλλά και μέσω του οποίου επιδιώχτηκε η παρακολούθηση του προέδρου του ΚΙΝΑΛ-ΠΑΣΟΚ Ν. Ανδρουλάκη. Ενα λογισμικό που, όπως έχει ήδη αναφέρει επίσημα η Google, κατασκευάστηκε από την εμπορική εταιρεία Cytrox και πωλήθηκε σε ορισμένες χώρες «σε διαφορετικούς κυβερνητικούς φορείς». Μια εξ αυτών των χωρών ήταν και η Ελλάδα. Πρόκειται για την επιβεβαίωση ότι ο πρωθυπουργός, αυτός δηλαδή που το πρώτο πράγμα που έκανε όταν ανέλαβε τη διακυβέρνηση της χώρας ήταν να θέσει την ΕΥΠ υπό τον έλεγχο του Μεγάρου Μαξίμου, είναι ο αποκλειστικός υπεύθυνος για τις επίμαχες υποκλοπές.
Η επιβεβαίωση άλλωστε είχε έρθει και διά στόματος του Π. Κοντολέων, ο οποίος δήλωσε στην Επιτροπή Θεσμών και Διαφάνειας της Βουλής ότι η παρακολούθηση του Θ. Κουκάκη από την ΕΥΠ ξεκίνησε έπειτα από αίτημα ξένων υπηρεσιών. Τώρα γιατί ξένες υπηρεσίες ήθελαν να παρακολουθήσουν έναν Ελληνα δημοσιογράφο είναι κάτι που και ο… πλέον καλόπιστος οπαδός της κυβέρνησης δυσκολεύεται να αντιληφθεί. Αυτό που είναι σίγουρο όμως είναι ότι ο Π. Κοντολέων παραδέχτηκε ότι η ΕΥΠ, που βρίσκεται υπό τον έλεγχο του πρωθυπουργού, παρακολουθούσε Ελληνα δημοσιογράφο.
Και μπορεί να μην είπε λέξη για τους λόγους που έγινε αυτή η παρακολούθηση, το σημαντικότερο είναι όμως ότι ο διοικητής της ΕΥΠ κατέστησε αποκλειστικά υπεύθυνο για την παρακολούθηση του δημοσιογράφου τον ίδιο τον πρωθυπουργό, καθώς δεν παρουσίασε το αίτημα των ξένων υπηρεσιών το οποίο επικαλέστηκε. Εξίσου εντυπωσιακό –αν και όχι ασυνήθιστο γι’ αυτή την κυβέρνηση– είναι ότι οι ιστοσελίδες in.gr, protothema.gr, real.gr και skai.gr δημοσίευσαν ακριβώς το ίδιο κείμενο αναφορικά με τα όσα συνέβησαν στην επίμαχη συνεδρίαση της Επιτροπής Θεσμών και Διαφάνειας της Βουλής.
Για λόγους «εθνικής ασφάλειας»
Για όλα αυτά, που αποτελούν απλώς τις «επίσημες» παρακολουθήσεις, η κυβέρνηση στην πραγματικότητα δεν έχει δώσει καμία εξήγηση. Τα πράγματα γίνονται ακόμη χειρότερα εφόσον συνυπολογιστεί ότι στις νομικές πρωτοβουλίες που ανέλαβε η κυβέρνηση ήταν και η τροπολογία που ψήφισε στις 31 Μαρτίου 2021 βάσει της οποίας στέρησε από την ΑΔΑΕ τη δυνατότητα να γνωστοποιεί στους πολίτες την άρση του απορρήτου των επικοινωνιών τους από την ΕΥΠ αν ο λόγος της παρακολούθησής τους αφορά την εθνική ασφάλεια. Και αυτό ενώ η συντριπτική πλειονότητα των εισαγγελικών διατάξεων που αφορούν την άρση του απορρήτου εκδίδονται για λόγους εθνικής ασφάλειας.
Και όλα αυτά έρχονται σε συνέχεια του ότι στις 12 Αυγούστου 2020, όταν ο Θ. Κουκάκης προσέφυγε στην ΑΔΑΕ, η ΕΥΠ διέκοψε πρόωρα την παρακολούθησή του. Στις 10 Μαρτίου 2021 η ΑΔΑΕ απευθύνθηκε στην εισαγγελέα της ΕΥΠ για το αν συντρέχουν οι προϋποθέσεις του νόμου για την ενημέρωση του δημοσιογράφου σχετικά με την άρση του απορρήτου του. Λίγες ημέρες μετά η κυβέρνηση ψήφισε την τροπολογία βάσει της οποίας αίρεται η δυνατότητα της ΑΔΑΕ να ενημερώνει κάποιον που είχε τεθεί υπό παρακολούθηση…
Μια «παραΕΥΠ» εντός της ΕΥΠ
Και έπειτα είναι το ΚΕΤΥΑΚ, το οποίο πηγές εντός της ΕΥΠ αποκαλούν στο Documento «παραΕΥΠ». Το ΚΕΤΥΑΚ δημιουργήθηκε μέσω τροπολογίας που ψηφίστηκε από την κυβέρνηση στις 9 Ιουλίου του 2020 και σύμφωνα με όσα αναγράφονταν σε αυτήν αποτελεί «αυτοτελή υπηρεσία». Μολονότι η ίδια η ΕΥΠ αποτελεί ούτως ή άλλως αυτοτελή υπηρεσία. Στην επίμαχη τροπολογία αναφερόταν ένας έωλος σκοπός δημιουργίας της, που ήταν ότι θα διεξάγει «εφαρμοσμένη έρευνα και θα συνεργάζεται με ερευνητικούς φορείς της Ελλάδας και του εξωτερικού».
Και έπειτα έρχεται το καλύτερο: στην επίμαχη τροπολογία προβλέπεται πως οι συμβάσεις που υπογράφει το ΚΕΤΥΑΚ θα βρίσκονται υπό καθεστώς πλήρους μυστικότητας –άρα και αδιαφάνειας–, αφού θα μένουν απόρρητες. Κι αυτό γιατί, όπως χαρακτηριστικά προβλέπεται, «οι εν λόγω πράξεις δεν δημοσιεύονται στην εφημερίδα της κυβερνήσεως και δεν αναρτώνται στο πρόγραμμα Διαύγεια».
Δυστυχώς υπάρχει και συνέχεια. Στη διάταξη αναφέρεται επίσης πως «συστήνεται στην ΕΥΠ ειδικός λογαριασμός με τίτλο “ειδικός λογαριασμός τεχνολογικής ανάπτυξης και καινοτομίας (ΕΛΤΑΚ)” με δικό του ξεχωριστό ΑΦΜ και σφραγίδα, μέσω του οποίου δύνανται να χρηματοδοτούνται προγράμματα και έργα που εκτελούνται από το ΚΕΤΥΑΚ». Στη διάταξη αναφέρεται επίσης πως «με κοινή απόφαση του αρμόδιου για τον προϋπολογισμό υπουργού και του διοικητή της ΕΥΠ καθορίζονται τα θέματα που αφορούν στα όργανα διοίκησης και ελέγχου, ο τρόπος ανάληψης και διάθεσης των κονδυλίων», καθώς και ότι «η απόφαση αυτή είναι απόρρητη και δεν δημοσιεύεται στην εφημερίδα της κυβερνήσεως». Χρυσές δουλειές. Και απόρρητες.
Τον Νοέμβριο του 2020 εκδόθηκε το προεδρικό διάταγμα 96, μέσω του οποίου το ΚΕΤΥΑΚ αναπτύχθηκε κι άλλο. Κι έτσι όχι μόνο απέκτησε δικό του εσωτερικό κανονισμό λειτουργίας, αλλά εντός του συστάθηκαν και τέσσερις μονάδες: μία διαχειρίζεται τον ΕΛΤΑΚ, μία διαχειρίζεται προγράμματα ΕΣΠΑ, μία ασχολείται με θέματα γραμματειακά και διοικητικά και ακόμα μία, η «μονάδα εφαρμογής δράσεων», ασχολείται με μη οικονομικά προγράμματα του ΕΣΠΑ.
Σύμφωνα με όσα αναδεικνύονται σε σχετικό ρεπορτάζ της «Εφημερίδας των Συντακτών», στο σχέδιο που κατατέθηκε στο ΣτΕ έγινε εκ νέου αναφορά στο ΚΕΤΥΑΚ και στη «μονάδα διαχείρισης διεθνών και ευρωπαϊκών προγραμμάτων», για την οποία προβλέπεται ότι «θα υπάγεται πλέον στις αρμοδιότητές της η διερεύνηση της δυνατότητας απευθείας χρηματοδότησης από ευρωπαϊκούς και άλλους διεθνείς οργανισμούς, η σύνταξη των σχετικών αιτημάτων χρηματοδότησης, ενώ θα υλοποιεί τις δράσεις αυτές ενεργώντας ως δικαιούχος». Ταυτόχρονα υπήρξαν αλλαγές «στην επιλογή και τοποθέτηση προϊσταμένων υπηρεσιακών μονάδων της ΕΥΠ, στη διαδικασία επιλογής και τη συγκρότηση των αρμοδίων επιτροπών και στις ενστάσεις κατά τη διαδικασία των επιλογών προσωπικού».
«Βγάζουν λεφτά από το ΕΣΠΑ»
Τα πράγματα στο ΚΕΤΥΑΚ είναι ακριβώς τόσο δυστοπικά. Βάσει όσων ανέφεραν στο Documento πηγές από την ΕΥΠ, όλοι όσοι δουλεύουν σε αυτή την υπηρεσία είναι αποσπασμένοι. Και μάλιστα στην πλειονότητά τους είναι αποσπασμένοι από το υπουργείο Παιδείας και το υπουργείο Πολιτισμού. Σύμφωνα με τις ίδιες πηγές, όλοι ακούνε μόνο τον διευθυντή αλλά και τον πρώην διοικητή Π. Κοντολέων, ενώ στόχος του ΚΕΤΥΑΚ, όπως περιγράφει και ο κανονισμός, είναι «να βγάζουν λεφτά από το ΕΣΠΑ».
Οι ίδιες πηγές μάλιστα σημειώνουν πως «σχεδόν όλα τα έργα γίνονται με ανάθεση» καθώς και ότι πρόκειται για έργα που αφορούν τεχνολογικό εξοπλισμό, αλλά «με την επικάλυψη του απορρήτου δεν μαθαίνει κανείς τίποτε». Οι πηγές της ΕΥΠ ανέφεραν ακόμη πως με αυτό τον τρόπο η ΕΥΠ απέκτησε το σύστημα παρακολούθησης επισυνδέσεων κι έτσι παρακολουθούνται τηλέφωνα, mails και εφαρμογές επικοινωνίας. Αξίζει να σημειωθεί πως υποδιοικητής της οικονομικής υπηρεσίας του ΚΕΤΥΑΚ είναι ο Διονύσης Μελιτσιώτης, που έχει διατελέσει διευθυντής του πολιτικού γραφείου του Κυρ. Μητσοτάκη.
Είναι επίσης αξιοσημείωτο ότι οι πηγές της ΕΥΠ μας ανέφεραν ότι «έδιωξαν τη διεύθυνση εθνικών θεμάτων», μέσω των οποίων η Ελλάδα γνώριζε μεταξύ άλλων «τι γίνεται ανά λεπτό σε αέρα και θάλασσα. Εδιωξαν αυτήν τη διεύθυνση και έφτιαξαν το ΚΕΤΥΑΚ για τα έργα». Το ζήτημα όμως είναι ποια έργα, εφόσον έχει εκδιωχθεί η διεύθυνση εθνικών θεμάτων. Προφανώς τα έργα που αφορούν τις παρακολουθήσεις πολιτικών, δημοσιογράφων και ποιος ξέρει ποιου ακόμη σημαντικού για την κυβέρνηση προσώπου. Μάλιστα, σύμφωνα με διασταυρωμένες πληροφορίες του Documento, στην ΕΥΠ δεν υπάρχει πλέον συνδικάτο ούτε εκπροσώπηση των εργαζομένων.«Μια άρση μπορεί να αφορά περισσότερους αριθμούς»
Συγκλονιστικά όμως είναι και τα όσα προκύπτουν από τις ετήσιες εκθέσεις πεπραγμένων της ΑΔΑΕ. Σύμφωνα με την πιο πρόσφατη έκθεση που αφορά το 2020, από την ΑΔΑΕ παραλήφθηκαν 13.751 διατάξεις που αφορούσαν «την άρση απορρήτου των επικοινωνιών για λόγους εθνικής ασφαλείας, έναντι 11.680 το έτος 2019». Στον ανωτέρω αριθμό «περιλαμβάνονται νέες περιπτώσεις άρσης του απορρήτου, παρατάσεις προγενέστερων διατάξεων και διατάξεις που ορίζουν την παύση της άρσης του απορρήτου, πριν την παρέλευση του χρόνου που έχει ορισθεί από την αρχική διάταξη».
Ο αριθμός όμως αυτός γίνεται ακόμη πιο τρομακτικός εφόσον συνυπολογιστεί ότι μια διάταξη για άρση απορρήτου των επικοινωνιών μπορεί να αφορά πάνω από έναν αριθμό τηλεφώνου. Κι αυτό γιατί, όπως χαρακτηριστικά αναφέρεται στην επίμαχη έκθεση της ΑΔΑΕ, «οι ανωτέρω αναφερόμενοι αριθμοί αφορούν στο πλήθος των διατάξεων που έχουν εκδοθεί από τις δικαστικές αρχές και έχουν κοινοποιηθεί στην ΑΔΑΕ και όχι τον αριθμό των συνδέσεων ή ατόμων επί των οποίων διατάσσεται η άρση του απορρήτου. Πρακτικά αυτό σημαίνει ότι στο πλαίσιο κάθε διάταξης μπορεί να περιλαμβάνεται αριθμός συνδέσεων που υπερβαίνει τον ένα τηλεφωνικό αριθμό».
Δεν είναι όμως μόνο αυτό αφού, όπως σημειώνεται στην ίδια έκθεση ελέγχου, το 2020 εκδόθηκαν 3.190 βουλεύματα δικαστικών συμβουλίων για την άρση του απορρήτου των επικοινωνιών έναντι 2.302 βουλευμάτων που είχαν εκδοθεί το 2019. Αύξηση δηλαδή που αναλογεί σχεδόν σε 40%. Και μπορεί το 2018, όπως αναφέρεται στην έκθεση, οι επίμαχοι αριθμοί να ήταν εξίσου υψηλοί –3.400 βουλεύματα δικαστικών συμβουλίων και 11.113 διατάξεις άρσης του απορρήτου των επικοινωνιών–, εντούτοις είναι φανερό ότι το 40% αποτελεί τεράστια αύξηση.
«Αποφασίζον όργανο ο εισαγγελέας εφετών»
Κι αυτή η αύξηση είναι ο λόγος που γεννάται ένα αυτονόητο ερώτημα: Πόσο έχουν αυξηθεί το 2021 και το 2022 αυτοί οι αριθμοί; Δεν είναι απλώς ρητορικό ερώτημα αφού, όπως αποδεικνύουν οι τελευταίες αποκαλύψεις αναφορικά με την παρακολούθηση του δημοσιογράφου Θ. Κουκάκη και την προσπάθεια παρακολούθησης του προέδρου του ΚΙΝΑΛ Ν. Ανδρουλάκη, η κυβέρνηση έχει δημιουργήσει μια δυστοπική πραγματικότητα. Τα ερωτήματα αυτά δυστυχώς δεν μπορούν να απαντηθούν μέσω νέων στοιχείων της ΑΔΑΕ, αφού ακόμη δεν έχει δημοσιευτεί η έκθεση πεπραγμένων για το 2021.
Είναι σημαντικό παρ’ όλα αυτά να αναφερθεί ότι η ΑΔΑΕ στην έκθεση ελέγχου για το 2019 ήταν ιδιαιτέρως σκεπτική αναφορικά με το καθεστώς άρσης του απορρήτου. Οπως χαρακτηριστικά αναφερόταν, «στις περιπτώσεις άρσης του απορρήτου για λόγους εθνικής ασφαλείας αποφασίζον όργανο είναι ο εισαγγελέας εφετών, ενώ όταν πρόκειται για άρσεις αφορώσες τη διακρίβωση εγκλημάτων, την απόφαση λαμβάνει κατ’ αρχάς, δικαστικό συμβούλιο…».
Το πλέον σημαντικό είναι ότι «στη διάταξη διά της οποίας επιβάλλεται η άρση του απορρήτου για λόγους εθνικής ασφάλειας, δεν προβλέπεται εκ του νόμου υποχρέωση αναγραφής του ονόματος “του προσώπου ή των προσώπων κατά των οποίων λαμβάνεται το μέτρο της άρσης”». Σύμφωνα με την ΑΔΑΕ, αυτό «πρακτικά οδηγεί στη δυνατότητα άρσης του απορρήτου χαρακτήρα της επικοινωνίας για αόριστο αριθμό φυσικών προσώπων (μη ατομικώς προσδιοριζόμενων). Στην περίπτωση ωστόσο, τέτοιων “μαζικών ή χωρικών” άρσεων ανακύπτουν ζητήματα συμβατότητας της εγχώριας διαδικασίας με τους όρους και τις προϋποθέσεις της ΕΣΔΑ». Δυστοπία.
«Η συστηματική άρση εγείρει επιφυλάξεις»
Το ίδιο όμως ισχύει και για την άρση του απορρήτου για λόγους εθνικής ασφάλειας, αφού σύμφωνα με την ίδια έκθεση «ο νόμος δεν προβλέπει υποχρέωση αιτιολόγησης της σχετικής απόφασης. Μολονότι είναι φοβερό ότι η επιλογή αυτή του νομοθέτη συναρτάται με την ανάγκη διαφύλαξης πληροφοριών που ανάγονται στον σκληρό πυρήνα του κράτους και της ασφάλειάς του, εντούτοις η συστηματική άρση του απορρήτου στην πράξη κυρίως για λόγους εθνικής ασφάλειας εγείρει επιφυλάξεις και σκεπτικισμό. Ειδικότερα, η παράλειψη αιτιολογίας αποκλείει τον δικαστικό έλεγχο ως προς την τήρηση των άκρων ορίων της διακριτικής ευχέρειας και της αρχής της αναλογικότητας – γεγονός που θέτει αυτοτελή ζητήματα σε σχέση με τις αρχές και τα Minima του κράτους δικαίου».
Αντί επιλόγου: Οπως πληροφορείται το Documento, η αδερφή της γραμματέα του Γρ. Δημητριάδη ήταν η γραμματέας του Π. Κοντολέων. Κι όλα αυτά ενώ κυβερνητικοί κύκλοι σχολίασαν ότι η θέση του Γρ. Δημητριάδη είναι «ηλεκτρική καρέκλα». Ακόμη κι αν είσαι ο ίσως ισχυρότερος γραμματέας πρωθυπουργού στην περίοδο της μεταπολίτευσης, αυτό δεν αρκεί για να παραμείνεις στην «ηλεκτρική καρέκλα». Το μόνο ζητούμενο είναι να παραμείνει ο Κυρ. Μητσοτάκης στην πρωθυπουργική καρέκλα.
Ο Θ. Κουκάκης στο Documento: «Να πάμε σε εξεταστική επιτροπή»
Για τέσσερις και περισσότερους μήνες η κυβέρνηση σιωπούσε για το θέμα των παρακολουθήσεων. Είτε έκανε αστείες επικλήσεις ότι πίσω από τις παρακολουθήσεις βρίσκονται ιδιώτες είτε προσπαθούσε να αποπροσανατολίζει την προσοχή με δήθεν έρευνες ανεξάρτητων αρχών που ουσιαστικά ήταν αναρμόδιες για να ερευνήσουν αυτήν τη σημαντική υπόθεση.
Η επιμονή της δημοσιογραφίας παρήγαγε όμως αποτελέσματα και φτάσαμε στις σημερινές αποκαλύψεις που οδήγησαν τον ανιψιό του πρωθυπουργού και τον διοικητή της ΕΥΠ να παραιτηθούν, φωτογραφίζοντας ευθέως τις ευθύνες του ίδιου του πρωθυπουργού.
Ελπίζω και εύχομαι τα κόμματα του προοδευτικού τόξου να συναινέσουν ώστε να υπάρξει μια εξεταστική των πραγμάτων επιτροπή που να ρίξει φως σε όλες τις πτυχές αυτής της υπόθεσης και η οποία θα συμβάλει ώστε να τροποποιηθεί το νομοθετικό πλαίσιο με τρόπο που να μην επιτρέπει τις αυθαιρεσίες της εκάστοτε εξουσίας και τις αυθαίρετες και αδικαιολόγητες παρακολουθήσεις πολιτών, δημοσιογράφων και πολιτικών.
Ποια είναι η εισαγγελέας της ΕΥΠ
Η εισαγγελέας εφετών Βασιλική Βλάχου είναι αυτή που τοποθετήθηκε επόπτρια της ΕΥΠ τον Μάιο του 2020 με οριακή πλειοψηφία 6-5, μολονότι αυτού του είδους οι αποφάσεις σχεδόν πάντα είναι ομόφωνες. Η Β. Βλάχου είναι αυτή που υπέγραψε το 2020 τις 13.751 διατάξεις για άρση του απορρήτου των επικοινωνιών. Αριθμός που αποτελεί ρεκόρ και ενδεχομένως να είναι ακόμη υψηλότερος το 2021 και το 2022. Η Β. Βλάχου εισάχθηκε στον εισαγγελικό κλάδο το 1993, το 2011 προάχθηκε σε αντεισαγγελέα εφετών και στη συνέχεια έγινε εισαγγελέας εφετών.
Η Β. Βλάχου έγινε κυρίως γνωστή όταν ως εισαγγελέας του Πενταμελούς Εφετείου Κακουργημάτων Πειραιά στη δίκη σε δεύτερο βαθμό για την υπόθεση του «Noor 1» πρότεινε μεν την ενοχή για όλους τους κατηγορούμενους, αλλά κατά περίεργο τρόπο ζήτησε να τους αναγνωριστούν ελαφρυντικά. Το δικαστήριο τότε συντάχτηκε με την εισαγγελική πρόταση, με αποτέλεσμα να «σπάσουν» τα ισόβια για τους κατηγορούμενους, πράγμα που –μαζί με τις αθωωτικές αποφάσεις– οδήγησε στην αίτηση αναίρεσης από την εισαγγελία του Αρείου Πάγου.
Σύμφωνα με ρεπορτάζ της «Εφημερίδας των Συντακτών», το όνομά της «είχε ακουστεί και στη γνωστή υπόθεση του παραδικαστικού, χωρίς ωστόσο να προκύψει εμπλοκή της». Η Β. Βλάχου επίσης, σύμφωνα με δημοσιεύματα της εποχής, είχε τιμωρηθεί πειθαρχικά το 2006 με προσωρινή αργία για μη υποβολή δηλώσεων πόθεν έσχες το διάστημα 2000-04.
