Δεν λειτούργησε σαν… μαγνήτης ως προς την προσέλκυση ψηφοφόρων ο νόμος της ΝΔ για τη διευκόλυνση της άσκησης του εκλογικού δικαιώματος των εκλογέων που βρίσκονται εκτός ελληνικής επικράτειας.
Αποκαλυπτικά είναι τα στοιχεία που παρουσιάζει το Documento για τον αριθμό όσων έσπευσαν να αξιοποιήσουν τις θεσμικές δυνατότητες για να ψηφίσουν στις χώρες όπου διαβιούν. Μέχρι το τέλος Ιουνίου του 2022 δεν ξεπερνούσαν τις 2.567 οι αιτήσεις εγγραφής στους ειδικούς εκλογικούς καταλόγους ψηφοφόρων εξωτερικού! Από το σύνολο αυτό, σύμφωνα με στοιχεία της Διεύθυνσης Εκλογών του υπουργείου Εσωτερικών, έχουν εγκριθεί 1.965 αιτήσεις για εγγραφή, εκκρεμούν 57 αιτήσεις των οποίων ο έλεγχος είναι σε εξέλιξη, ενώ απορριπτέες έχουν κριθεί 545 αιτήσεις. Η ψηφιακή πλατφόρμα μέσω της οποίας γίνονται οι εγγραφές έχει ενεργοποιηθεί εδώ και ενάμιση χρόνο. Το σοκ των αριθμών στο κόμμα της ΝΔ πέφτει βαρύ και «ξεφουσκώνει» τις θριαμβολογίες με γαϊτανάκι τους απόδημους.
Παράλληλα, η κυβέρνηση Μητσοτάκη δεν έχει σταματήσει ούτε την εκλογολογία ούτε τις συνεχείς αλλαγές στην εκλογική νομοθεσία. Ομως τώρα έρχεται και η σειρά «γαλάζιων» τροποποιήσεων στην ψήφο των Ελλήνων του εξωτερικού, που διαμορφώνουν ασφυκτικότερο χρονικό πλαίσιο και θέτουν πρόσθετα εμπόδια για την εγγραφή εκλογέων εκτός Ελλάδας στους ειδικούς καταλόγους εξωτερικού.
Προκαλεί ερωτήματα η προωθούμενη από την κυβέρνηση της ΝΔ τροποποίηση διάταξης του ν. 4648 που είχε ψηφιστεί το 2019 για τη διευκόλυνση των ψηφοφόρων εξωτερικού. Το υπουργείο Εσωτερικών παρεμβαίνει σε ένα κρίσιμο πεδίο που συνδέεται ακριβώς με την έγκαιρη κατάθεση των αιτήσεων για να ισχύει η ψήφος εξωτερικού, εφόσον έχει εκκινήσει η εκλογική διαδικασία. Διαφοροποιείται και το εναρκτήριο σημείο χρονικού υπολογισμού (έναρξη προεκλογικής περιόδου/προκήρυξη εκλογών) που οδηγεί στην καταχώρηση αιτήσεων μετά τη διενέργεια των εκλογών.
Εμπόδια και ψίθυροι
Η παράγραφος 4 του άρθρου 5 του ν. 4648/2019 όπως ισχύει ορίζει ότι εγγραφές, μεταβολές, αναστολές ή διαγραφές αιτήσεων που λαμβάνουν χώρα μετά την τρίτη ημέρα από την έναρξη της προεκλογικής περιόδου ενημερώνονται μετά το πέρας των εκλογών. Αυτή η πρόβλεψη αλλάζει μέσω ρύθμισης που έχει ενταχτεί σε υπό ψήφιση σχέδιο νόμου του υπουργείου Εσωτερικών – κατατέθηκε την περασμένη Τετάρτη και αφορά συμπληρωματικά μέτρα εφαρμογής κανονισμών της ΕΕ και διατάξεις σχετικές με την εκλογική διαδικασία. Η προωθούμενη νέα ρύθμιση (άρθρο 11 σχεδίου νόμου) για καταχώρηση αιτήσεων στους ειδικούς εκλογικούς καταλόγους εξωτερικού κάνει πιο στενό το χρονικό περιθώριο. Ορίζει ότι «εγγραφές, μεταβολές, αναστολές ή διαγραφές αιτήσεων που λαμβάνουν χώρα ένα (1) μήνα πριν από την προκήρυξη των εκλογών καταχωρίζονται στους ειδικούς εκλογικούς καταλόγους εξωτερικού μετά τη διενέργεια των εκλογών».
Κατά μια εκδοχή, το υπουργείο Εσωτερικών επιχειρεί να κλείσει το «παράθυρο» μαζικών εγγραφών της τελευταίας στιγμής, που μπορεί είτε να μπλοκάρει τεχνικά την ψηφιακή πλατφόρμα είτε να προκαλέσει εμπλοκή με βάση τις προβλέψεις της εκλογικής νομοθεσίας. Ομως ουσιαστικά υψώνει ακόμη ένα εμπόδιο, ενισχύοντας ταυτόχρονα τους πολιτικούς ψιθύρους για «ενδοοικογενειακές» αντιπαραθέσεις στο στρατόπεδο της ΝΔ με επίκεντρο την ψήφο των αποδήμων. Το όποιο «φιάσκο» θα κατεύθυνε βέλη μόνο προς τον πρώην υπουργό Εσωτερικών Τάκη Θεοδωρικάκο, αν ο νόμος για τους εκλογείς εξωτερικού ήταν αποτέλεσμα συμβιβασμού. Ομως αγγίζει λόγω αρμοδιότητας και τον νυν υπουργό Εσωτερικών Μάκη Βορίδη και βέβαια δεν αφήνει αλώβητο τον πρωθυπουργό Κυριάκο Μητσοτάκη.
Πάντως, σύμφωνα με εκτιμήσεις, η εκλογολογία για τις εθνικές εκλογές μπορεί να λειτουργήσει προωθητικά και να λάβει ουσιαστικά τη μορφή… καμπάνιας ώστε να αυξηθεί ο αριθμός των εκλογέων εκτός επικρατείας. Οι ενδιαφερόμενοι θα πρέπει να έχουν εγγραφεί στους ειδικούς καταλόγους εγκαίρως, γιατί εφόσον οι αιτήσεις τους υποβληθούν κοντά στον χρόνο προκήρυξης των εκλογών μπορεί να μην οριστικοποιηθούν. Με άλλα λόγια, αν καθυστερήσουν μπορεί να μην προλάβουν να ψηφίσουν από τη χώρα όπου ζουν.
Γυρνούν την πλάτη (;)
Κατά μια εκδοχή η χαμηλή… ζήτηση για εγγραφή στους ειδικούς εκλογικούς καταλόγους εξωτερικού συνδέεται με το ότι δεν έχει αναδειχτεί η σημασία της έγκαιρης εγγραφής. Κατά άλλη εκδοχή «απομυθοποιείται» το ενδιαφέρον των Ελλήνων του εξωτερικού ανά τον κόσμο να παρέμβουν με την ψήφο τους στα εκλογικά τεκταινόμενα της χώρας. Υπάρχει και το επιχείρημα ότι είναι πολλές οι προϋποθέσεις που απαιτούνται. Ομως τα προαπαιτούμενα δεν είναι εξεζητημένα, αλλά βασικά στοιχεία που πιστοποιούν αν οι εκλογείς εξωτερικού έχουν ουσιαστικά διατηρήσει δεσμούς με την Ελλάδα και μπορούν, ζώντας αλλού, να καθορίσουν με την ψήφο τους, σε όποιο βαθμό, τις πολιτικές εξελίξεις που θα βιώσουν όσοι ζουν στην Ελλάδα.
Τι χρειάζεται για να ψηφίσει (βουλευτικές, ευρωεκλογές και δημοψηφίσματα) από τον τόπο διαμονής του στο εξωτερικό Ελληνας πολίτης που έχει το δικαίωμα του εκλέγειν και είναι εγγεγραμμένος στους εκλογικούς καταλόγους; Να εγγραφεί στους ειδικούς εκλογικούς καταλόγους με τις εξής προϋποθέσεις: να έχει μείνει συνολικά δύο χρόνια στην Ελλάδα τα τελευταία 35 χρόνια από την ημερομηνία υποβολής της αίτησης και να έχει υποβάλει στη χώρα μας φορολογική δήλωση κατά το τρέχον ή το προηγούμενο φορολογικό έτος.
