Σκοτεινά κίνητρα, εκτελεστές που κινούνται στις παρυφές του νόμου. Δολοφονίες εν ψυχρώ που ξεπερνούν την πιο τολμηρή φαντασία. Ενοχοι-μαριονέτες που κατασκευάζονται στα υπόγεια μυστικών υπηρεσιών. Ανεξιχνίαστες υποθέσεις που μπαίνουν στο αρχείο.
Μετά την κινηματογραφική εκτέλεση του Κιμ Γιονγκ-ναμ, ετεροθαλούς αδερφού του Βορειοκορεάτη δικτάτορα Κιμ Γιονγκ-ουν, στις 13 Φεβρουαρίου στο αεροδρόμιο της Κουάλα Λουμπούρ στη Μαλαισία, ο μακρύς κατάλογος με τις ανεξιχνίαστες πολιτικές δολοφονίες των τελευταίων δεκαετιών που έμειναν στην Ιστορία μεγάλωσε. Και μοιραία επαναφέρονται στη μνήμη μας.
Η δολοφονία του Κιμ Γιονγκ-ναμ με νευροτοξίνη VX, μια ουσία που χαρακτηρίζεται από τον ΟΗΕ ως όπλο μαζικής καταστροφής, οφειλόταν σε «τηλεοπτική φάρσα» ισχυρίσθηκαν οι δύο γυναίκες φυσικοί αυτουργοί, μια Ινδονήσια και μια Βιετναμέζα. «Παρασυρθήκαμε» είπαν «από αγνώστους που μας ζήτησαν να συμμετάσχουμε σε φάρσα που θα βιντεοσκοπούσαν, ψεκάζοντας έναν φίλο τους στο πρόσωπο». Οι εισαγγελείς δεν πείστηκαν και τις προφυλάκισαν.
Χίλια ίσως και αόρατα νήματα
Ίσως πίσω από τη θεαματική εκτέλεση στη Μαλαισία να κρύβεται η απόφαση του δικτάτορα να βγάλει οριστικά από τη μέση τον αδερφό του που ζούσε εξόριστος στο Μακάου της Κίνας από το 2003. Χίλια ίσως ξεπροβάλλουν αργά ή γρήγορα σε δεκάδες περιπτώσεις ανεξιχνίαστων πολιτικών δολοφονιών από τη δεκαετία του ‘60 μέχρι σήμερα, για τις οποίες δεν μπορούν να διατυπωθούν παρά μόνο εικασίες.
Από την πιο σκοτεινή πολιτική δολοφονία του περασμένου αιώνα, με θύμα τον πρόεδρο των ΗΠΑ Τζον Φιτζέραλντ Κένεντι (JFK) στο Ντάλας του Τέξας στις 22 Νοεμβρίου 1963, έως τον μυστηριώδη θάνατο του κοσμαγάπητου Σουηδού πρωθυπουργού Ούλοφ Πάλμε το 1986 και την εκτέλεση της θαρραλέας Ρωσίδας δημοσιογράφου Αννας Πολιτκόφσκαγια στη Μόσχα το 2006, ένα αόρατο νήμα «διαπερνά» τις ανεξιχνίαστες πολιτικές δολοφονίες. Είναι το νήμα που ξεκινά από τις επτασφράγιστες κάμαρες του παρακράτους, εκεί όπου οι ένοχοι κατασκευάζονται, οι σκηνές του εγκλήματος αλλοιώνονται, τα στοιχεία παραποιούνται και οι πραγματικοί υπαίτιοι καταχωνιάζονται κάτω από τόνους χαρτιών σε σκονισμένες δικογραφίες.
Από το Ντάλας έως τη Σικελία
Από την ταραγμένη δεκαετία του ’60, που υπήρξε ταυτόχρονα και μία από τις πιο ελπιδοφόρες περιόδους στην ιστορία του 20ού αιώνα, ανασύρουμε, πλην της πασίγνωστης δολοφονίας του JFK, την εκτέλεση του ηγέτη του Αφροαμερικανικού Κινήματος Μάρτιν Λούθερ Κινγκ στις 4 Απριλίου 1968, στη φωλιά του αμερικανικού ρατσισμού, το Τενεσί. Αλλά και μια ευρωπαϊκή υπόθεση που ταλανίζει ακόμα την ιταλική Δικαιοσύνη: στην Ιταλία του 1970, ο δημοσιογράφος Μάουρο ντε Μάουρο, ο οποίος ερευνούσε τον μυστηριώδη θάνατο σε αεροπορικό δυστύχημα του Ενρίκο Ματέι, πανίσχυρου προέδρου της κρατικής πετρελαϊκής εταιρείας ΕΝΙ, τον Οκτώβριο του 1962, εξαφανίζεται από προσώπου γης. Εκτοτε, παρά τις συνεχιζόμενες έρευνες και τα κατά καιρούς ευρήματα που συνδέουν την υπόθεση με τη σικελική Κόζα Νόστρα, η εξαφάνιση του Ντε Μάουρο παραμένει μυστήριο.
Πολιτικοί, ακτιβιστές, ιερείς
Η πρωτοφανής εκτέλεση του φιλειρηνιστή Σουηδού πρωθυπουργού Ούλοφ Πάλμε στο κέντρο της Στοκχόλμης, στις 28 Φεβρουαρίου 1986, συγκλόνισε τον πλανήτη και άφησε πίσω της θεωρίες διεθνούς συνωμοσίας. Στην περίπτωση της Πέτρα Κέλι, αντιθέτως, της Γερμανίδας πολιτικού του Κόμματος των Πρασίνων, που το πτώμα της ανακαλύφθηκε σχεδόν είκοσι μέρες μετά τον θάνατό της, τον Οκτώβριο του 1992, στο σπίτι της στη Βόννη, τα κίνητρα είναι μάλλον προσωπικά. Η αστυνομική έρευνα κατέληξε στο συμπέρασμα ότι τη σκανδάλη τράβηξε ο σύντροφός της, επίσης πολιτικός των Πρασίνων, Γκερτ Μπάστιαν, που διατηρούσε μαζί της εξωσυζυγική σχέση. Το πτώμα του Μπάστιαν, ο οποίος φέρεται να έβαλε τέλος στη ζωή του, βρέθηκε πλάι στο δικό της. Αλλά τα βαθύτερα αίτια της πράξης του παραμένουν άγνωστα.
Ο Νοτιαφρικανός καλβινιστής θεολόγος Γιόχαν Χέινς, που ξεσήκωσε θύελλες διαμαρτυρίας με τις απόψεις του εναντίον του απαρτχάιντ, πυροβολήθηκε από άγνωστο στο σπίτι του στην Πρετόρια, στις 5 Νοεμβρίου 1994. Παρόλο που ο θάνατος του 66άχρονου λευκού ιερέα αποδόθηκε σε λευκούς εξτρεμιστές, ο ένοχος δεν βρέθηκε ποτέ. Το ίδιο συνέβη και στην περίπτωση ενός άλλου ιερέα, του Αμερικανού καθολικού Αλφρεντ Τζόζεφ Κουντς, ο οποίος βρέθηκε με κομμένο λαιμό στην εκκλησία του Ντέιν, στο Ουισκόνσιν, στις 4 Μαρτίου 1998, ενώ ερευνούσε σκάνδαλα παιδεραστίας στους κόλπους της Ρωμαιοκαθολικής Εκκλησίας. Παρά τις πολυετείς έρευνες, ο δολοφόνος του παραμένει ασύλληπτος.
Ο Βούλγαρος κροίσος και η Πόλη του Μεξικού
Η εκτέλεση του Βούλγαρου Κροίσου Εμίλ Κιούλεφ, ιδιοκτήτη της τράπεζας DZI, σε δρόμο της Σόφιας στις 26 Οκτωβρίου 2005 αποδόθηκε καταρχήν σε ξεκαθάρισμα λογαριασμών μεταξύ μαφιόζων. Η δολοφονία του παρέμεινε ανεξιχνίαστη και, λίγο καιρό αργότερα, παρουσιάστηκε από ορισμένα ΜΜΕ ως καλοστημένο χτύπημα, με σκοπό να αναχαιτίσει την –επικείμενη, τότε– εισδοχή της βαλκανικής χώρας στην Ευρωπαϊκή Ενωση.
Στην άλλη του πλανήτη, στο Μεξικό, ο Ενρίκε Σαλίνας, νεότερος αδελφός του πρώην προέδρου του Μεξικού (1988-1994) Κάρλος Σαλίνας, δεν είχε ασχοληθεί ποτέ με την πολιτική. Ο θάνατός του το 2004 από ασφυξία στα περίχωρα του Μέξικο Σίτι αποδόθηκε καταρχήν σε εκβιασμό, αλλά η έρευνα ανακόπηκε αιφνίδια όταν στο παιχνίδι μπήκαν οι μυστικές υπηρεσίες του Μεξικού. Σκοτάδι απόλυτο, μέχρι σήμερα.
Τινάζοντας στον αέρα την προσέγγιση με το ΡΚΚ
Θύματα μιας άλλης θηριωδίας, τρεις ακτιβίστριες από το Κουρδιστάν, η 55άχρονη Σακινέ Κανσίζ, εκ των ιδρυτών του PKK και στενή συνεργάτιδα του Αμπντουλάχ Οτσαλάν, η 28άχρονη Φιντάν Ντογκάν και η 24χρονη Λεϊλά Σοϊλεμέζ, εκτελέστηκαν στις 9 Ιανουαρίου 2013 στο Παρίσι. Ο πρώην πράκτορας των τουρκικών μυστικών υπηρεσιών Ομέρ Γκιουνέι, ο μοναδικός άνθρωπος στον οποίον η γαλλική Δικαιοσύνη είχε απαγγείλει κατηγορίες για συμμετοχή στην τριπλή δολοφονία, πέθανε από όγκο στον εγκέφαλο σε παρισινό νοσοκομείο στις 16 Δεκεμβρίου 2016, λίγο προτού ξεκινήσει η δίκη του. Το μακελειό τίναξε στον αέρα την προσέγγιση που επιχειρείτο μέχρι τότε ανάμεσα στον Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν και το ΡΚΚ.
Τα ταραγμένα χρόνια του ‘60
Η εικόνα της πιο σκοτεινής δολοφονίας όλων των εποχών, της εν ψυχρώ εκτέλεσης του JFK στην ανοιχτή λιμουζίνα που διέσχιζε το Ντάλας του Τέξας, χαράχτηκε ανεξίτηλα στη μνήμη του κόσμου για πολλές γενιές. Ισχυρότερη από τις δεκάδες, βάσιμες ή μη, θεωρίες που διατυπώθηκαν για κείνο το φθινοπωριάτικο μεσημέρι του 1963 αποδείχθηκε η πεποίθηση του αμερικανικού λαού πως ο Τζον Φιτζέραλντ Κένεντι έπεσε θύμα σκοτεινής πλεκτάνης. Σε δημοσκόπηση που πραγματοποιήθηκε το 2013, κατά την πεντηκοστή επέτειο από τον θάνατό του, οι Αμερικανοί, σε ποσοστό που αγγίζει το 70%, θεωρούν ότι τη σκανδάλη πάτησαν είτε κυβερνητικοί παράγοντες, με εμπλοκή της CIA και του FBI, είτε υψηλά ιστάμενοι της αμερικανικής μαφίας.
Πέντε χρόνια αργότερα, τον Απρίλιο του 1968, μια άλλη εμβληματική μορφή της αμερικανικής πολιτικής σκηνής στη δεκαετία του ’60, ο 39χρονος ηγέτης του Αφροαμερικανικού Κινήματος δρ Μάρτιν Λούθερ Κινγκ πέφτει νεκρός στο ξενοδοχείο Λορέιν, στο Μέμφις του Τενεσί. Οι αλλεπάλληλες προσφυγές στη Δικαιοσύνη της γυναίκας του Κορέτα και του γιου του Ντέξτερ Κινγκ οδηγήθηκαν σε αδιέξοδο όταν το υπουργείο Δικαιοσύνης των ΗΠΑ έδωσε στη δημοσιότητα, τον Ιούνιο του 2000, μια αναφορά 150 σελίδων που απέρριπτε τις θεωρίες κυβερνητικής συνωμοσίας λόγω έλλειψης στοιχείων.
34.000 φάκελοι με σβησμένα ονόματα
Μετά τον σάλο που ξεσήκωσε το 1991 η προβολή της ταινίας του Ολιβερ Στόουν «JFK», η οποία ξανάφερε στο φως την παραποίηση των στοιχείων από τις ερευνητικές αρχές, η αμερικανική κυβέρνηση συμφώνησε να δημοσιοποιήσει οτιδήποτε υπήρχε στα αρχεία της σχετικά με την εκτέλεση του Αμερικανού προέδρου σε χρονικό διάστημα μιας εικοσιπενταετίας. Η προθεσμία λήγει φέτος, στις 26 Οκτωβρίου, οπότε και αναμένεται να δοθούν στη δημοσιότητα τουλάχιστον 3.000 άγνωστα έγγραφα, καθώς και 34.000 φάκελοι στους οποίους έχουν γίνει στο παρελθόν διακριτές διαγραφές προσώπων και γεγονότων που σχετίζονται με την υπόθεση.
Σουηδικά όπλα στη Ν. Αφρική και μια σφαίρα για τον Πάλμε
Την Παρασκευή 28 Φεβρουαρίου 1986, ο Σουηδός πρωθυπουργός Ούλοφ Πάλμε περπατούσε στο κέντρο της Στοκχόλμης χωρίς φρουρά, μόνο με τη σύζυγό του, έπειτα από μια βραδιά στον κινηματογράφο. Η δολοφονία του, με μία και μοναδική βολή που τον τραυμάτισε θανάσιμα, συγκλόνισε την υφήλιο.
Οι έρευνες της αστυνομίας οδήγησαν τρία χρόνια μετά στη σύλληψη και την καταδίκη του μικρολωποδύτη Κρίστερ Πέτερσεν, ο οποίος όμως αθωώθηκε αργότερα από το εφετείο. Εξυφάνθηκαν πολλές θεωρίες συνωμοσίας. Δύο είναι οι επικρατέστερες σήμερα. Πρώτον, η δολοφονία του Πάλμε να συνδέεται με τη στρατηγική του απόφαση να απομακρυνθεί από τη σφαίρα επιρροής των ΗΠΑ. Και δεύτερον, η απόπειρά του να πουλήσει σουηδικά όπλα στη Νότια Αφρική (ενώ παράλληλα ασκούσε δριμεία κριτική στο ρατσιστικό καθεστώς του απαρτχάιντ…) να ενόχλησε κράτη που παρήγαν όπλα και είδαν τη Σουηδία ως ανταγωνιστή.
Αμπού Νιντάλ Ποιος σκότωσε τον «επαναστάτη που κατάντησε ψυχοπαθής»;
Όταν ο Αμπού Νιντάλ ( σημαίνει πατέρας του αγώνα), κατά κόσμον Σάμπρι Καλίλ αλ Μπάνα, διαχώρισε τη θέση του από τον Γιάσερ Αραφάτ για να ιδρύσει τον Οκτώβριο του 1974 την οργάνωση Φατάχ – Επαναστατικό Μέτωπο, κανείς δεν φανταζόταν πως σύντομα θα γινόταν ο υπ’ αριθμόν ένα καταζητούμενος τρομοκράτης στον κόσμο. Στη δεκαετία που ακολούθησε, η γνωστή και ως Οργάνωση Αμπού Νιντάλ πραγματοποίησε τουλάχιστον 20 τρομοκρατικά χτυπήματα που είχαν αποτέλεσμα τον θάνατο περίπου 300 ανθρώπων.
Στο απόγειο της δράσης του, Παλαιστίνιοι τρομοκράτες υπό την ηγεσία του Αμπού Νιντάλ καταλαμβάνουν στις 7 Οκτωβρίου 1985 το ιταλικό κρουαζιερόπλοιο «Ακίλε Λάουρο» λίγο μετά τον απόπλου από την Αλεξάνδρεια της Αιγύπτου για το Πορτ Σάιντ, καταδικάζοντας 400 ψυχές, επιβάτες και πλήρωμα, σε ομηρία. Οι τρομοκράτες ζητούν την απελευθέρωση 50 Παλαιστίνιων μαχητών που κρατούνται στο Ισραήλ, αλλά η κυβέρνηση Ρέιγκαν αρνείται κάθε διαπραγμάτευση. Δύο μέρες αργότερα, την ώρα που Ιταλοί και Βρετανοί κομάντος ετοιμάζουν αποστολή διάσωσης, οι τρομοκράτες διαφεύγουν στην Αίγυπτο, όπου διαπραγματεύονται την παράδοσή τους στην Οργάνωση για την Απελευθέρωση της Παλαιστίνης, όπως και έγινε, με τη μεσολάβηση πολλών, ανάμεσά τους και του τότε πρωθυπουργού της Ελλάδας Ανδρέα Παπανδρέου. Οι πειρατές δολοφόνησαν έναν καθηλωμένο σε αναπηρικό αμαξίδιο Αμερικανοεβραίο επιβάτη. Τον πέταξαν στη θάλασσα «γιατί παρακινούσε τους άλλους να αντισταθούν».
Πρόσωπο αμφιλεγόμενο, για το οποίο έχει διατυπωθεί ακόμη και η άποψη ότι ενεργούσε ως πράκτορας των Αμερικανών, ο Αμπού Νιντάλ θεωρείται από ορισμένους χαρακτηριστική περίπτωση «επαναστάτη που κατάντησε ψυχοπαθής», ενώ ο βιογράφος του, Πάτρικ Σιλ, σημειώνει πως «η υπογραφή του ήταν η τυφλή βία».
Μετά την απέλασή του από τη Λιβύη το 1999, όταν το καθεστώς Καντάφι θέλησε να κόψει κάθε δεσμό με τη διεθνή τρομοκρατία, ο Αμπού Νιντάλ κατέφυγε στο Ιράκ. Ο θάνατός του υπό αδιευκρίνιστες συνθήκες, τον Αύγουστο του 2002, σ’ ένα σπίτι της Βαγδάτης που ανήκε στη μυστική υπηρεσία του Ιράκ αποδίδεται από αρκετούς στον Σαντάμ Χουσεΐν. Ομως το 2008, ο κορυφαίος Βρετανός πολεμικός ανταποκριτής Ρόμπερτ Φισκ αποκάλυψε έγγραφο των μυστικών υπηρεσιών του Ιράκ, σύμφωνα με το οποίο ο Αμπού Νιντάλ «συνελήφθη ως κατάσκοπος της Αιγύπτου και του Κουβέιτ και έβαλε ο ίδιος τέλος στη ζωή του κατά τη μεταφορά του σε ασφαλές κρησφύγετο». Ο τάφος του, στο μωαμεθανικό νεκροταφείο της Βαγδάτης αλ Καράχ, φέρει την επιγραφή M7.
Οι εχθροί του Πούτιν πεθαίνουν νέοι
Λίγες μέρες μετά τον τραγικό θάνατο της Ρωσίδας ανταποκρίτριας της «Novaya Gazeta» Αννας Πολιτκόφσκαγια, η οποία εκτελέστηκε στο ασανσέρ της πολυκατοικίας όπου διέμενε στη Μόσχα, στις 7 Οκτωβρίου 2006, ο εξόριστος πρώην πράκτορας Αλεξάντερ Λιτβινένκο, που βρισκόταν τότε στο Λονδίνο, κατονόμασε –χωρίς αποδείξεις– ως ηθικό αυτουργό τον Βλαντίμιρ Πούτιν.
Οι ρωσικές Αρχές απέδωσαν το επεισόδιο σε προσωπική βεντέτα του πρώην μυστικού αστυνομικού, ο οποίος είχε εκδιωχθεί κακήν κακώς από την υπηρεσία το 1998 καταγγέλλοντας τον τότε πρόεδρο Μπορίς Γέλτσιν ότι χρησιμοποιούσε τις μυστικές υπηρεσίες για να εξοντώνει πολιτικούς αντιπάλους του.
Στις 23 Νοεμβρίου 2006 ο Λιτβινένκο άφησε την τελευταία πνοή του δηλητηριασμένος από θανατηφόρο πολώνιο 210, στο οποίο φέρεται ότι εκτέθηκε στη διάρκεια συνάντησής του με Ρώσους στο ξενοδοχείο Millennium του Λονδίνου. Οι έρευνες της Σκότλαντ Γιαρντ σκόνταψαν σε διπλωματικά προσκόμματα μεταξύ Ρωσίας και Ηνωμένου Βασιλείου. Στην ακροαματική διαδικασία, όμως, που πραγματοποιήθηκε το 2014, η Σκότλαντ Γιαρντ παρουσίασε ισχυρές ενδείξεις ότι «στη δολοφονία εμπλεκόταν, με τον ένα ή τον άλλο τρόπο, η ρωσική κυβέρνηση».
Για την εκτέλεση της Πολιτκόφσκαγια, η ρωσική Δικαιοσύνη απήγγειλε κατηγορίες σε έναν αστυνομικό και τέσσερις Τσετσένους. Το 2014 δικαστήριο δέχτηκε ότι οι δολοφόνοι έδρασαν ως εκτελεστές συμβολαίου θανάτου, αλλά ο εντολέας παραμένει άγνωστος. Ακόμη και σήμερα, δέκα χρόνια μετά, η εφημερίδα της «Novaya Gazeta» εξακολουθεί να φέρνει στο φως στοιχεία για τη δολοφονία και την έρευνα που ακολούθησε. Παράλληλα τρεις κινηματογραφιστές, η Μάσα Νικόνοβα, η Μαρίνα Γκολντόφσκαγια και ο Ελβετός Ερικ Μπεργκράουτ, έχουν γυρίσει ντοκιμαντέρ για την υπόθεση της Αννας και το βίαιο πλήγμα που δέχτηκε η ρωσική ελευθεροτυπία με τον θάνατό της.
Στις 15 Ιουλίου 2009, η 50χρονη Νατάλια Εστεμίροβα, ακτιβίστρια και μέλος του διοικητικού συμβουλίου της οργάνωσης ανθρωπίνων δικαιωμάτων Μεμοριάλ, έπεσε θύμα απαγωγής από αγνώστους στο σπίτι της στο Γκρόζνι της Τσετσενίας, και βρέθηκε δολοφονημένη λίγες ώρες αργότερα. Στενή φίλη της Πολιτκόφσκαγια, είχε φιλοξενήσει επανειλημμένα τη Ρωσίδα ρεπόρτερ στο μικρό της διαμέρισμα, ενώ οι δύο γυναίκες συνδέονταν με πολύχρονη συνεργασία και φιλία. «Ο θάνατός της ήταν φρικτός αλλά αναμενόμενος» έγραφε στον «Guardian», στον απόηχο της τραγικής δολοφονίας, ο Λουκ Χάρντινγκ.
Ο 55άχρονος Μπαρίς Νεμτσόφ ξεκίνησε την πολιτική σταδιοδρομία του ως χαϊδεμένο παιδί του Γέλτσιν. Ωστόσο, στα χρόνια που ακολούθησαν, δεν βρήκε ποτέ τον δρόμο προς το Κρεμλίνο και επέλεξε το μετερίζι της αντιπολίτευσης, εξελισσόμενος σε ορκισμένο εχθρό του προέδρου Πούτιν. Τον Φεβρουάριο του 2015, ενώ διέσχιζε τη γέφυρα Μπολσόι Μοσκβορέτσκι, στο κέντρο της Μόσχας, άγνωστος σκοπευτής τον γάζωσε με αυτόματο σκοτώνοντάς τον ακαριαία. Η δολοφονία του, λίγες ώρες αφότου είχε απευθύνει έκκληση για μεγάλη πορεία ειρήνης ενάντια στον πόλεμο της Ουκρανίας, καταδικάστηκε από τη διεθνή κοινότητα. Πριν από λίγες μέρες, στις 26 Φεβρουαρίου, λίγες χιλιάδες Ρώσοι πραγματοποίησαν πορεία στη μνήμη του στο κέντρο της Μόσχας, με τα συνθήματα «Η Ρωσία θα ελευθερωθεί» και «Πούτιν σημαίνει πόλεμος».
