Πώς το ενεργειακό «κλειδώνει» γεωστρατηγικά τη θέση της Ελλάδας και γιατί αντιδρά η Τουρκία
Αν κάποιος ήθελε να αναφερθεί στις δυσκολίες ολοκλήρωσης του Eastern Mediterranean Pipeline, του γνωστού μας EastMed, του αγωγού δηλαδή που θα μεταφέρει το ισραηλινό και κυπριακό αέριο από τα κοιτάσματα της Λεβαντίνης προς το Βασιλικό της Κύπρου, στη συνέχεια προς τις ακτές της Κρήτης και μέσω της Πελοποννήσου και της δυτικής Ελλάδας προς την Ιταλία (ελληνοϊταλικός αγωγός IGI-Poseidon) και από εκεί στην ευρωπαϊκή ενδοχώρα, θα χρειαζόταν ίσως και ολόκληρη εφημερίδα για να τις αναλύσει.
Εκείνο που δεν μπορεί να αμφισβητηθεί από κανέναν και από καμία πολιτική δύναμη στην Ελλάδα είναι ότι το ενεργειακό έχει ανοίξει
για τα καλά στην περιοχή της ΝΑ Μεσογείου. Οτι οι ΗΠΑ επιθυμούν διακαώς την απεξάρτηση της ΕΕ από το ρωσικό φυσικό αέριο της Gazprom, κάτι που επιθυμεί και η Ευρώπη, και ότι οι ενέργειες της Τουρκίας, όπως για παράδειγμα η ανακάλυψη του αφηγήματος της «γαλάζιας πατρίδας», σχετίζονται άμεσα –αν όχι αποκλειστικά– με το ενεργειακό (η Τουρκία αφενός δεν θέλει να μείνει εκτός παιχνιδιού, αφετέρου η αγορά της διψά για ενέργεια). Και, φυσικά, ότι η χώρα μας εμπλέκεται άμεσα στους σχεδιασμούς αφού, πέρα από τα όποια έσοδα, μπορεί να εξασφαλίσει την ειρήνη και την ασφάλεια στην περιοχή για πολλές δεκαετίες χωρίς να ξοδέψει πακτωλό χρημάτων για εξοπλιστικά και χωρίς να ζει διαρκώς σε μια ισορροπία τρόμου με τη γείτονα.
Μια ακόμη αλήθεια, παρά τα όσα λέγονται και γράφονται, είναι ότι η κατασκευή του EastMed δεν έχει «κλειδώσει» και παρά τις προσπάθειες που καταβάλλονται (από Ελλάδα, Κύπρο και Ισραήλ) είναι πολύ πιθανό να μην ολοκληρωθεί ποτέ.
Αυτήν τη στιγμή η εξίσωση είναι εξόχως πολυπαραγοντική και συνεπώς δισεπίλυτη, ενώ στο τραπέζι της διεθνούς σκακιέρας παραμένει πάντα (ίσως και με μεγαλύτερες πιθανότητες) η δυνατότητα κατασκευής σταθμών υγροποιημένου φυσικού αερίου (LNG) και η μεταφορά του διά θαλάσσης. Οι Ελληνες εφοπλιστές, τα ονόματα των οποίων φιγουράρουν στην πρώτη εικοσάδα των μεγαλύτερων ανεξάρτητων πλοιοκτητών στόλου μεταφοράς υγροποιημένου φυσικού αερίου, γνωρίζουν καλύτερα.
Από την πλευρά της η κυπριακή κυβέρνηση επιθυμεί την κατασκευή τερματικού σταθμού υγροποίησης και αποθήκευσης LNG στο Βασιλικό προκειμένου να εξάγει τις δικές της ποσότητες. Απλώς πρέπει να εξασφαλίσει την προμήθειά του αλλά και τους πελάτες, κάτι που δεν έχει πράξει μέχρι τώρα. Το Ισραήλ, παρά τις κατά καιρού υποστηρικτικές δηλώσεις, ειδικά του Μπενιαμίν Νετανιάχου, δεν φαίνεται να βλέπει τόσο ζεστά την κατασκευή του. Προ ημερών η ισραηλινή «Haaretz» έγραφε ότι «το Ισραήλ είναι προσεκτικό να μη θυμώσει τον Ερντογάν τώρα που η Τουρκία υπέγραψε τη συμφωνία με τη Λιβύη για τις θαλάσσιες ζώνες. Η Ιερουσαλήμ μπορεί να χρειαστεί να διαπραγματευτεί με την Αγκυρα σχετικά με έναν αγωγό που θα συνδέει την Ευρώπη με τα ισραηλινά κοιτάσματα φυσικού αερίου».
Στα βόρεια σύνορά μας το σίγουρο είναι ότι η Gazprom και η Ρωσία έχουν διαμηνύσει πως από το 2020 θα σταματήσουν να χρησιμοποιούν τον κάθετο αγωγό μεταφοράς φυσικού αερίου TransBalkan που περνάει μέσω Ουκρανίας και φτάνει μέχρι την Ελλάδα και η χώρα μας ποντάρει πολλά στα έργα των αγωγών TAP και IGB (Ελλάδας – Βουλγαρίας) αλλά και σε εκείνο της αναβάθμισης του αποθηκευτικού σταθμού LNG της Ρεβυθούσας όπως και του FSRU της Αλεξανδρούπολης, έργο το οποίο θα είναι έτοιμο στο τέλος του 2020.
Η στάση των κομμάτων
Σε κάθε περίπτωση όποιο από τα δύο πρότζεκτ κι αν επιλεγεί ή και τα δύο, η Ελλάδα –και τα πολιτικά κόμματα– όφειλε να είναι πιο ενεργή και για τα δύο για ευνόητους λόγους.
Είναι χαρακτηριστικό ότι οκτώ χρόνια μετά την ψήφιση του νόμου 4001 (τον Αύγουστο του 2011), ο οποίος εγκαινίασε το νέο καθεστώς αναζήτησης υδρογονανθράκων στην Ελλάδα, δεν έχει εμφανιστεί ακόμη ούτε ένα γεωτρύπανο στα ελληνικά οικόπεδα.
Η κυβέρνηση του ΣΥΡΙΖΑ και ο Αλέξης Τσίπρας έδειξαν πιο ενεργοί στο μείζον για τη χώρα θέμα της ενέργειας ασκώντας πιο παρεμβατική εξωτερική πολιτική, η οποία δεν περιορίστηκε στη διαχείριση υπό τον φόβο και του πολιτικού κόστους στο εσωτερικό και της Τουρκίας στο εξωτερικό. Στα τεσσεράμισι χρόνια που ήταν στην εξουσία έτρεξε τις τριμερείς με Κύπρο, Ισραήλ και Αίγυπτο και έλυσε τον γρίφο του λεγόμενου μακεδονικού. Η κυβέρνηση του Κυριάκου Μητσοτάκη δεν έχει βρει ακόμη τον βηματισμό της υπό τον φόβο του προσφυγικού – μεταναστευτικού αλλά και του πολιτικού κόστους.
Η κατασκευή του EastMed δεν έχει «κλειδώσει» και παρά τις προσπάθειες που καταβάλλονται από Ελλάδα, Κύπρο και Ισραήλ είναι πολύ πιθανό να μην ολοκληρωθεί ποτέ
Πού βρισκόμαστε σήμερα
Αυτήν τη στιγμή στο γραφείο του Ντόναλντ Τραμπ, τον οποίο θα δει ο Κυρ. Μητσοτάκης στις 7 Ιανουαρίου, υπάρχουν τα δύο βασικά νομοσχέδια για τον προϋπολογισμό της αμερικανικής κυβέρνησης (τα οποία αναμενόταν να υπογράψει το βράδυ της Παρασκευής), σε ένα εκ των οποίων έχει ενσωματωθεί το ν/σ EastMed Act.
Ο Δημοκρατικός γερουσιαστής και επικεφαλής της δημοκρατικής μειοψηφίας στην Επιτροπή Διεθνών Σχέσεων της Γερουσίας Μπομπ Μενέντεζ δήλωσε επί λέξει στη συνεδρίαση της Γερουσίας: «Αισθάνομαι ότι βρισκόμαστε σε μια στιγμή που όλα τα αστέρια έχουν ευθυγραμμιστεί στον ουρανό. Πιστεύω ότι υπάρχει όλο και μεγαλύτερη αναγνώριση της σημασίας που έχουν η Ελλάδα και η Κύπρος μαζί με το Ισραήλ για τη νέα στρατηγική στην ανατολική Μεσόγειο… Επομένως, μια νέα μέρα αναδύεται για τις σχέσεις μας στην περιοχή και για τη σημασία των χωρών που σχετίζονται με τη στρατηγική για την ανατολική Μεσόγειο».
Η υπογραφή τους από τον Αμερικανό πρόεδρο δεν σημαίνει ότι θα γίνει ο EastMed, σημαίνει όμως ότι οι ΗΠΑ, λόγω και του «America first» του Τραμπ, επιδιώκουν να ξαναμπούν μέσω του ενεργειακού στο παιχνίδι στη ΝΑ και την ευρύτερη Μεσόγειο. Κι επειδή τώρα φαίνεται να μοιράζεται η τράπουλα, η Ελλάδα οφείλει να έχει σχέδιο και συγκεκριμένους στόχους.