Αν υπολογίσουμε από τη μια τον μικρότερο αριθμό θυμάτων των πολέμων, των τρομοκρατικών ενεργειών και τα λιγότερα ακρωτηριασμένα κορίτσια και από την άλλη τη μεγαλύτερη συμμετοχή στις δημοκρατικές διαδικασίες, τη σωτηρία απειλούμενων ειδών και τη χρήση ανανεώσιμων πηγών ενέργειας, το 2018 δείχνει να ήταν καλή χρονιά για την ανθρωπότητα.
Πλήθος φαινομενικά μικρών αλλά ουσιαστικά σημαντικών γεγονότων που καταγράφονται στο περιθώριο της καυτής επικαιρότητας δεν παίρνουν, συνήθως, τη θέση που τους αρμόζει στην καθημερινή ειδησεογραφία διότι εξελίσσονται σταδιακά.
Οταν τα δούμε ολοκληρωμένα, όμως, αποδεικνύονται πολύ πιο σημαντικά από ένα μεμονωμένο γεγονός το οποίο μπορεί να μονοπωλήσει την επικαιρότητα ακόμη και για μέρες.
01 Λιγότεροι νεκροί σε πολέμους
Ο πόλεμος στη Συρία ανέβασε τα θύματα σε 144.000 το 2014 αλλά από τότε ο αριθμός τους μειώνεται συνεχώς, φτάνοντας φέτος τις περίπου 73.000.
Ο κύριος λόγος είναι ότι το ISIS έχει σχεδόν διαλυθεί, τουλάχιστον με τη μορφή που είχε πριν από μερικά χρόνια. Μόνο στο Ιράκ τα θύματα μειώθηκαν κατά 10.000 ενώ και στη Συρία ο πόλεμος παρουσιάζει ύφεση. Οι πόλεμοι στην Υεμένη και στο Αφγανιστάν έχουν μεγαλύτερη ένταση αλλά ο απόλυτος αριθμός των θυμάτων δεν είναι πολύ μεγάλος.
Οι ερευνητές ορίζουν τον πόλεμο ως ένοπλη σύγκρουση με περισσότερους από 1.000 θανάτους ανά ημερολογιακό έτος. Ο αριθμός των πολέμων στον κόσμο πριν από πέντε χρόνια ήταν δώδεκα, πέρυσι δέκα, ενώ το 2018 μειώθηκε στους επτά.
02 Λιγότεροι νεκροί από τρομοκρατικές επιθέσεις
Οπως και στην περίπτωση των πολέμων, ο αριθμός των θανάτων από τρομοκρατικές ενέργειες μειώνεται για τέταρτη συνεχή χρονιά.
Η μεγαλύτερη μείωση, σε σύγκριση με τα δύο προηγούμενα χρόνια, σημειώθηκε στο Ιράκ κατά 56% και στη Συρία κατά 48%. Ωστόσο στη Σομαλία οι θάνατοι αυξήθηκαν πολύ εξαιτίας μιας εξαιρετικά αιματηρής ενέργειας που σκότωσε πάνω από 500 άτομα. Το Αφγανιστάν έχει πάρει την πρωτιά από το Ιράκ ως η πιο επικίνδυνη χώρα στον κόσμο.
Το 2017 και το 2018 δεν σημειώθηκαν σημαντικές τρομοκρατικές επιθέσεις στην Ευρώπη, όπως αυτές στο Παρίσι, στις Βρυξέλλες, στη Νίκαια και την Κωνσταντινούπολη το 2015 και το 2016. Ωστόσο ο αριθμός των μικρών επιθέσεων από μεμονωμένους τρομοκράτες αυξήθηκε. Το γεγονός ότι οι μεγάλες επιθέσεις έχουν μειωθεί πιστεύεται ότι συνδέεται με την κατάρρευση του ISIS.
03 Μεγαλύτερη η συμμετοχή σε εκλογές
Η αίσθηση περί αδιαφορίας των πολιτών για την πολιτική διαψεύδεται. Αν πάρουμε, για παράδειγμα, δύο αναπτυγμένες χώρες με ήπιες πολιτικές αντιπαραθέσεις και με προαιρετική συμμετοχή στις εκλογικές διαδικασίες, παρατηρούμε ότι κάθε άλλο παρά αδιάφοροι ήταν οι πολίτες.
Στη Σουηδία η προσέλευση στις κάλπες έφτασε στο 87%. Είναι η υψηλότερη από το 1985 και η υψηλότερη από όλες τις εκλογές που έγιναν στη χώρα πριν από το 1968. Στις ΗΠΑ το ποσοστό των ψηφοφόρων στις ονομαζόμενες ενδιάμεσες εκλογές είναι κατά παράδοση πάρα πολύ μικρό. Το φετινό 49,3% ήταν η υψηλότερη συμμετοχή σε ενδιάμεσες εκλογές από το 1914. Το ποσοστό αυτό σηματοδοτεί μια απότομη αύξηση από τις προηγούμενες ενδιάμεσες εκλογές, το 2014, όταν το ποσοστό ήταν μόνο 36,7%, το χαμηλότερο τα τελευταία 72 χρόνια.
04 Σώζονται απειλούμενα είδη, εντοπίζονται νέα
Δύο γίγαντες του ζωικού βασιλείου που θεωρούνταν υπό εξαφάνιση, η πτεροφάλαινα και ο ορεινός γορίλας, βγήκαν από τον κατάλογο των απειλούμενων ειδών, αποδεικνύοντας ότι οι συντονισμένες ενέργειες φέρνουν αποτελέσματα. Επίσης θετικές είναι οι ενδείξεις και για τη διάσωση του ρινόκερου της Σουμάτρας. Σήμερα υπάρχουν μόνο 80 τέτοιοι ρινόκεροι που ζουν στα νησιά του αρχιπελάγους της Ινδονησίας. Η επιβίωσή τους εξαρτάται από το κατά πόσο οι οικολογικοί φορείς θα καταφέρουν να μετακινήσουν μεμονωμένα γόνιμα άτομα σε προστατευόμενες περιοχές.
Την ίδια στιγμή βιολόγοι έχουν βρει 157 νέα φυτικά και ζωικά είδη κατά τη διάρκεια ενός ερευνητικού προγράμματος που βρίσκεται σε εξέλιξη στο δέλτα του Μεκόνγκ στη νοτιοανατολική Ασία. Ορισμένα από αυτά είχαν βρεθεί νωρίτερα, αλλά το 2018 κατέστη δυνατό να αποδειχτεί ότι αποτελούν ξεχωριστά είδη.
05 Δημοκρατικές διαδικασίες στην Αφρική
Παρόλο που τα δικτατορικά καθεστώτα κάνουν ό,τι μπορούν για να κρατήσουν την εξουσία τους, η δημοκρατία εδραιώνεται αργά αλλά σταθερά στην Αφρική. Το 2018 έγιναν εκλογές σε 20 χώρες της ηπείρου. Η λαϊκή υποστήριξη στη δημοκρατία είναι επίσης ισχυρή: σύμφωνα με δημοσκόπηση από διεθνείς οργανισμούς περίπου το 70% των Αφρικανών επιζητά τη δημοκρατία και την ίδια στιγμή το 80% των ερωτηθέντων δηλώνει ότι απορρίπτει τα αυταρχικά καθεστώτα. Μια εξέλιξη που αναμένεται να επηρεάζει ολόκληρο το Κέρας της Αφρικής είναι οι δημοκρατικές μεταρρυθμίσεις στη γιγαντιαία Αιθιοπία. Τη χρονιά που έρχεται έχουν προγραμματιστεί εκλογές σε μεγάλες περιφερειακές δυνάμεις όπως η Δημοκρατία της Νοτίου Αφρικής και η Νιγηρία.
06 Σερφάρει η μισή ανθρωπότητα
Το 2018 ήταν χρονιά-ορόσημο για την παγκόσμια επικοινωνία καθώς οι χρήστες του διαδικτύου ξεπέρασαν, για πρώτη φορά, το μισό του πληθυσμού της γης. Πάνω από το 51%, δηλαδή 3,9 δισεκατομμύρια άνθρωποι, χρησιμοποιούν το διαδίκτυο, σύμφωνα με τη Διεθνή Ενωση Τηλεπικοινωνιών (ITU) του ΟΗΕ. Το ποσοστό αυτό είχε καταγραφεί στις αναπτυγμένες χώρες πριν από 13 χρόνια. Σήμερα ο αντίστοιχος δείκτης ξεπερνάει το 81%. Στις αναπτυσσόμενες χώρες οι συνδέσεις, που το 2005 ήταν μόλις 7,7%, σήμερα φτάνουν το 45% ενώ στην Αφρική στην οποία η ανάπτυξη είναι σχετικά αργή το ίδιο διάστημα, από 2% φτάνει σήμερα στο 24,4%.
07 Μειώνεται το ποσοστό των πολύ φτωχών
Το ποσοστό των εξαιρετικά φτωχών ανθρώπων στον κόσμο συνεχίζει να μειώνεται. Η Παγκόσμια Τράπολιτών πεζα εκτιμά ότι φέτος το 8,6% του παγκόσμιου πληθυσμού ζούσε με 1,90 δολάριο την ημέρα, ενώ πριν από τρία χρόνια το ποσοστό αυτό ήταν 10%.
Ωστόσο η μείωση δεν είναι τόσο γρήγορη όσο ήταν κατά τη διάρκεια της δεκαετίας του 1990 και του 2000. Καθώς ο παγκόσμιος πληθυσμός αυξάνεται κατά λίγο περισσότερο από 1% τον χρόνο, αριθμός που αργά αλλά σταθερά μειώνεται, ο αριθμός των εξαιρετικά φτωχών ανθρώπων με τις οικονομικές και κοινωνικές συνθήκες που επικρατούν σήμερα ουσιαστικά μειώνεται με πολύ πιο αργό ρυθμό.
08 Μειώνεται η ένταση στην κορεατική χερσόνησο
Ισως είναι ακόμη νωρίς για να διατυπωθεί με βεβαιότητα ότι έχει λήξει η διαμάχη μεταξύ της Βόρειας και της Νότιας Κορέας αλλά προς αυτή την κατεύθυνση ήταν τα βήματα που έγιναν τη χρονιά που πέρασε. Η απρόσμενη φιλία του Ντόναλντ Τραμπ και του Κιμ Γιονγκ-ουν μπορεί να μην οδήγησε πραγματικά σε πυρηνικό αφοπλισμό της Βόρειας Κορέας, τουλάχιστον όμως έγιναν για πρώτη φορά θετικά βήματα για να υπογραφεί επισήμως το τέλος του πολέμου της Κορέας, ύστερα από εκεχειρία που κρατάει 65 ολόκληρα χρόνια.
09 Λιγότερα ακρωτηριασμένα κορίτσια
Ο αριθμός των κοριτσιών που υπέστησαν κλειτοριδεκτομή μειώθηκε δυναμικά, ιδιαίτερα στην ανατολική Αφρική. Σε έρευνα που δόθηκε στη δημοσιότητα στις αρχές Νοεμβρίου αναφέρεται ότι «έχει σημειωθεί η μεγαλύτερη και σημαντικότερη μείωση σε διάστημα τριών δεκαετιών και η ύφεση συνεχίζεται».
Στην ανατολική Αφρική ο ακρωτηριασμός των οργάνων των κοριτσιών μέχρι την ηλικία των 14 ετών μειώθηκε από το 71% που ήταν το 1995 στο 8% που βρίσκεται σήμερα. Με πιο αργούς ρυθμούς μειώνεται το φαινόμενο στη δυτική και τη βόρεια Αφρική, αλλά η μείωση αυτή είναι σταθερή. Στην Υεμένη και στο Ιράκ, δύο από τις λίγες χώρες εκτός Αφρικής όπου γίνεται κλειτοριδεκτομή, δεν έχει σημειωθεί βελτίωση.
10 Αυξάνεται η χρήση ανανεώσιμων πηγών ενέργειας
Οι ανανεώσιμες πηγές ενέργειας όπως η υδροηλεκτρική, η ηλιακή, η αιολική και η γεωθερμική συνέχισαν να εκτοπίζουν τη χρήση του πετρελαίου και του λιγνίτη κατά το 2018. Περίπου το 40% της κατανάλωσης ενέργειας την επόμενη πενταετία θα προκύπτει από ανανεώσιμες πηγές ενέργειας (ΑΠΕ). Σύμφωνα με τον Διεθνή Οργανισμό Ενέργειας (IEA), σε πέντε χρόνια το ένα τρίτο της παγκόσμιας παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας θα παράγεται χωρίς ορυκτά. Η Κίνα καταγράφει την ταχύτερη ανάπτυξη των ΑΠΕ. Μικρότερη μείωση σημειώθηκε στις μεταφορές και στη θέρμανση.
Κι όμως, για τους πολέμους, τη συμμετοχή των πολιτών και τη θέση της γυναίκας το 2018 ήταν μια χρονιά καλύτερη από την προηγούμενη
