Δεν θα σιωπήσουµε, είµαστε η κακή σας συνείδηση, το Λευκό Ρόδο δεν θα σας_x000D_
αφήσει σε ησυχία».
Με αυτό τον τρόπο κλείνει η τέταρτη προκήρυξη της αντιναζιστικής φοιτητικής οµάδας Λευκό Ρόδο. Η όπερα σύγχρονου ρεπερτορίου του καταξιωµένου Γερµανού συνθέτη Ούντο Τσίµερµαν παρουσιάζεται σε πανελλήνια πρώτη από την Εναλλακτική Σκηνή της Εθνικής Λυρικής Σκηνής στο Κέντρο Πολιτισµού Ιδρυµα Σταύρος Νιάρχος. ∆ύο νέοι άνθρωποι, ο Χανς και η Ζοφί Σολ, συνελήφθησαν στο Πανεπιστήµιο του Μονάχου και καταδικάστηκαν σε θάνατο για εσχάτη προδοσία. Εκτελέστηκαν στην γκιλοτίνα στις 22 Φεβρουαρίου του 1943. Ο σκηνοθέτης Θέµελης Γλυνάτσης µιλάει στο Documento για τη συγκινησιακή φόρτιση και την ηθική δέσµευση των δύο ηρώων. Η αντίσταση ως εσωτερική δόνηση είναι, τελικά, αυτή που βγάζει στην επιφάνεια το όραµα.
Το «Λευκό Ρόδο» υπάρχει σε δύο εκδοχές. Αυτή που θα δούµε επί σκηνής είναι του Ούντο Τσίµερµαν που γράφτηκε το 1986. Σε ποιο κοµµάτι της ιστορίας επικεντρώνεται;
Πρόκειται για πολύ πυκνό και συγκινητικό έργο που εκκινεί από ιστορικά στοιχεία, όµως ο συνθέτης τού έχει δώσει πιο ευρεία και ανοιχτή κατεύθυνση. Οι δύο χαρακτήρες τον ενδιαφέρουν ως ιστορικά πρόσωπα, αλλά µε την προσέγγισή του εστιάζει κυρίως στον ανθρώπινο παράγοντα. ∆εν είναι απλώς δύο πολιτικοί κρατούµενοι που εκφράζουν τις ιδέες και τις τοποθετήσεις τους. Στις δεκαέξι σκηνές του έργου βλέπουµε δύο νέους ανθρώπους που έρχονται αντιµέτωποι µε τους φόβους, τις αγωνίες, το θρησκευτικό αίσθηµα, τη φιλία. Ονειροπολούν. Παραδέχονται τη δειλία τους.
Με ποιον τρόπο η θρησκεία διαπερνά το έργο και καθορίζει τους πρωταγωνιστές;
Τα περισσότερα µέλη του Λευκού Ρόδου είχαν έντονα θρησκευτικές και φιλοσοφικές πεποιθήσεις που διαπερνούσαν τον λόγο και τις προκηρύξεις τους. Και αυτό είναι ένα λιγότερο συνηθισµένο µοντέλο αντιφασιστικής οργάνωσης. Ολα αυτά αποτυπώνονται στη µουσική και στο κείµενο. Ο συνθέτης χρησιµοποίησε µουσικά ιδιώµατα που παραπέµπουν στον Μπαχ και στα θρησκευτικά του ορατόρια. Στο κείµενο υπάρχουν σκηνές προσευχής και οράµατος.
Με ποιον τρόπο η ηθική γίνεται κοµµάτι της πολιτικής δράσης;
Αν η πολιτική συνείδηση δεν εµπεριέχει και ηθική συνείδηση υπάρχει πρόβληµα. Τις τελευταίες δεκαετίες βιώνουµε µια πολιτική πρακτική που έχει αποστασιοποιηθεί πλήρως από την ηθική της δέσµευση. Αυτό είναι γιγάντιο πρόβληµα.
Ποια είναι η δική σας σκηνική προσέγγιση;
Με τη σκηνοθεσία θέλω να υπερτονίσω τα στοιχεία που ήδη υπάρχουν στο έργο. Να εστιάσω στη µοναξιά των χαρακτήρων, αλλά και στο γεγονός ότι µε κάποιον µυστηριακό τρόπο επικοινωνούν µεταξύ τους. Η ατµόσφαιρα της παράστασης αλλάζει συνέχεια. Ο σκηνικός χώρος που έπλασε η Αλεξία Θεοδωράκη λειτουργεί ως επιφάνεια προβολής του ψυχισµού των πρωταγωνιστών.
Ποια είναι τα στοιχεία του έργου που γοητεύουν;
Είναι δύσκολο να µη συγκινήσει τον θεατή η ιστορία δύο νέων ανθρώπων που οδηγούνται στον θάνατο για τα πιστεύω τους. Το «Λευκό Ρόδο» εστιάζει στην ηθική δέσµευση του ανθρώπου. Είναι εκρηκτικό το τέλος του έργου. Τα µέλη της οργάνωσης τελικά νίκησαν τους ναζί. Ακόµη και αν το πλήρωσαν µε τη ζωή τους.
Η όπερα είναι δυσπρόσιτο είδος θεάτρου;
∆εν πιστεύω ότι ισχύει αυτό. Ισως δεν έχουµε τόσο έντονη παράδοση στην Ελλάδα, αλλά τα τελευταία χρόνια έχουν γίνει µεγάλες προσπάθειες από την Εθνική Λυρική Σκηνή και από ανεξάρτητες οµάδες που παρουσιάζουν όπερα σε αντισυµβατικούς χώρους. Η όπερα δηµιουργεί µια υπέροχη συγκινησιακή κατασκευή µε µουσική και λόγο. Εξάλλου δεν πρέπει να λειτουργούµε µε στερεότυπα. Αυτό είναι ο θάνατος της τέχνης.
Ποιο πιστεύετε ότι είναι το µεγαλύτερο αγκάθι στον χώρο του πολιτισµού;
Είναι βέβαιο ότι πρέπει να ενισχυθεί το κοµµάτι της επιχορήγησης των καλλιτεχνών. Επιπλέον η Ελλάδα αναζητά ακόµη την καλλιτεχνική της ταυτότητα. Υπάρχει η ανάγκη να είναι πιο σαφές το καλλιτεχνικό αποτύπωµα. Βλέπουµε µεγάλη άνθηση στον χώρο της τέχνης αλλά και αρκετή βαβούρα. Η χρηµατοδότηση είναι υποχρέωση του κράτους και η ταυτότητα είναι χρέος των καλλιτεχνών.
Ποιο είδος θεάτρου σας έλκει περισσότερο; Αγαπάτε τον πειραµατισµό;
Με γοητεύουν το µουσικό θέατρο και η όπερα και έχω κινηθεί σε αυτή την κατεύθυνση τα τελευταία χρόνια. Ενας δηµιουργός όµως οφείλει να καταπιαστεί µε διαφορετικά είδη. ∆εν χρειάζεται να επιλέξει µόνο µία θεατρική γλώσσα από την αρχή µέχρι το τέλος. Ο πειραµατισµός µε τις φόρµες και τα υλικά είναι πολύ σοβαρή διαδικασία. Απαιτεί τροµακτική προσοχή, συνέπεια και πειθαρχία. Το πώς έχουµε καταλήξει να χρησιµοποιούµε αυτήν τη λέξη είναι άλλη ιστορία. Την ακούµε και σχεδόν ανατριχιάζουµε. Στην πραγµατικότητα, όµως, είναι το βασικό συστατικό της δουλειάς ενός καλλιτέχνη. Πολλά πειράµατα αποτυγχάνουν ακόµη και στην επιστήµη. Αυτό είναι αναπόσπαστο κοµµάτι της εξέλιξης. Απλώς στην Ελλάδα καταδικάζουµε εύκολα την αποτυχία. Είναι ένα από τα εθνικά µας σπορ.
INF0
«Λευκό Ρόδο»
Μουσική διεύθυνση: Νίκος Βασιλείου
Σκηνοθεσία: Θέμελης Γλυνάτσης
Εναλλακτική Σκηνή
Εθνικής Λυρικής Σκηνής
Κέντρο Πολιτισμού
Ιδρυμα Σταύρος Νιάρχος
8, 10, 11, 15, 17, 18 Νοεμβρίου 2018
(Φωτογραφίες Α. Σιμόπουλος)
