Η «Θεία Κωμωδία», το εμβληματικό ποίημα του Δάντη που γράφτηκε το 1300, ανεβαίνει στη Στέγη του Ιδρύματος Ωνάση από τις 22 Απριλίου-7 Μαΐου.
Μην περιμένετε όμως μια ακριβή αναπαράσταση του αλληγορικού αυτού κειμένου· ξεχάστε την πολυσέλιδη τριλογία του Ιταλού συγγραφέα.
Η ομάδα Vasistas και η Αργυρώ Χιώτη τη βλέπουν σαν ένα ονειρικό road trip μιάμισης ώρας, με τρεις σταθμούς: Κόλαση, Καθαρτήριο και Παράδεισος και τους πρωταγωνιστές να κινούνται πάνω σε πατίνια.
Με δραματουργική βάση το κείμενο που έχει συνθέσει ο Νίκος Παναγιωτόπουλος και βασική συνιστώσα το κουαρτέτο εγχόρδων που συνοδεύει με τους μινιμαλιστικούς ήχους του τη δράση, οι θεατές παρακολουθούν το προσωπικό ταξίδι του ίδιου του συγγραφέα. Είναι ένας άνθρωπος σε κρίση, σε προσωπική συντέλεια, ο οποίος πρέπει να περάσει πολλά μέχρι να φτάσει στο φως, να βρεθεί γεμάτος από την ορμή της ζωής.
Η σκηνοθέτιδα Αργυρώ Χιώτη και ο ηθοποιός Ευθύμης Θέου που ερμηνεύει τον πρωταγωνιστικό ρόλο του Δάντη μας εξηγούν τον τρόπο που προσέγγισαν το επικό ποίημα των 14.233 στίχων.
Πώς διαχειριστήκατε τη «Θεία Κωμωδία»;
Αργυρώ Χιώτη: Ασχοληθήκαμε αρκετό καιρό μελετώντας όχι μόνο το συγκεκριμένο κείμενο, αλλά και όλους τους αναλυτές που έχουν γράψει γι’ αυτό. Νομίζω ότι είναι το πιο γνωστό-άγνωστο έργο. Ολοι το γνωρίζουν, αλλά ελάχιστοι το έχουν διαβάσει. Στη δική μας προσέγγιση θέλαμε να κρατήσουμε την ποίηση. Ο άξονάς μας είναι η προσωπική πορεία του Δάντη. Η βάση μας είναι η οραματική αυτοβιογραφία, αυτό το υπέροχο ταξίδι που έχει φτιάξει ο συγγραφέας στο κεφάλι του: την κατάβαση και την ανάβαση. Η κατάβαση έχει να κάνει με μια δίνη και έναν στρόβιλο, γι’ αυτό και η ανάγκη της ταχύτητας και των πατινιών που χρησιμοποιούμε. Στο «Καθαρτήριο» χρησιμοποιούμε τρία ποιήματα του Αμερικανού Εντγκαρ Λι Μάστερς, που έχει γράψει μια ανθολογία με αφορμή τη «Θεία Κωμωδία». Εκεί ο ήρωας συναντά καθημερινούς ανθρώπους και φωτισμένα πνεύματα. Βλέπει τι συμβαίνει στον κόσμο γύρω του. Στον «Παράδεισο» συναντά τη Βεατρίκη, την παλιά του αγαπημένη, η οποία του δείχνει τον δρόμο προς το φως. Εχουμε κρατήσει μόνο το τελευταίο άσμα από τον «Παράδεισο», που είναι μια προσευχή και ένας ύμνος στο φως. Ο Δάντης ηρεμεί τους δαίμονές του και είναι έτοιμος να συνεχίσει το ταξίδι του.
Πώς είναι αυτό το ταξίδι;
Ευθύμης Θέου: Είναι ένα πέρασμα από την οργή, από ένα κλειστό ασφυκτικό τοπίο, από την κόλαση που είναι οι άλλοι για σένα σε ένα περιβάλλον που αρχίζεις να βλέπεις κατάματα τους ανθρώπους και να έχεις ουσιαστικές συναντήσεις μαζί τους. Τότε αρχίζεις να βρίσκεις μια ισορροπία με τον κόσμο μέσα σου και γύρω σου. Στο τέλος έχουμε ένα άνοιγμα στην αγάπη και την τρυφερότητα. Στη δύναμή της να δεις έστω και για μια στιγμή τον κόσμο στην ολότητά του και να του αφεθείς προτού βυθιστείς ξανά στην οργή, προτού κάνεις αυτό το ταξίδι ξανά και ξανά.
Η αγάπη είναι η λύση για τα πάντα;
Ε.Θ.: Για μένα η αγάπη είναι το μόνο που δίνει νόημα σε αυτήν τη ζωή, η δύναμη να αντέξεις την πραγματικότητα. Για μένα όμως η μαγική λέξη είναι η τρυφερότητα: έχει να κάνει με τα ανθρώπινα σώματα και πώς τα προσεγγίζεις. Η αγάπη κρύβει μέσα της και πολλή σκληρότητα.
Α.Χ.: Εγώ πιστεύω απόλυτα στην αγάπη. Και δεν το θέτω μόνο στο προσωπικό επίπεδο. Αγάπη με την ευρεία έννοια: να αφήνεσαι σε κάποιον ή σε κάτι και να αισθάνεσαι ασφάλεια, πίστη. Μέσα από αυτό τον άνθρωπο να υπάρχεις και να κατανοείς τον κόσμο. Και δεν με ενοχλεί η σκληρότητα στην αγάπη, από τη στιγμή που είναι αληθινή.
Ποια είναι η φόρμα που χρησιμοποιήσατε σε αυτό το ανέβασμα; Είναι η ίδια που έχουμε δει και στις προηγούμενες δουλειές σας;
Α.Χ.: Υπάρχουν αρκετά κοινά στοιχεία με τις προηγούμενες δουλειές μας. Για παράδειγμα, η χορικότητα και η μουσικότητα. Αλλά υπάρχουν και πολλά νέα στοιχεία. Αρχίσαμε να ακούμε το κείμενο που είχαμε στα χέρια μας. Τελικά καταλήξαμε σε μια μονωδία, σε κάτι ισότονο και μονότονο, σχεδόν υπνωτιστικό. Τουλάχιστον στην αρχή γιατί στη συνέχεια περνάμε σε άλλη φόρμα.