Μια κουβέντα με τον συγγραφέα για το θέατρο, τα εγκλήματα της Δύσης και το Κονγκό με αφορμή το θεατρικό έργο «Leopold ή κόβοντας τα δάχτυλα του κοινού» που ανεβαίνει στο Αβατον.
Ο συγγραφέας Θανάσης Τριαρίδης πριν από µερικά χρόνια πήρε την απόφαση να υιοθετήσει ένα κοριτσάκι από την Αιθιοπία και έτσι βρέθηκε στην Αντίς Αµπέµπα. Εκεί που εκατοντάδες παιδιά ζουν σε ορφανοτροφεία µέσα σε χαρτόκουτα, εκεί που οι ρόδες των αυτοκινήτων περνούν ξυστά από ανθρώπινα σώµατα τα οποία στοιβάζονται σε µια µεγάλη παραγκούπολη. Αυτή η εµπειρία τού έδωσε την αφορµή να γράψει τρία θεατρικά έργα. Η συζήτηση που κάναµε επεκτάθηκε στην αποικιοκρατία, στα εγκλήµατα πάνω στα οποία ο δυτικός πολιτισµός έχτισε την υπεροχή του, αλλά και στους ανθρώπους του θεάτρου που υπηρετούν την τέχνη τους µε πυρωµένα µάτια.
«Το έργο “Leopold ή κόβοντας τα δάχτυλα του κοινού” είναι το πρώτο µέρος µιας τριλογίας που έγραψα το 2016-17 (ακολουθούν τα “Football” και “HIV”). Και τα τρία έργα γράφτηκαν µετά τα ταξίδια που πραγµατοποίησα στην Αιθιοπία και εκφράζουν την αγωνία µου για όσα είδα και έζησα εκεί. Ταξίδεψα στην Αιθιοπία για να υιοθετήσουµε την Αργκάνε (τη µεγάλη µας κόρη) και έτσι βρέθηκα στα ορφανοτροφεία της Αντίς Αµπέµπα και συνάντησα το πεπρωµένο των παιδιών που γεννιούνται εκεί. Η Αιθιοπία είναι µια από τις φτωχότερες χώρες του κόσµου, µε φρικτό πρόβληµα υπερπληθυσµού. Είχα παρακολουθήσει σχετικά ντοκιµαντέρ και γνώριζα πολύ καλά πού πήγαινα. Το συναίσθηµα όµως είναι εντελώς διαφορετικό όταν είσαι εσύ το υποκείµενο του βλέµµατος και όχι µια κάµερα. Αυτές οι εµπειρίες µε παρακίνησαν να γράψω κάτι για την Αφρική και για τον τρόπο που η ∆ύση τη λεηλάτησε και συνεχίζει να τη λεηλατεί» λέει ο Θανάσης Τριαρίδης στο Documento.
Ενας πολιτισµός σφαγής
Το πρώτο έργο αναφέρεται στην ιστορία του Λεοπόλδου Β΄ του Βελγίου, ο οποίος εξόντωσε εκατοµµύρια Κονγκολέζους για να αφαιµάξει από την καρδιά της Αφρικής το καουτσούκ. «Στην παράσταση µια γυναίκα ηθοποιός θέλει να µιλήσει γι’ αυτό το έγκληµα και κάποια στιγµή ο νοερός τοίχος που τη χωρίζει από το κοινό γκρεµίζεται και φεύγει επιθετικά και βίαια προς τους θεατές. Μας αρέσει να λέµε ότι αυτός ήταν ο σφαγέας του Κονγκό, αλλά στην πραγµατικότητα η ευθύνη δεν βαραίνει µόνο τον Λεοπόλδο αλλά ολόκληρο τον δυτικό πολιτισµό. Από αυτό το καουτσούκ φτιάχτηκαν µέρη των αυτοκινήτων και των αεροπλάνων µε τα οποία ταξιδεύουµε».
Ο Θανάσης Τριαρίδης πιστεύει ότι η µνήµη και η πρόσληψη της Ιστορίας είναι επιλεκτικές. «Θυµόµαστε µόνο αυτά που µας βολεύουν. Ο δυτικός πολιτισµός καταδικάζει τους µεγάλους κακούς για να ξεπλύνει τις ενοχές του. Οσοι από τους σφαγείς της ιστορίας όµως επέστρεψαν νικητές βρίσκονται στις τάξεις του πολιτισµού µας. Για το έγκληµα του Κονγκό έχουν γραφτεί δεκάδες βιβλία από συγγραφείς όπως ο Αρθουρ Κόναν Ντόιλ και ο Μαρκ Τουέιν. Υπάρχουν έρευνες και άρθρα δηµοσιευµένα σε όλες τις γλώσσες του κόσµου, η αλυσίδα όµως δεν έχει σπάσει. Ολοι θα αγοράσουµε ένα ποδήλατο για τα παιδιά µας και θα ταξιδέψουµε µε αυτοκίνητο, ενώ οι εξοντωµένοι και βασανισµένοι Κονγκολέζοι µε τα κοµµένα χέρια θα γίνουν κάτι σαν ίσκιος που χάθηκε µέσα στον χρόνο. Ο δυτικός πολιτισµός είναι κυρίαρχος, αφοµοιωτικός και εκπληκτικά προσαρµοστικός. Ενας πολιτισµός σφαγής. Εφτιαξε το δουλεµπόριο και ξερίζωσε εκατοµµύρια ανθρώπους ως σκλάβους για να δουλέψουν στην άλλη άκρη της Γης. Στη συνέχεια, όταν κατάλαβε ότι οι σκλάβοι έπρεπε να γίνουν ελεύθεροι πολίτες για να εργαστούν στα εργοστάσια του Βορρά, αποφάσισε να τους δώσει δικαιώµατα. Αυτό είναι µια µεγάλη αντίφαση. Πρέπει λοιπόν να ξέρουµε ποιοι είµαστε». Ο συγγραφέας πιστεύει ότι η αποικιοκρατία ήταν μία εξαιρετικά προσοδοφόρα µηχανή του καπιταλισµού. «∆ούλεψε πολύ αποτελεσµατικά, µετέφερε τα αγαθά από κάθε άκρη του κόσµου στην καρδιά της ∆ύσης και συνέβαλε στην παγκοσµιοποιηµένη οικονοµική εκµετάλλευση. Ενα πικρό προσόν του καπιταλισµού είναι η εκπληκτική προσαρµοστικότητα που τον χαρακτηρίζει. Με τροµακτική ταχύτητα φέρνει στο πιάτο αγαθά, καταπατώντας όµως άλλους ανθρώπους και δικαιώµατα. ∆υστυχώς, οι αντιπροτάσεις στον καπιταλισµό αποδείχτηκαν κοσµοδιορθώσεις που στην πορεία της εφαρµογής τους κατέρρευσαν».
Η ευθύνη των χορτασµένων
Ο συγγραφέας θεωρεί ότι η ενοχή δεν βαραίνει µόνο τους ισχυρούς και τους προφανείς. «∆έχοµαι έντονη κριτική για τη θέση που έχω διαµορφώσει σε σχέση µε αυτό. Οι περισσότεροι ισχυρίζονται ότι δεν φταίµε που ο Λεοπόλδος εξόντωσε τους µαύρους του Κονγκό, δεν φταίµε για τη σφαγή των ιθαγενών του Μεξικού από τους Ισπανούς ή για το τράφικινγκ που υπέστησαν γυναίκες από τη Νιγηρία. Εγώ πάλι πιστεύω ότι φταίµε. Είµαστε κοινωνίες δολοφόνων, απλώς λέµε ψέµατα στον εαυτό µας. Ολοι γνωρίζουµε ότι χρησιµοποιούµε προϊόντα που προκύπτουν από εξοντωτική παιδική εργασία, αλλά προτιµάµε να το ξεχνάµε επειδή µας βολεύει. Ολα αυτά αφορούν και εµένα, δεν εξαιρούµαι από την ακολουθία. Οταν φωνάζουµε για το Ολοκαύτωµα, την κακοποίηση των γυναικών και την εκµετάλλευση παιδιών, ας κοιτάξουµε λίγο πιο προσεκτικά το πλαίσιο της ζωής µας και τις βάναυσες παραβιάσεις στη ζωή άλλων ανθρώπων. Το κορίτσι που υιοθετήσαµε πλύθηκε για πρώτη φορά σε ηλικία εννέα µηνών. Οσοι µπορούµε να φάµε, να µορφωθούµε και να έχουµε πρόσβαση στο διαδίκτυο έχουµε µεγαλύτερη ευθύνη να σκεφτούµε».
Αντιρρησίας και εθελοντής
Ο Θανάσης Τριαρίδης έχει επιδείξει έντονο ενδιαφέρον για κοινωνικά ζητήµατα και έχει γράψει δεκάδες πολιτικά κείµενα. «Συµµετείχα για πέντε χρόνια ως εθελοντής στους µαχαλάδες των Ροµά της Θεσσαλονίκης παλεύοντας για τους εµβολιασµούς, τη µείωση του αναλφαβητισµού και τα κοινωνικά δικαιώµατα. Η αντίρρηση στράτευσης προέκυψε σε µεγαλύτερη ηλικία για µένα και συγκεκριµένα στην εφεδρική στρατιωτική υποχρέωση. Είχα δηµοσιοποιήσει το θέµα και είχα επιδιώξει να δικαστώ, αλλά το υπουργείο Εθνικής Αµυνας παρέπεµψε την υπόθεσή µου στις καλένδες για να µην αντιµετωπίσει προβλήµατα η Ελλάδα µε το Συµβούλιο της Ευρώπης. Τελικά δεν πέρασα από στρατοδικείο. Η ελληνική νοµοθεσία δεν αναγνωρίζει την αλλαγή συνείδησης για κάποιον που έχει ήδη υπηρετήσει».
Θέατρο από μια φρέσκια γενιά
Τη φετινή άνοιξη ανεβαίνουν όλα τα έργα της τριλογίας του Θανάση Τριαρίδη από τρεις ανεξάρτητες παραγωγές στην Αθήνα, τη Θεσσαλονίκη και στο Βερολίνο. «Δεν έχουν πέσει χρήματα και επιδοτήσεις, αλλά μέτρησε πολύ η αγάπη μιας νεότερης γενιάς συντελεστών γι’ αυτά τα κείμενα. Αυτό ήταν ευχάριστη έκπληξη για μένα. Τα έργα μου δεν ανεβαίνουν σε κρατικά θέατρα, φεστιβάλ και επίσημες διοργανώσεις. Ξέρω ότι τα παιδιά που αναλαμβάνουν να ολοκληρώσουν τέτοιες παραστάσεις συνήθως βάζουν χρήματα από την τσέπη τους ή απλώς εργάζονται σκυλίσια χωρίς να αμείβονται».
Αδιαφορία για την «αγορά»
Ο Θανάσης Τριαρίδης γράφει βιβλία εδώ και 25 χρόνια και το τελευταίο διάστημα τα έργα του ανεβαίνουν διαρκώς στο θέατρο. «Επειδή η γραφή μου είναι ιδιαίτερη και κάποιες φορές κακότεχνη, είχα πάντοτε προβληματική σχέση με τους εκδότες, τα βιβλιοπωλεία και το κοινό. Ο κόσμος του θεάτρου μού έδωσε την ευκαιρία να κάνω γνωστές τις ιδέες μου, επομένως ήταν ευλογημένη αυτή η συνάντηση. Το θέατρο έχει μαγεία και πάθος. Τα χρόνια της οικονομικής κρίσης οι παραστάσεις δεκαπλασιάστηκαν και είδα ανθρώπους να δουλεύουν με πυρωμένα μάτια. Δυστυχώς άλλες τέχνες (όπως το ελληνικό σινεμά) δεν άντεξαν την πίεση».
Το διαδίκτυο του χάρισε μια ελευθερία να γνωστοποιήσει τις ιδέες του χωρίς περιορισμούς. «Δεν αντιμετώπισα ποτέ το γράψιμο ως μέσο βιοπορισμού. Το διαδίκτυο μου έδωσε τη δυνατότητα να αποφύγω τον “ενδιάμεσο”, αυτόν που θα κρίνει αν το κείμενό μου αξίζει να υπάρχει και να δημοσιευτεί. Δεν με ενδιέφερε να μπω στην ακολουθία του μηχανισμού της αγοράς. Πολλοί μεγάλοι συγγραφείς και ποιητές (και δεν μιλάω για τον εαυτό μου) είχαν αντιμετωπίσει τεράστια εκδοτικά προβλήματα στην εποχή τους, όπως ο Κωνσταντίνος Καβάφης που έγραφε σε φυλλάδια. Κάποιοι μου λένε ότι υπάρχει μεγάλη σαβούρα στο διαδίκτυο. Και στα τυπωμένα βιβλία δεν υπάρχει σαβούρα; Πόση αλαζονεία μπορεί να έχει κανείς για να θεωρεί ότι έχει το δικαίωμα να κρίνει; Ολα αυτά θα τα δείξει ο χρόνος…».
Συντελεστές:
Συγγραφέας: Θανάσης Τριαρίδης
Σκηνοθέτης: Μαρία Τσομπανάκου
Ηθοποιοί: Μαίρη Ξένου
Βοηθός σκηνοθέτη: Βασιλική Κούλη
Σπέσιαλ εφέ: Αλέξανδρος Λόγγος
Φωτισμοί: Γιώργος Ψυχράμης
Φωτογραφίες-Βίντεο: Νίκος Πανταζάρας
Μοντάζ βίντεο: Αγάπη Καλογιάννη
Οργάνωση παραγωγής: Νάντια Δαλκυριάδου
Παραγωγή: ΕΝΕΛΠΑ
ΙΝFO:
Θέατρο Άβατον
Ευπατριδών 3, Γκάζι
Τηλ: 210 3412689, 698 1982591
Έως 11 Απριλίου 2019
Κάθε Σάβατο στις 21:00
