Τα ολοκαίνουργια «Τραγούδια του νερού» της Σαβίνας Γιαννάτου για το πολυτιμότερο αγαθό του πλανήτη είναι ένα ταξίδι στις μουσικές του κόσμου.
Κάθε φορά που η Σαβίνα Γιαννάτου ηχογραφεί με τους Primavera en Salonico για την κορυφαία ECM («ο καλύτερος ήχος μετά τη σιωπή», όπως έχουν χαρακτηριστεί τα άλμπουμ στην εταιρεία του Μάνφρεντ Αϊχερ), είμαι περίεργος για τον όλο σχεδιασμό. Διότι η Γιαννάτου και οι σπουδαίοι μουσικοί της (Κώστας Βόμβολος, που συνήθως επιμελείται τις ενορχηστρώσεις, Κυριάκος Γκουβέντας, Μιχάλης Σιγανίδης, Χάρης Λαμπράκης, Γιάννης Αλεξανδρής και ο Dine Doneff, δηλαδή ο Κώστας Θεοδώρου) δεν παρουσιάζουν απλώς διασκευές σε παραδοσιακά τραγούδια από την ευρύτερη λεκάνη της Μεσογείου, αλλά σκέφτονται ένα κανονικό πρότζεκτ μέσα στο οποίο κινούνται θεματικά – ας θυμηθούμε τα άλμπουμ «Songs of another» (2008) και κυρίως το «Songs of Thessaloniki» (2015).
Η αλήθεια είναι πως, αν και ταυτισμένη πλέον με την ECM, όσο και εξαιρετικά δοτική στο να ηχογραφεί με Ελληνες και ξένους μουσικούς με τους οποίους επίσης ταυτίζεται καλλιτεχνικά (Φ. Φλωρίδης, Μ. Σιγανίδης, Ελενα Λέντα, Μαρία Ζοάο κ.ά.), η Γιαννάτου παραδίδει για τη συγκεκριμένη εταιρεία έναν δίσκο ανά δεκαετία. Αυτή την πληροφορία αντλούμε από το ένθετο της τωρινής έκδοσης, που λέει πως το υλικό γράφτηκε τον Μάρτιο του 2022 στο στούντιο Sierra της Αθήνας, άρα έπρεπε να περιμένει ακριβώς μία τριετία για την κυκλοφορία του.
Επαγγελματισμός και στοχοπροσήλωση
Αυτό πάλι φανερώνει επαγγελματισμό κατά τη γνώμη μου και μια σπάνια στοχοπροσήλωση, κάνοντας το κοινό –όχι μόνο το ελληνικό– να ανυπομονεί για τη νέα δουλειά της Γιαννάτου με τους Primavera.
Το «Watersong», αν υποτεθεί πως το νερό είναι ο Θεός ο ίδιος, η πηγή της ζωής στον πλανήτη αυτό, αφορά τραγούδια του νερού από διαφορετικές χώρες και εποχές: «Το τραγούδι του Κλήδωνα» από την Κίμωλο, το αιγυπτιακό «Naanaa Algenina» σε σύνδεση με το «Ivana» από τη Βόρεια Μακεδονία, το κυπριακό «Αϊ-Γιώρκης», το θρακιώτικο «Περπερούνα», τα ελληνικά «Κάλαντα των Θεοφανίων», το μικρασιατικό «Αθάνατο νερό», το «The seal» από την Ιρλανδία και το «O onda» από την Κορσική, μέχρι και spiritual («Wade in the water»), όπως και μελοποιημένος Σαίξπηρ από τον Ρόμπερτ Τζόνσον τον 17ο αιώνα («Full fathom five»).
Κάποια τραγούδια από την αραβική χερσόνησο μοιράζεται με τη Γιαννάτου η Τυνήσια Λάμια Μπεντίουι, μόνιμη κάτοικος Ελλάδας και συνεργάτιδά της για περισσότερα από είκοσι χρόνια στη δισκογραφία και τα live. Η συμμετοχή της Μπεντίουι χρειαζόταν, αφού προσθέτει αυθεντικότητα στον δίσκο με τη γνώση του ανάλογου ρεπερτορίου. Οχι πως η Σαβίνα Γιαννάτου δεν είναι πια εξοικειωμένη με ένα απλωμένο ξενόγλωσσο «έθνικ» ρεπερτόριο, αφού έχει την ευχέρεια να θέτει τη φωνή της ακόμη και στην αποδόμηση του λόγου (όπως συνέβη στο παλιότερο αριστουργηματικό προσωπικό της άλμπουμ «Μουσική δωματίων» το 2008). Εδώ ωστόσο, όπως και στα προηγούμενα άλμπουμ για την ECM, μοιάζει να μην τραγουδά ή να μη στέκεται απλώς ως μια εντυπωσιακή τεχνικά τραγουδίστρια, αλλά να αφήνει πραγματική παρακαταθήκη για κάθε επίδοξο μελετητή του τραγουδιού και της μουσικής από τη Μεσόγειο, καθώς αυτή μετασχηματίζεται και επανεκτελείται μέσα στα χρόνια.
Επιπλέον, μολονότι οι μουσικοί των Primavera en Salonico είναι ειδικευμένοι στην τζαζ και την αυτοσχεδιαστική φύση της μουσικής, εδώ υπηρετούν παικτικά την παραδοσιακή γραμμή των συνθέσεων χρησιμοποιώντας κανονάκι, ούτι, βιολί, νέι, ακορντεόν, κοντραμπάσο και κρουστά. Εχουμε δηλαδή ένα αμιγώς ακουστικό σχήμα, που τη διαφορά κάνουν κάθε φορά οι ενορχηστρώσεις και οι πρωτότυπες μουσικές προσεγγίσεις του υλικού.
Αθώο παιδί και μάγισσα
Οσο για τη Σαβίνα Γιαννάτου, που σε ραδιοφωνική συνέντευξή μας είχε αποποιηθεί κάθετα τον χαρακτηρισμό της «λαϊκής τραγουδίστριας», συνεχίζει να αποσπά διθυραμβικές κριτικές από τον ξένο Τύπο για τις ερμηνείες της στο ξενόγλωσσο ρεπερτόριο και με τέτοιες φωνητικές ικανότητες που να λες πως αυτή η γυναίκα κάνει κυριολεκτικά ό,τι θέλει με τη φωνή της. Αθώο παιδί και μάγισσα ταυτόχρονα, Ελληνίδα ιέρεια αρχαίου μαντείου και τραγουδίστρια της διεθνούς φολκ σκηνής, ατόφια blues woman και σταθερή φωνή των αποσυνάγωγων του κόσμου όλου.
Πράγματα όχι πολύ γνωστά ή και προβεβλημένα στην ίδια της τη χώρα, που αναλώνεται στα μπουζούκια (καλώς ή κακώς, δεν εξετάζω αυτό τώρα) και στην αρκούντως νεοελληνική καψούρα. Ουδέποτε ενδιαφερόταν για ένα τέτοιο κοινό η Γιαννάτου, ουδέποτε ακόμη φλέρταρε με πιο ποπ καταστάσεις, ξέροντας εκ των προτέρων πως κάνει κάτι ολότελα αντιεμπορικό κάθε φορά, μα και με μεγάλη διαχρονική και καλλιτεχνική αξία. Το «Watersong» είναι ένας μαγευτικός δίσκος που καταφέρνει να παρασύρει τον ακροατή σε μια αληθινή μυσταγωγία, με όχημα πάνω απ’ όλα το διεθνές ρεπερτόριο κι έπειτα τη φωνητική και ενορχηστρωτική του απόδοση. Πιθανώς το εγχείρημα να βαφτίζεται «εστέτ» εκ φύσεως, να απευθύνεται σε λίγους και καλούς, όμως ο Μάνφρεντ Αϊχερ, ένας διανοούμενος της έθνικ/ τζαζ δισκογραφίας, γνωρίζει καλά ποιους καλλιτέχνες ανά τον κόσμο θα συμπεριλάβει στον κατάλογο της θρυλικής εταιρείας του.
Το «Watersong» είναι εν κατακλείδι ένα καταπληκτικό άλμπουμ που τιμάει όλους τους συντελεστές του και δικαιώνει τη Σαβίνα Γιαννάτου για τη συνέπειά της και την τόλμη της, στοιχεία που διατηρεί αναλλοίωτα από το 1980, όταν εμφανίστηκε στα μουσικά πράγματα, μέχρι σήμερα.
INFO
Το άλμπουμ «Watersong» της Σαβίνας Γιαννάτου και των Primavera en Salonico κυκλοφορεί σε διεθνή διανομή, σε CD και σε όλες τις ψηφιακές πλατφόρμες, από την ECM
