Κάθε έτος το άνοιγμα των σχολείων συνδυάζεται με πληθώρα κοινωνικών διαδικασιών.
Για άλλους ευχάριστων ενώ για άλλους δυσάρεστων. Οι μαθητές εγκαταλείπουν την ξεγνοιασιά των καλοκαιρινων διακοπών και οφείλουν να επιστρέψουν στην σχολική ρουτίνα. Η καλοκαιρινή άδεια λήγει για τους δασκάλους μας, οι οποίοι επιστρέφουν στο λειτούργημα τους (όχι επάγγελμα). Κάποιοι, μαθητές και δάσκαλοι, φέτος ξεκινούν την σχολική ζωή ενώ για κάποιους άλλους η φετινή θα είναι και η τελευταία χρόνια. Ωστόσο, αυτή η χρονιά εγκαινιάζει μια νέα σχολική πραγματικότητα. Νέες, διαφορετικές, αλλόκοτες, αναγκαίες ίσως συνθήκες, σίγουρα όμως ξένες και καθόλου οικίες σε όλους εμάς που έχουμε ζήσει την πραγματική, ελληνική, έως και οικογενειακή σχολική πραγματικότητα!
Η κυβέρνηση είχε στη διάθεση της τέσσερις μήνες (αρχές Μαΐου με τέλη Αυγούστου) για να προετοιμάσει τις σχολικές μονάδες καταλλήλως. Κι όμως, δεν κινήθηκε σε αυτή την κατεύθυνση. Ενώ στην γειτονική Ιταλία διατέθηκαν 3.000 επιπλέον κτίρια και προσλήφθηκαν 50.000 αναπληρωτές για την, όσο το δυνατόν, ομαλότερη και ασφαλέστερη διεξαγωγή του σχολικού έτους, η κυβέρνηση μας επέλεξε τον δρόμο της αδράνειας και της αναποτελεσματικότητας.
Ούτε σχολικές αίθουσες διαμορφωμένες στις κοινωνικές αποστάσεις που απαιτεί ο κορονοϊός, ούτε θρανία μίας θέσεως, ούτε ολιγομελή τμήματα μαθητών. Η εξαγγελία της κ. Κεραμέως για μέσο όρο 17 μαθητών ανά τάξη, αποδείχτηκε ακόμη μία κυβερνητική φούσκα καθώς σε Αττική και Θεσσαλονίκη θα υπάρξουν τμήματα ακόμη και με περισσότερους από 25 μαθητές. Η απροετοιμασία της κυβέρνησης φάνηκε και από την αντιμετώπιση στο θέμα των καθαριστριών. Η αλλαγή του νόμου από τον κ. Θεοδωρικάκο άφησε έκθετους τους Δήμους και τις σχολικές μονάδες. Τις τελευταίες μέρες, το φως της δημοσιότητας είδαν εικόνες με καθηγητές που σφουγγαρίζουν τάξεις, εν απουσία αρμόδιου οργάνου, αντιμέτωποι με συνθήκες εγκατάλειψης των σχολείων.
Η χρήση μάσκας φαίνεται ότι θα αποτελέσει την αχίλλειο πτέρνα της φετινής σχολικής χρονιάς. Ο δημόσιος διάλογος έχει κατακλυστεί από πολλές και ποικίλες απόψεις γονέων, καθηγητών, γιατρών ακόμη και μαθητών. Τελικώς, η κυβέρνηση αποφάσισε, παρά τις συστάσεις του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας και της UNICEF για χρήση μάσκας σε παιδιά από 11 ετών και πάνω, την υποχρεωτική χρήση για όλα τα παιδιά, όλων των τάξεων, πλην των βρεφονηπιακών σταθμών, όπου η χρήση μάσκας καθίσταται προαιρετική.
Από την πρώτη κιόλας στιγμή της κυβερνητικής απόφασης, οι αρμόδιοι Υπουργοί κατέστησαν σαφές ότι όποιο παιδί δεν τηρεί το μέτρο θα δέχεται παραδειγματικές κυρώσεις. Δηλαδή η τήρηση του μέτρου θα γίνει με όρους τιμωρητικούς και εκφοβισμού. Η Υπουργός Παιδείας κ. Κεραμέως, ξεκαθάρισε ότι όποιος δεν συμμορφώνεται στη χρήση μάσκας θα δέχεται ποινές. Σε ίδιο μήκος κύματος και η Υφυπουργός Παιδείας κ. Ζαχαράκη, τονίζοντας ότι δεν θα επιδεικνύεται καμία ανοχή σε μαθητές χωρίς μάσκα.
Ας κάνουμε μερικές αναγκαίες παρατηρήσεις, οι οποίες, ως επί το πλείστον απουσιάζουν από το δημόσιο διάλογο. Αρχικά, ο άνθρωπος, από την φύση του, είναι μιμητικό ον. Μάλιστα, όσο μικρότερος είναι σε ηλικία τόσο περισσότερο μιμείται συμπεριφορές. Έτσι, λοιπόν, τα παιδιά είναι δυνατόν να αφομοιώσουν, να παραδειγματιστούν και να καθοδηγηθούν από το στενό περιβάλλον τους, το οποίο είναι η οικογένεια και το σχολείο. Αν ένα παιδί βλέπει τους γονείς του να φοράνε μάσκα στους κλειστούς χώρους, στο σούπερ μάρκετ, στο φαρμακείο κτλ, τότε είναι πολύ ευκολότερο να τηρήσει το μέτρο της χρήσης μάσκας στο σχολείο καθώς θεωρεί ότι αυτό είναι το σωστό. Εξίσου σημαντικό για τους νεαρούς μαθητές είναι να βλέπουν ότι και οι δάσκαλοι τους ακολουθούν τις συστάσεις και φοράνε την μάσκα τους.
Φυσικά, τα παιδιά εκτός από μιμητικό ον, είναι και αντιδραστικό ον. Ψάχνουν κάθε τι διαφορετικό, θέτουν ερωτήματα και αντιδρούν σε καταστάσεις που τα πιέζουν και προσπαθούν να τους επιβληθούν με άσχημο τρόπο. Ύψιστη σημασία στο εάν τα παιδιά θα τηρήσουν την χρήση μάσκας, παίζει ο τρόπος με τον οποίο θα τους παρουσιαστεί, τόσο από τους γονείς όσο και από τους καθηγητές. Αν, γονείς και δάσκαλοι, κινηθούν στον δρόμο του φόβου, του τρόμου και της τιμωρίας που ακολουθεί η κυβέρνηση, τότε το παιχνίδι θα πρέπει να θεωρείται χαμένο.
Η χρήση μάσκας είναι κάτι ξένο ως προς τα παιδιά. Κάτι έξω από τις σχολικές συνήθειες τους. Η σχολική κανονικότητα που θα αντιμετωπίσουν, θα είναι ήδη πολύ διαφορετική (ακύρωση εκδρομών, ξεχωριστό διάλειμμα για κάθε τάξη, απαγόρευση επαφών). Δεδομένο είναι και το άγχος που θα τους προσδώσει το μέτρο αυτό καθαυτό, ειδικά όταν ακούνε από κυβερνητικά χείλη για ποινές και τιμωρίες. Τα παιδιά, για να το πούμε και λαϊκά, δεν είναι χαζά. Αντιλαμβάνονται την κρισιμότητα της κατάστασης και τους κινδύνους της πανδημίας. Ωστόσο, ο φόβος είναι ο χειρότερος εχθρός του ανθρώπου και τα παιδιά μας, εκτός από μασκοφορεμένα, δεν πρέπει να είναι και φοβισμένα. Υπό καθεστώς φόβου, ο άνθρωπος, πόσω μάλλον ο νεαρός άνθρωπος, δρα διαφορετικά και απρόβλεπτα.
Όπως προείπα, εξέχων ρόλο στην συμμόρφωση των παιδιών στη χρήση μάσκας, παίζουν δάσκαλοι και γονείς. Ας μείνουμε στους δασκάλους. Μια νέα διαφορετική σχολική χρονιά, με ξεχωριστές και πρωτόγνωρες προκλήσεις ανοίγεται και γι’ αυτούς. Ο ρόλος του δασκάλου στη διαπαιδαγώγηση των μαθητών είναι σημαντικός και ιδιαίτερος. Διδάσκει ηθικές αξίες, προσφέρει γνώσεις, χτίζει προσωπικότητες, «ψαρεύει» ταλέντα, γίνεται μπαμπάς και μαμά για 5-6 ώρες στους μαθητές του.
Φέτος, καλείται να προσφέρει και υπηρεσίες χωροφύλακα. Του ανατίθεται ο δύσκολος ρόλος του ελέγχου, όχι για το εάν τα παιδιά κάνουν τα μαθήματα τους αλλά για το εάν φορούν τις μάσκες τους. Επίσης, καλείται, βάση της κυβερνητικής «λογικής», να τιμωρήσει όσους δεν το κάνουν. Και φανταστείτε κάποιο παιδί να έχεις ως παράδειγμα γονείς-θύματα συνωμοσιολογίας, που το προτρέπουν να μη φοράει μάσκα. Ζόρικος ο φετινός ρόλος του δασκάλου!
Και τώρα το βασικότερο και το δυσκολότερο. Τα παιδιά λειτουργούν με το «νόμο» των ενστίκτων. Στην καθημερινότητα τους είναι η φυσική επαφή, το άγγιγμα, η αγκαλιά. Δεν μιλούν για μνημόνια, απολύσεις, ανεργία, Μητσοτάκη και Τσίπρα. Τα παιδιά ανταλλάσσουν παιχνίδια, παίζουν με την ίδια μπάλα, χρησιμοποιούν ίδιους μαρκαδόρους. Είναι κομμάτι της επικοινωνίας τους και της κοινωνικοποίησης τους. Και αν οι μεγαλύτεροι δυσκολεύονται να αποφεύγουν τις χειραψίες, τα παιδιά τι θα κάνουν με τις αυθόρμητες αγκαλιές; Πώς θα αντιμετωπίσουν μια πραγματικότητα, στην οποία απαγορεύονται οι επαφές και τα κοινά παιχνίδια; Πώς θα αντιμετωπίσουν τον δάσκαλο-χωροφύλακα όταν τους καλεί να απομακρύνονται το ένα από το άλλο; Τι να πει αυτός ο δάσκαλος στο παιδί που τρέχει να τον αγκαλιάσει και πώς θα αντιδρά αύριο αυτό το παιδί που οφείλει σήμερα να διαχειρίζεται τον αυθορμητισμό των επαφών του;
Συνοψίζοντας, στις 14 Σεπτέμβρη εγκαινιάζεται ένα νέο σχολείο, με διαφορετικές συνήθειες και συνθήκες από τις μέχρι τώρα γνώριμες. Ρόλοι και συμπεριφορές δασκάλων και μαθητών αλλάζουν άρδην. Ας αφήσουμε κατά μέρους την επικίνδυνη συνομωσιολογία και ας επικεντρωθούμε στην ανάγκη των ανοιχτών σχολείων, στην εκπλήρωση των παιδικών αναγκών, την προάσπιση της παιδικής αθωότητας, αντιστρέφοντας το τιμωρητικό μέτρο με ένα σύστημα επιβράβευσης των παιδιών γιατί τα παιδιά έχουν ανάγκη από επιβράβευση και όχι από φόβο!
Θεόκριτος Αργυριάδης φοιτητής πολιτικών επιστημών στο Δημοκρίτειο Πανεπιστήμιο Θράκης
