Με κομμένη την ανάσα –ή στην καλύτερη περίπτωση με νευρικότητα– παρακολουθεί πλέον η Ευρώπη τις εξελίξεις στην άλλη πλευρά του Ατλαντικού. Η γηραιά ήπειρος φαίνεται ότι μένει μόνη μπροστά στο «Πρώτα η Αμερική», την ώρα που οι μεγάλες δυνάμεις της παλεύουν με τα δικά τους εσωτερικά προβλήματα και ο γαλλογερμανικός άξονας βρίσκεται σε ακινησία.
Μετά την πρώτη θητεία του στον Λευκό Οίκο, η ακραία ρητορική του Ντόναλντ Τραμπ δεν μπορεί να αποτελεί έκπληξη για τους Ευρωπαίους ηγέτες. Ο πραγματικός γρίφος του «Τραμπ 2.0» είναι το μέχρι πού θα φτάσει η απρόβλεπτη φύση του νέου προέδρου, ο οποίος από την πρώτη κιόλας μέρα στο αξίωμα θέτει τις βάσεις για την ανατροπή της παγκόσμιας τάξης πραγμάτων και την οικοδόμηση μιας νέας αμερικανικής «αυτοκρατορίας» από τον Παναμά έως τη Γροιλανδία.
Σε ό,τι αφορά την άμυνα και το εμπόριο, ο Τραμπ λειτουργεί περισσότερο ως επιχειρηματίας που μετρά τις συναλλαγές του παρά ως αρχηγός ενός κράτους που έχει συνάψει διατλαντικές συμμαχίες οι οποίες χρονολογούνται από τον Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο. Είναι πεπεισμένος ότι η Ευρώπη έχει εκμεταλλευτεί τις ΗΠΑ εδώ και χρόνια –σε ροή κονδυλίων και με το άνοιγμα της αγοράς της– κι αυτό πρέπει να σταματήσει. Οι Ευρωπαίοι αντιλαμβάνονται πλέον ότι, όπως συνέβη με τον Καναδά και το Μεξικό, έχουν τώρα να αντιμετωπίσουν έναν Αμερικανό πρόεδρο που δεν έχει κανέναν ενδοιασμό να στρέφεται εναντίον μακροχρόνιων συμμάχων και του οποίου τα συμφέροντα μπορεί να μην ευθυγραμμίζονται πλέον με τα δικά τους. Εχουν πάρει επίσης το μήνυμα ότι θα πρέπει να αγοράσουν περισσότερο πετρέλαιο και φυσικό αέριο από τις ΗΠΑ, εάν θέλουν να αποφύγουν τους δασμούς.
Καθώς η Ευρώπη κινδυνεύει να αναλάβει μόνη της τη μελλοντική ασφάλειά της, ορισμένες φωνές αναγνωρίζουν την ανάγκη να δαπανηθούν περισσότερα για την άμυνα, όπως απαιτεί ο νέος «πλανητάρχης». Αλλες, πάλι, όχι. Ο γενικός γραμματέας του ΝΑΤΟ Μαρκ Ρούτε δήλωσε ότι η Συμμαχία θα αυξήσει με ταχείς ρυθμούς τις δαπάνες και την παραγωγή στην άμυνα, καθώς ο Τραμπ όχι μόνο έχει προειδοποιήσει ότι θα ζητήσει από τα κράτη-μέλη του ΝΑΤΟ να αυξήσουν τις αμυντικές δαπάνες στο 5% του ΑΕΠ τους, αλλά έχει δηλώσει επίσης ότι θα «ενθάρρυνε» τη Ρωσία να κάνει «ό,τι θέλει» με τους Ευρωπαίους εάν εκείνοι δεν πληρώσουν περισσότερα. «Η Ευρώπη πρέπει να εισακούσει την απαίτηση του Τραμπ να δαπανήσει περισσότερα για την άμυνα και να αναλάβει το μερίδιο ευθύνης που της αναλογεί» δήλωσε από την πλευρά της η κορυφαία διπλωμάτης της ΕΕ Κάγια Κάλας.
Μολονότι κάποιοι προσπάθησαν να προσφέρουν κλάδο ελαίας στον Τραμπ, αναμένοντας τα πρώτα πολιτικά του βήματα προς την Ευρώπη, ο Γάλλος πρόεδρος Εμανουέλ Μακρόν ήταν ένας από τους λίγους που δεν μάσησαν τα λόγια τους. Αντίθετα, υποστήριξε ότι τα χρήματα των Ευρωπαίων φορολογουμένων θα πρέπει να επενδύονται σε εγχώρια όπλα για να ενισχύσουν τη βιομηχανία του μπλοκ και «όχι μόνο για την αγορά περισσότερου αμερικανικού υλικού». Οι δηλώσεις αυτές έρχονται παρά το γεγονός ότι ο Μακρόν ήταν από τους πρώτους ηγέτες που συνεχάρησαν τον Τραμπ στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης μετά την επανεκλογή του τον Νοέμβριο και τον κάλεσε να παρευρεθεί στη λαμπερή τελετή επαναλειτουργίας του καθεδρικού ναού της Παναγίας των Παρισίων. Την ίδια στιγμή και ο καγκελάριος της Γερμανίας Ολαφ Σολτς εξέφρασε την αντίθεσή του στην απαίτηση του Τραμπ να αυξηθούν οι αμυντικές δαπάνες των μελών του ΝΑΤΟ.
Με «όπλο» τους δασμούς
Παράλληλα, ο Τραμπ σχεδιάζει να αντιμετωπίσει το μακροχρόνιο εμπορικό έλλειμμα με την Ευρωπαϊκή Ενωση με δασμούς ή αναγκάζοντάς τη να αγοράζει περισσότερο αμερικανικό πετρέλαιο και φυσικό αέριο. Πράγματι, η ΕΕ εξάγει σταθερά περισσότερα αγαθά στις Ηνωμένες Πολιτείες από όσα εισάγει και το έλλειμμα του εμπορικού ισοζυγίου αγαθών των ΗΠΑ ανέρχεται σε 155,8 δισ. το 2023, σύμφωνα με τα στοιχεία της Eurostat. Ωστόσο, στις υπηρεσίες οι ΗΠΑ έχουν πλεόνασμα εξαγωγών έναντι εισαγωγών από την ΕΕ ύψους 104 δισ. ευρώ το 2023. Ο Τραμπ απείλησε να επιβάλει δασμούς ύψους 10-20% σε όλες τις ξένες εισαγωγές και ακόμη υψηλότερους σε ορισμένα αγαθά, όπως τα αυτοκίνητα. Αυτό θα ήταν καταστροφικό σενάριο για τη Γερμανία, η οποία βασίζεται στις εξαγωγές και ειδικά στην αυτοκινητοβιομηχανία, ενώ η οικονομία της χώρας συρρικνώθηκε πέρυσι κατά 0,2%.
Αρκετοί υπεύθυνοι για τη χάραξη πολιτικής της ΕΕ έχουν απευθύνει έκκληση για ενότητα μεταξύ των 27 απέναντι στην απειλή των δασμών. Ωστόσο, η ενότητα αυτή δεν μπορεί να θεωρηθεί εγγυημένη, δεδομένης της ανόδου των ακροδεξιών και λαϊκιστικών πολιτικών μορφωμάτων σε αρκετά κράτη, τα οποία ήδη επαινούν τον Τραμπ και ζητούν από την Ευρώπη να εμπνευστεί από τη στάση του στο μεταναστευτικό. Η λέξη «Ευρώπη» δεν υπήρχε καν στη σχεδόν τριαντάλεπτη ομιλία του Τραμπ μετά την ορκωμοσία του, η οποία αποτέλεσε «απαγορευμένη ζώνη» για τους ηγέτες της ΕΕ.
Εξαίρεση αποτέλεσε η ακροδεξιά πρωθυπουργός της Ιταλίας Τζόρτζια Μελόνι, γεγονός που φαίνεται ότι την καθιστά προνομιακό συνομιλητή του νέου προέδρου των ΗΠΑ. Ο Ούγγρος πρωθυπουργός Βίκτορ Ορμπάν –έχει ασκήσει βέτο στην πολιτική της ΕΕ, ιδίως όσον αφορά την Ουκρανία– δήλωσε ότι η προεδρία Τραμπ θα μπορούσε να προκαλέσει ένα «νέο κύμα Δεξιάς» στην Ευρώπη και οραματίζεται μια «χρυσή εποχή» για τις σχέσεις Ουάσινγκτον – Βουδαπέστης. Στην Αυστρία βρίσκονται σε εξέλιξη συνομιλίες για τον σχηματισμό κυβέρνησης συνασπισμού, υπό την ηγεσία του ακροδεξιού Κόμματος της Ελευθερίας, μετά τη νίκη του στις εκλογές του Σεπτεμβρίου.
Στα όσα εξήγγειλε ο Τραμπ στην τελετή ορκωμοσίας του, στις απειλές που εκστόμισε και στο μπαράζ διαταγμάτων που υπέγραψε από την πρώτη του μέρα στο οβάλ γραφείο, οι αντιδράσεις στις Βρυξέλλες ήταν υποτονικές. Στο Παγκόσμιο Οικονομικό Φόρουμ του Νταβός, μολονότι η επιστροφή του Τραμπ κυριάρχησε σε όλες τις δημόσιες παρεμβάσεις των συμμετεχόντων (παραδέχτηκαν τη νέα πραγματικότητα που φέρνει η εποχή «Τραμπ 2.0»), η πρόεδρος της Κομισιόν Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν δεν τον ανέφερε καν ονομαστικά.
Ανοιγμα στην Κίνα
Ωστόσο, για ορισμένους αναλυτές, η ήπια αντίδραση της Ευρώπης απέναντι στην πύρινη ομιλία ορκωμοσίας του Τραμπ ήταν σκόπιμη, καθώς είναι πλέον καλύτερα προετοιμασμένη για τη δεύτερη θητεία του Τραμπ απ’ ό,τι πριν από οκτώ χρόνια. Μάλιστα, σύμφωνα με τον ενημερωτικό ιστότοπο Politico, Βρυξέλλες και Λονδίνο ετοιμάζουν «σενάρια πολέμου» εδώ και μήνες έχοντας ετοιμάσει «οπλοστάσιο» για έναν εμπορικό πόλεμο αν χρειαστεί. Η πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας Κριστίν Λαγκάρντ υπογράμμισε την ανάγκη η Ευρώπη «να είναι προετοιμασμένη» και να προβλέψει τους πιθανούς εμπορικούς δασμούς Τραμπ.
Από το Νταβός η Φον ντερ Λάιεν θέλησε να περάσει το μήνυμα ότι η Ευρώπη θα αναζητήσει νέους συμμάχους απέναντι στον Αμερικανό πρόεδρο. «Η ΕΕ είναι ιδιαίτερα έτοιμη να τείνει το χέρι στην Κίνα και να εμβαθύνει τη σχέση της με το Πεκίνο. Είναι καιρός να εξισορροπήσουμε και πάλι τη σχέση μας με την Κίνα, σε πνεύμα δικαιοσύνης και αμοιβαιότητας» δήλωσε η πρόεδρος της Κομισιόν. Παράλληλα, ανακοίνωσε ένα ταξίδι της σε μια άλλη μεγάλη αναδυόμενη οικονομία, την Ινδία, με στόχο «να ενισχυθεί η στρατηγική σύμπραξη που συνδέει την Ευρωπαϊκή Ενωση με την πιο πολυάνθρωπη χώρα και τη μεγαλύτερη δημοκρατία στον κόσμο».
Διαβάστε επίσης:
Αντί για απαντήσεις, η κυβέρνηση κάνει επίθεση στην αντιπολίτευση για «εργαλειοποίηση» των Τεμπών
Έγκλημα των Τεμπών: Αίτημα για προ ημερησίας διατάξεως συζήτηση στη Βουλή από το ΚΚΕ
Έγκλημα Τέμπη: Πλήρης κάλυψη της ΕΡΤ για την προβολή των συγκεντρώσεων από Μαξίμου
