Η 24η Απριλίου, Ημέρα Μνήμης για τη Γενοκτονία των Αρμενίων, μετατράπηκε ξανά – επί Τραμπ – σε ημερολογιακή υποχρέωση κενή ουσίας. Στην επίσημη δήλωσή του, ο Πρόεδρος των Ηνωμένων Πολιτειών απέφυγε για ακόμα μία χρονιά να χρησιμοποιήσει τη λέξη «Γενοκτονία», επιλέγοντας – όπως συνηθίζεται από όσους θέλουν να κρατούν ευχαριστημένη την Άγκυρα – τον όρο «Meds Yeghern».
Η διατύπωση του Ντόναλντ Τραμπ που σημαίνει «μία από τις χειρότερες καταστροφές του 20ού αιώνα» προκάλεσε έντονη απογοήτευση και αγανάκτηση στις τάξεις της αρμενικής διασποράς στις ΗΠΑ, η οποία κάνει λόγο για «επαίσχυντη παράδοση στις τουρκικές πιέσεις».
Ο επικεφαλής της Αρμενικής Εθνικής Επιτροπής Αμερικής, Αράμ Χαμπαρτιάν, δήλωσε:
«Η υποχώρηση του Προέδρου Τραμπ από την αναγνώριση της Γενοκτονίας των Αρμενίων αντιπροσωπεύει μια ντροπιαστική παράδοση στις τουρκικές απειλές. Οι λέξεις έχουν σημασία. Η αποφυγή του όρου “Γενοκτονία” προσβάλλει τη μνήμη των θυμάτων και εκθέτει την Αμερική».
Οι λέξεις έχουν σημασία
Η δήλωση του Αμερικανού Προέδρου επικαλείται την ανθεκτικότητα του αρμενικού λαού, την αμερικανική βοήθεια του 1915, τη συμβολή της αρμενικής κοινότητας στις ΗΠΑ, και την ανάγκη διατήρησης της στρατηγικής σχέσης με την Αρμενία. Όμως η ουσία απουσιάζει: πουθενά η αναγνώριση της Γενοκτονίας – ενός ιστορικού γεγονότος που έχει αναγνωριστεί επίσημα από δεκάδες χώρες και διεθνείς οργανισμούς, αλλά εξακολουθεί να λογοκρίνεται στον Λευκό Οίκο υπό τον φόβο των αντιδράσεων της Τουρκίας.
Η κυβέρνηση των ΗΠΑ, μέχρι το 2021, δεν είχε αναγνωρίσει επισήμως τη Γενοκτονία των Αρμενίων. Η πρακτική των ΗΠΑ περιοριζόταν σε ήπιες, διφορούμενες δηλώσεις, με αποφυγή της λέξης-κλειδί. Η τομή ήρθε με την κυβέρνηση του Τζο Μπάιντεν, ο οποίος από το 2021 καθιέρωσε την αναφορά στη «Γενοκτονία» ως επίσημη θέση του Λευκού Οίκου, σηματοδοτώντας ένα ιστορικό βήμα προς τη δικαίωση της αρμενικής αλήθειας.
Η δήλωση του Μπάιντεν είχε χαρακτηριστεί τότε ως τομή στον πολιτικό λόγο των ΗΠΑ και κίνηση ηθικού συμβολισμού απέναντι στην τουρκική άρνηση. Η επιστροφή όμως του Τραμπ και η σιωπηλή ακύρωση αυτής της τομής προκαλεί εύλογα ερωτήματα: ποια είναι τελικά η σταθερότητα της αμερικανικής στάσης απέναντι στα εγκλήματα κατά της Ανθρωπότητας;
«Διπλωματία της λήθης»
Η επιλεκτική σιωπή των ΗΠΑ γύρω από την Αρμενική Γενοκτονία έχει αποτυπωθεί ξανά στο παρελθόν, αλλά η φετινή δήλωση αποκτά ιδιαίτερη βαρύτητα: ο Ντόναλντ Τραμπ βρίσκεται στη δεύτερη προεδρική του θητεία, έχει καταδείξει επανειλημμένα την προνομιακή του σχέση με τον Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν και η «διπλωματία της λήθης» φαίνεται να είναι μέρος της νέας ατζέντας του.
Η διασπορά, αλλά και πολιτικοί κύκλοι εντός ΗΠΑ που στηρίζουν την ιστορική δικαίωση, κρούουν τον κώδωνα του κινδύνου: η αναγνώριση της Γενοκτονίας δεν είναι υπόθεση «ηθικής ευαισθησίας». Είναι ζήτημα Δικαίου και Ασφάλειας. Η ανοχή σε εγκλήματα κατά της Ανθρωπότητας υπονομεύει κάθε προοπτική ειρήνης.
Η τουρκική πίεση και το αμερικανικό «ναι σε όλα»
Η Τουρκία παραμένει η μοναδική κληρονόμος του Οθωμανικού κράτους που διέπραξε τη Γενοκτονία, και η συστηματική της πίεση προς τις ΗΠΑ ώστε να αποφεύγεται ο όρος αποτελεί κοινό μυστικό. Τούρκοι διπλωμάτες και στρατηγικά λόμπι στην Ουάσινγκτον επηρεάζουν εδώ και δεκαετίες τις δηλώσεις των Αμερικανών προέδρων.
Φέτος όμως, η σιωπή Τραμπ δεν έγινε δεκτή ως διπλωματική ισορροπία. Αντιθέτως, χαρακτηρίζεται ως υποταγή. Και έρχεται σε μια περίοδο όπου η Τουρκία εντείνει τη ρητορική της αμφισβήτησης της Ιστορίας και προβάλλει εαυτόν ως αθώο θεατή του 20ού αιώνα.
Το αίτημα της αναγνώρισης της Γενοκτονίας των Αρμενίων δεν είναι «πολιτικό παζάρι» ούτε μέρος της σκακιέρας συμφερόντων στην Ανατολική Μεσόγειο. Είναι ιστορική υποχρέωση. Όσο κι αν η Άγκυρα επιμένει στην άρνηση, όσο κι αν οι Ουάσινγκτον αποφεύγουν τις λέξεις, η Ιστορία δεν αλλάζει.
Και οι Αρμένιοι σε όλο τον κόσμο – όχι μόνο στην Αμερική – το υπενθυμίζουν κάθε 24η Απριλίου.
Διαβάστε επίσης:
Φιντάν: Δεν θα επιτρέψουμε τετελεσμένα σε Αιγαίο και Κύπρο (Video)
Τραμπ κατά Χάρβαρντ: «Δέχεται φοιτητές που θέλουν να καταστρέψουν τη χώρα μας»
Γάζα: 44 νεκροί σε λίγες ώρες από τους ισραηλινούς βομβαρδισμούς
«Βλαντίμιρ σταμάτα»: Μήνυμα Τραμπ σε Πούτιν μετά τις επιδρομές στο Κίεβο
