Μέσα σε ένα δεκαήμερο εκατομμύρια άνθρωποι σε όλο τον κόσμο έμαθαν για την Ελισάβετ ό,τι δεν ήξεραν μέχρι τώρα. Πως απεχθανόταν π.χ. το σκόρδο και την όπερα, ότι της άρεσαν τα άλογα και τα σκυλιά, τι βάρος είχε το στέμμα της, πόσοι πολύτιμοι λίθοι το κοσμούσαν και πόσες ασκήσεις είχε κάνει για να το κρατάει στητό πάνω στο κεφάλι της. Μια λεπτομέρεια ωστόσο που δεν ακούστηκε είναι ότι υπήρχε ένας ειδικός που έπρεπε να κουρδίζει τα 400 ρολόγια του Μπάκιγχαμ. Στις 8 Σεπτεμβρίου όμως πιθανόν αυτός ο άτυπος υπουργός Ωρας μες στη φούρια του θανάτου να παρέβλεψε τα καθήκοντά του. Ο χρόνος πάγωσε για να περάσει η βασίλισσα της Αγγλίας στην αιωνιότητα αλλά όχι στην Ιστορία. Τον άχρωμο ούτως ή άλλως ρόλο της τον χρωμάτισαν φανταχτερά ταγέρ, κοσμικές εκδηλώσεις, τελετές, περιοδείες, χοροί, συναντήσεις, τίτλοι, πανάκριβα καπέλα, χρυσοποίκιλτα κοσμήματα, ίντριγκες πίσω από τις κλειστές κάμαρες των ανακτόρων, αλλά καμιά πράξη με βαρύνουσα σημασία.
Ηταν ένα brand name που οι Βρετανοί, θέλοντας και μη, συναντούσαν καθημερινά στις οικονομικές συναλλαγές τους, στην αλληλογραφία τους, στα πρωτοσέλιδα του σκανδαλοθηρικού ή σοβαρού Τύπου και στην παραδοσιακή χριστουγεννιάτικη πουτίγκα. Κατανοητές λοιπόν οι αντιδράσεις τους, η κοσμοσυρροή σε εκείνες τις περιηγήσεις του φερέτρου, λες και ήταν ένας περιοδεύων θίασος. Το συμπέρασμα όμως που προκύπτει για κάποιον προσεκτικό παρατηρητή είναι πως ό,τι κληρονομήσαμε από την κουλτούρα του θανάτου μεταλλάχτηκε σε εικόνα, με γεννήτορες τις τηλεοπτικές κάμερες. Αν μάλιστα υπήρχε ένας αγώνας θεάματος μεταξύ Χόλιγουντ και Μπάκιγχαμ, το δεύτερο θα τον κέρδιζε περίτρανα. Πραγματική συγκίνηση και συναίσθημα υπήρξαν στον αδόκητο χαμό της πριγκίπισσας Νταϊάνα, όχι στο αναμενόμενο τέλος της Ελισάβετ. Πίσω από το πάνδημο πένθος οι Βρετανοί θρηνούσαν τα περασμένα μεγαλεία μιας αυτοκρατορίας που ξεθώριασε και τους δόθηκε η ευκαιρία να τα ξαναζήσουν, έστω και μέσω μιας φαντασμαγορικής νεκρικής πομπής, στην οποία τα κλεμμένα σμαράγδια και διαμάντια ακτινοβολούν ακόμη την αίγλη της αποικιοκρατίας, τον μοιραίο πολλές φορές ρόλο τους με την πολιτική τους ανάμειξη στις υποθέσεις άλλων χωρών. Ισως γι’ αυτό η πιο υγιής αντίδραση να ήταν αυτή του Τζάστιν Τριντό, του πρωθυπουργού του Καναδά, που τόλμησε να τραγουδήσει παραμονή της κηδείας, όχι από εσκεμμένη ασέβεια στο πρόσωπό της αλλά ως απόδειξη ότι η ζωή συνεχίζεται στην Κοινοπολιτεία, όμως με διαφορετικούς πλέον όρους.
Αν λοιπόν για τους Αγγλους η βασιλεία ως θεσμός ισοδυναμεί με το Πάσχα των Ελλήνων που το σέβονται και το γιορτάζουν όλοι, πιστοί και άπιστοι, τι ήταν αυτό που καθήλωσε τους υπόλοιπους τηλεθεατές στις οθόνες τους; Σίγουρα το θέαμα υπερίσχυσε της σύλησης της ιερότητας του θανάτου. Για χάρη της εικόνας, δημοσιογράφοι και παρουσιαστές εμφανίστηκαν μαυροφορεμένοι. Κατά βάθος ωστόσο κρυβόταν μια ασυνείδητη χαρά ότι η βασιλική οικογένεια θα συνεχίζει να τροφοδοτεί την ειδησεογραφία με τις επιδόσεις των γόνων της στις ιππασίες και τις ερωτικές ατασθαλίες, στα γεννητούρια και τα διαζύγια.
Και όσοι κοινοί θνητοί δεν έχουν διαβάσει Καβάφη θα εξακολουθούν να βαυκαλίζονται «γοητευμένοι με τ’ ωραίο θέαμα, μ’ όλο που βέβαια ήξευραν τι άξιζαν αυτά, τι κούφια λόγια ήσανε αυτές οι βασιλείες».
H Χρύσα Κακατσάκη είναι φιλόλογος ιστορικός Τέχνης
