Τα «κεκλεισμένων των θυρών» εγκαίνια της συλλογής Στερν στην Αθήνα είναι ενδεικτικά της αμηχανίας της κυβέρνησης.
Σε ιδιωτικό πάρτι του πρωθυπουργού, κυβερνητικών στελεχών και αρχαιοκαπηλικών κύκλων εξελίχθηκαν την περασµένη Τετάρτη τα «κεκλεισµένων των θυρών» εγκαίνια της έκθεσης 15 –από το σύνολο των 161– κυκλαδικών αρχαιοτήτων της επονοµαζόµενης συλλογής Στερν στο ιδιωτικό Μουσείο Κυκλαδικής Τέχνης.
∆εν είναι καθόλου τυχαίο πως οι 15 αρχαιότητες της 3ης χιλιετίας, κλεµµένες από τις Κυκλάδες, παρουσιάζονται στην έκθεση σαν να επρόκειτο για διακοσµητικά αντικείµενα, χωρίς τα ανασκαφικά – αρχαιολογικά τους δεδοµένα και δίχως ιστορικά συµφραζόµενα. Χωρίς καµία ντροπή οι διοργανωτές της έκθεσης, το Μουσείο Κυκλαδικής Τέχνης – Ιδρυµα Γουλανδρή και το υπουργείο Πολιτισµού, επέλεξαν στην αφίσα της έκθεσης να εικονίσουν το ειδώλιο αρ. 138 της συλλογής, το οποίο προέρχεται από λαθρανασκαφή στην Κέρο.
Στην οµιλία του ο πρωθυπουργός δεν άφησε καµία αµφιβολία πως η νοµιµοποίηση αρχαιοκαπηλικών συλλογών τύπου Στερν –µέσα από την πολιτικά, νοµικά και ηθικά διάτρητη συµφωνία που υπέγραψε η υπουργός Λίνα Μενδώνη και κυρώθηκε µε µόνες τις ψήφους της κυβερνητικής πλειοψηφίας στη Βουλή– θα αποτελέσει εφεξής την πολιτική της κυβέρνησης για ψευδεπίγραφους επαναπατρισµούς κλεµµένων αρχαιοτήτων. «Χαράσσουµε ένα βατό µονοπάτι επαναπατρισµού και άλλων πολύτιµων τµηµάτων της πολιτιστικής µας κληρονοµιάς, στέλνοντας ένα µήνυµα σε κράτη, σε µουσεία, σε οργανισµούς, σε συλλέκτες ότι αυτός ο γυρισµός […] δεν είναι απλώς ηθικά επιβεβληµένος, αλλά και τεχνικά, νοµικά εφικτός» είπε ο Κ. Μητσοτάκης.
Αποκάλυψε δε, δίχως να αντιλαµβάνεται καν το µέγεθος του ατοπήµατος, πως είχε ο ίδιος την ευκαιρία να επισκεφτεί προσωπικά την οικία του συλλέκτη στη Νέα Υόρκη και να δει τη συλλογή προτού προχωρήσουν οι διαδικασίες για την υπογραφή της διαβόητης συµφωνίας.
∆εν δίστασε ωστόσο, σχολιάζοντας τους διαδηλωτές που είχαν συγκεντρωθεί έξω από το Μέγαρο Σταθάτου µε σύνθηµα «Κλεµµένα είναι!», να χαρακτηρίσει φαιδρές και µίζερες τις αντιδράσεις «από κάποιους οι οποίοι φαίνεται να µη γνωρίζουν ούτε τα βασικά της αρχαιολογικής νοµοθεσίας». Την ίδια στιγµή που ακόµη και από έγγραφα των αρµόδιων υπηρεσιών του υπουργείου Πολιτισµού προκύπτει ότι η Λ. Μενδώνη, κατά παράβαση των κείµενων διατάξεων και ερήµην των υπηρεσιών και των διωκτικών αρχών, προχώρησε στην υπογραφή µιας σκανδαλώδους συµφωνίας, δίχως καν να ελέγξει την προέλευση των αρχαιοτήτων, τη γνησιότητά τους και τη διαδροµή που ακολούθησαν µέχρι να βρεθούν στα χέρια του Στερν στη Νέα Υόρκη. Ας θυµίσουµε πάλι ότι ο αρχαιολογικός νόµος δεν επιτρέπει την αναγνώριση κατοχής αρχαίων αντικειµένων που αποτελούν προϊόντα αρχαιοκαπηλίας σε ιδιώτη ή ίδρυµα, όπως είναι το νεοσύστατο Ινστιτούτο Αρχαίου Ελληνικού Πολιτισµού του Ντελαγουέρ (HACI), στο οποίο «παραχώρησε» τον περασµένο Ιούλιο τη συλλογή ο πολυεκατοµµυριούχος Στερν και στο ∆Σ του οποίου συµµετέχουν ο γιος του συλλέκτη και ο οικονοµικός διευθυντής των επιχειρήσεών του. Ο πρωθυπουργός, καλύπτοντας πλήρως τις κινήσεις της υπουργού του, ανέλαβε ακέραια και την πολιτική ευθύνη για την επικίνδυνη και σκανδαλώδη συµφωνία που ανατρέπει άρδην την πολιτική περί επαναπατρισµού παρανόµως κτηθέντων αρχαίων και αδυνατίζει τη διεθνή θέση της χώρας, υποχωρώντας από την πάγια θέση για διεκδίκηση µε βάση τις διεθνείς συµβάσεις.
Οχι, δεν πρόκειται ούτε για επιστροφή κλαπέντων αρχαίων ούτε για «ρεαλιστική και υπεύθυνη» διεκδίκηση, όπως ισχυρίστηκε ο Κυρ. Μητσοτάκης· πρόκειται για ντροπιαστική εξέλιξη που υπαγορεύτηκε αποκλειστικά και µόνο από την ανάγκη εξυπηρέτησης ιδιωτικών συµφερόντων.
Ο Στάθης Γκότσης είναι ιστορικός – γενικός γραμματέας του Ενιαίου Συλλόγου Υπαλλήλων ΥΠΠΟ Αττικής, Στερεάς και Νήσων
