Με ένα_x000D_
από τα μεγαλύτερα σκάνδαλα της αμερικανικής τραπεζικής ιστορίας –ύψους πολλών_x000D_
δισεκατομμυρίων δολαρίων– βρίσκεται αντιμέτωπη η Goldman Sachs, η θεωρούμενη_x000D_
από τις μεγαλύτερες επενδυτικές τράπεζες παγκοσμίως.
Η Goldman αναπτύσσει πλούσια δραστηριότητα και στην Ελλάδα και μεταξύ άλλων περιλαμβάνεται στους primary dealers (βασικούς διαπραγματευτές) του ελληνικού δημόσιου χρέους. Δηλαδή διαπραγματεύεται απευθείας με το υπουργείο Οικονομικών και αγοράζει από τον Οργανισμό Διαχείρισης Δημόσιου Χρέους (ΟΔΔΗΧ) τις εκδόσεις των ελληνικών ομολόγων τις οποίες διαθέτει στη διεθνή αγορά.
Κακουργηματικές πράξεις
Το σκάνδαλο πήρε τεράστια δημοσιότητα τις τελευταίες ημέρες και ήδη οι αμερικανικές αρχές έκαναν έφοδο στα κεντρικά γραφεία της Goldman Sachs ενώ οι εισαγγελείς των ΗΠΑ απήγγειλαν κατηγορίες για κακουργηματικές πράξεις.
Τι ακριβώς είχε γίνει; Το 2012 και το 2013 η κυβέρνηση της Μαλαισίας συνέλεξε από εγχώριους και διεθνείς επενδυτές 6,5 δισ. δολάρια για τη δημιουργία ενός ταμείου κρατικών επενδύσεων (1Malaysia Development Berhad ή 1MDB) και τη χρηματοδότηση διάφορων επενδυτικών σχεδίων εσωτερικών υποδομών στη χώρα. Υπεύθυνη για τη συγκέντρωση κεφαλαίων από τις παγκόσμιες κεφαλαιαγορές ήταν η Goldman Sachs με αμοιβή 10% ή 600 εκατ. δολάρια!
Τώρα, πέντε χρόνια μετά, το ήμισυ του ποσού του ταμείου έχει χαθεί. Σύμφωνα με το υπουργείο Δικαιοσύνης των ΗΠΑ ένα πολύ μεγάλο μέρος του ξεπλύθηκε στην αμερικανική αγορά με αγορές πολυτελών ειδών, ακινήτων και παραγωγές στο Χόλιγουντ. Και η μεγάλη ειρωνεία: επενδύθηκε στη χρηματοδότηση της ταινίας «Ο λύκος της Wall Street» του Μάρτιν Σκορσέζε με πρωταγωνιστή τον Λεονάρντο ΝτιΚάπριο.
Σε πρώτο στάδιο 731 εκατ. δολάρια εμφανίστηκαν μυστηριωδώς στον τραπεζικό λογαριασμό του πρώην πρωθυπουργού της Μαλαισίας, Νατζίπ Ραζάκ, ο οποίος προήδρευε στο συμβουλευτικό συμβούλιο του 1MDB και ο οποίος κατηγορείται στη χώρα του για διαφθορά. Μαλαισιανοί πολιτικοί, αξιωματούχοι και χρηματοδότες επίσης εμπλέκονται στην κλοπή και άλλων κεφαλαίων του fund.
Δηλώνει «αθώα»
Η τράπεζα ισχυρίζεται σήμερα ότι είναι εντελώς αμέτοχη και αθώα. Αλλά ο ανώτερος τραπεζίτης της Goldman Sachs στο έδαφος στη Μαλαισίας Τιμ Λάιζνερ σίγουρα ήξερε. Ο ίδιος δήλωσε την περασμένη εβδομάδα στη Νέα Υόρκη ένοχος για τα οικονομικά εγκλήματα που σχετίζονται με το 1MDB, συμπεριλαμβανομένης της δωροδοκίας αξιωματούχων για να εξασφαλίσει ότι η Goldman Sachs θα ήταν ο μοναδικός οργανωτής και διαχειριστής του 1MDB.
To ακόμη πιο προβληματικό για την τράπεζα είναι ότι ο Λάιζνερ είπε στο δικαστήριο ότι υπάρχει μια «κουλτούρα» στην Goldman Sachs για να παρακάμπτει τη χρηματοοικονομική νομοθεσία, η οποία στις ΗΠΑ είναι δρακόντεια.
Στον αμερικανικό Τύπο η Goldman χαρακτηρίζεται ήδη τράπεζα – τεφλόν (το ειδικό υλικό που χρησιμοποιείται στα αντικολλητικά μαγειρικά σκεύη) ως προς τα σκάνδαλα. Και αναφέρουν χαρακτηριστικά οι «New York Times»: «Τα σκάνδαλα έχουν ξεκολλήσει και τίποτε δεν έχει κολλήσει.
– Το 2001 η Goldman Sachs κατασκεύασε παράγωγα για να βοηθήσει την ελληνική κυβέρνηση, εξαπατώντας τον έξω κόσμο για την πραγματική κατάσταση των οικονομικών της Ελλάδας λίγο πριν από την ένταξη της χώρας στο ενιαίο νόμισμα.
– Το 2013 αποκαλύφθηκε ότι πριν από την οικονομική κρίση στις ΗΠΑ το 2008-9 η τράπεζα είχε σχεδιάσει σκόπιμα επενδυτικά προϊόντα που είχαν βάση στεγαστικά δάνεια (σ.σ.: subrime) και τα πούλησε σε πελάτες της φορτώνοντάς τους ζημίες. Υπήρξαν μεγάλα πρόστιμα από τους ρυθμιστικούς φορείς».
Σύμφωνα με δημοσίευμα των «New York Times» στελέχη της αμερικανικής επενδυτικής τράπεζας κατηγορούνται ότι ουσιαστικά ξέπλυναν δισεκατομμύρια δολάρια που εκλάπηκαν από κρατικό fund της Μαλαισίας.
Ταινίες και κοσμήματα
Οι ομοσπονδιακοί εισαγγελείς των ΗΠΑ αποκάλυψαν προ μερικών εβδομάδων μια ιδιαίτερα επιβαρυντική κατάθεση ενός πρώην τραπεζίτη της Goldman Sachs και απήγγειλαν κατηγορίες για δωροδοκία και νομιμοποίηση εσόδων από παράνομες δραστηριότητες εναντίον ενός δεύτερου τραπεζίτη, στο πλαίσιο έρευνας για την υπεξαίρεση δισεκατομμυρίων δολαρίων από το κρατικό επενδυτικό ταμείο της Μαλαισίας. Οι εισαγγελείς άσκησαν δίωξη εναντίον Μαλαισιανού επιχειρηματία που πιστεύουν ότι έκλεψε μερικά από αυτά τα χρήματα. Πρόκειται για τον Jho Low,ο οποίος δαπάνησε εκατομμύρια δολάρια για δώρα σε διασημότητες όπως ο ηθοποιός Λεονάρντο ΝτιΚάπριο και το μοντέλο Μιράντα Κερ. Σύμφωνα πάντα με τους Αμερικανούς εισαγγελείς μεγάλο μέρος των κλαπέντων χρημάτων ξεπλύθηκε μέσω της αγοράς ενός γνωστού πίνακα του Πικάσο. Ενα άλλο τμήμα τους χρηματοδότησε την ταινία «Ο λύκος της Wall Street» ενώ άλλα χρήματα χρησιμοποιήθηκαν για αγορά πανάκριβων διαμαντένιων περιδέραιων και άλλων ειδών πολυτελείας.
Ο Ν. Ραζάκ, ο πρώην πρωθυπουργός της Μαλαισίας που ίδρυσε και εποπτεύει το προαναφερθέν κρατικό επενδυτικό ταμείο, απέτυχε πριν από κάμποσο καιρό να επανεκλεγεί εξαιτίας του σκανδάλου καθώς Αμερικανοί εισαγγελείς δήλωσαν ότι 731 εκατ. δολάρια από τα κλαπέντα χρήματα κατατέθηκαν στους δικούς του τραπεζικούς λογαριασμούς.
Παρότι ο πρόεδρος της Goldman Λόιντ Μπλάνκφεϊν επιδίωξε να εμφανίσει την υπόθεση ως αδίκημα κάποιων απατεώνων εργαζομένων, οι εισαγγελικές αρχές δήλωσαν ότι τουλάχιστον ένα υψηλόβαθμο στέλεχος στον ασιατικό βραχίονα της τράπεζας γνώριζε το σχέδιο, το οποίο απέτρεψε τα συστήματα εσωτερικού ελέγχου της Goldman Sachs να ανιχνεύσουν το ξέπλυμα και τις παράνομες πληρωμές με κλεμμένα χρήματα. Ο τραπεζίτης Τιμ Λάιζνερ έχει κριθεί ήδη ένοχος και έχει απομακρυνθεί από την τράπεζα, όμως πριν από μερικές εβδομάδες η εισαγγελική «βεντάλια» απλώθηκε σε δύο ακόμη στελέχη της Goldman Sachs, ενώ η ίδια η τράπεζα απάλλαξε προ μηνός τον υπεύθυνο για τις εργασίες της στην Ασία.
Ο σκοτεινός της ρόλος στην ελληνική χρεοκοπία
O ρόλος που διαδραμάτισε η Goldman Sachs στην υπόθεση του ελληνικού χρέους θεωρείται από τα πιο σκοτεινά σημεία στην ιστορία της. Ο αμερικανικός επενδυτικός κολοσσός βοήθησε την κυβέρνηση Σημίτη να αποκρύψει πολλά δισεκατομμύρια χρέους από τις Βρυξέλλες
Η Goldman Sachs είναι και σήμερα επίσημος βασικός διαπραγματευτής (primary dealer) του χρέους (των ομολόγων) της Ελληνικής Δημοκρατίας. Επιπλέον εκτός από άμεσος συνεργάτης του ελληνικού δημοσίου εδώ και πολλά χρόνια η αμερικανική επενδυτική τράπεζα τρέχει δύο ακόμη συμβόλαια στην Ελλάδα:
• Είναι σύμβουλος του ΤΑΙΠΕΔ στην πώληση του κρατικού ποσοστού συμμετοχής στα ΕΛΠΕ.
• Είναι σύμβουλος της διοίκησης της Εθνικής Τράπεζας στην πώληση της Εθνικής Ασφαλιστικής
Κι αυτό συμβαίνει όταν ακόμη και, σύμφωνα με τους «New York Times», η εμπλοκή της στην υπόθεση του ελληνικού χρέους θεωρείται ένα από τα πιο σκοτεινά σημεία στην ιστορία της αμερικανικής επενδυτικής τράπεζας. Ειδικότερα:
Μια συμφωνία που σχεδίασε και υλοποίησε η Goldman Sachs και βοήθησε την τότε κυβέρνηση Σημίτη να κρύψει πολλά δισεκατομμύρια χρέους από τις Βρυξέλλες. Με βάση αυτήν τη συμφωνία ακόμη και όταν η κρίση πλησίαζε το σημείο ανάφλεξης, τρεις μήνες (αρχές Νοεμβρίου 2009) προτού η Ελλάδα και το χρέος της γίνουν πρώτο θέμα στα παγκόσμια δίκτυα ενημέρωσης, μια ομάδα από στελέχη της Goldman Sachs με επικεφαλής τον πρόεδρό της Γκάρι Κον έφτασαν στην Αθήνα με το λιαρ τζετ, με μια πρόταση για την τότε κυβέρνηση Παπανδρέου. Επρόκειτο για ένα χρηματοπιστωτικό σχέδιο με τα «κατάλληλα εργαλεία», για το οποίο οι «New York Times» σε ρεπορτάζ τους έγραψαν ότι έμοιαζε «όπως όταν οι ιδιοκτήτες σπιτιών παίρνουν για δεύτερη φορά στεγαστικό δάνειο για να πληρώσουν τις πιστωτικές τους κάρτες».
Για τη διατύπωση αυτής της πρότασης η Goldman βασίστηκε στα όσα η ίδια είχε κάνει από το 2001. Τότε, αμέσως μετά την είσοδο της Ελλάδας στη νομισματική ένωση της Ευρώπης, η Goldman βοήθησε την κυβέρνηση Σημίτη να κρύψει πάνω από 10 δισ. ευρώ δημόσιου χρέους προκειμένου η Αθήνα να τηρήσει τους ευρωπαϊκούς κανόνες για το έλλειμμα, ενώ η χώρα συνέχισε να δανείζεται και να δαπανά πέρα από τις πραγματικές δυνατότητές της. Επρόκειτο για τιτλοποίηση μελλοντικών εσόδων και swap επιτοκίων.
Δεσμεύοντας το μέλλον
Το ίδιο είχε κάνει την περίοδο 1996-99 στη γειτονική Ιταλία ο άλλος –σήμερα συνεργάτης του ελληνικού υπουργείου Οικονομικών στη διάσωση των ελληνικών τραπεζών από τα «κόκκινα» δάνεια– μεγάλος της επενδυτικής τραπεζικής στις ΗΠΑ, η JP Morgan. Αλλά όπως σημείωνε τότε ο βρετανικός «Independent»: «Στην Ελλάδα η οικονομική μαγεία προχώρησε ακόμη περισσότερο». Οι Ελληνες αξιωματούχοι ουσιαστικά υποθήκευσαν τα μελλοντικά έσοδα από τα αεροδρόμια και τις εθνικές οδούς της χώρας για να αντλήσουν τα χρήματα που χρειάζονταν πολύ. Με τα ομόλογα «Αίολος», νομική οντότητα που δημιουργήθηκε το 2001, βοηθήθηκε η Ελλάδα να μειώσει το χρέος στον ισολογισμό της κατά το ίδιο έτος. Στο πλαίσιο της συμφωνίας η Ελλάδα έλαβε προκαταβολικά μετρητά σε αντάλλαγμα για τη δέσμευση μελλοντικών τελών προσγείωσης στα αεροδρόμια της χώρας. Μια παρόμοια συμφωνία το 2000 που ονομάστηκε «Αριάδνη» «καταβρόχθιζε» τα έσοδα που η κυβέρνηση συγκέντρωσε από την εθνική λαχειοφόρο αγορά. Η δουλειά όμως είχε γίνει. Με τρόπο που μόλις το 2008 κρίθηκε μη παραδεκτός από τις Βρυξέλλες η Ελλάδα μπήκε στο ευρώ.
Επιστροφή όμως στο 2009. Η κυβέρνηση Παπανδρέου δεν ακολούθησε την τελευταία πρόταση της Goldman. Την επομένη της συνάντησης στο Πεντελικόν τα spreads και τα CDS εκτινάχθηκαν σε επίπεδα χρεοκοπίας. Κάποιος είχε φροντίσει τα νέα να κυκλοφορήσουν πολύ γρήγορα.
Αλλά η «μαγική δράση» δεν σταμάτησε εδώ. Το 2005 η Goldman πούλησε το swap του «Αίολου» και της «Αριάδνης» στην Εθνική Τράπεζα. Το 2008 η Goldman βοήθησε την τράπεζα να απορροφήσει τους δύο τίτλους σε μια νομική οντότητα που ιδρύθηκε εκτός Ελλάδας και ονομάζεται Titlos. Ξεφορτώθηκε δηλαδή τα ομόλογα λίγο προτού σκάσει το ελληνικό χρέος, προφανώς γνωρίζοντας πολύ καλά ότι η Ελλάδα πάει για χρεοκοπία.
Ο Eντουαρντ Mάντσεστερ, ανώτερος αντιπρόεδρος του οργανισμού αξιολόγησης πιστοληπτικής ικανότητας της Moody’s, δήλωνε τότε: «Αυτή η συναλλαγή θα είναι πάντα ασύμφορη για την ελληνική κυβέρνηση».
Ο Τitlos ανήκει ακόμη στην Εθνική Τράπεζα. Αποτιμώντας mark to market (με βάση τις τρέχουσες τιμές της αγοράς) την αξία του η Εθνική χάνει σήμερα περίπου 800 εκατομμύρια ευρώ.
Και όμως η Εθνική χρησιμοποίησε και χρησιμοποιεί και τώρα την Goldman Sachs. Οπως στην περίπτωση της πώλησης της Εθνικής Ασφαλιστικής που «ξέχασε» να ζητήσει εγγυητικές από τον «επενδυτή» Κάλαμος, ο οποίος στην περίπτωση του συγκεκριμένου διαγωνισμού αποδείχτηκε αφερέγγυος. Τώρα ο διαγωνισμός θα επαναληφθεί πάλι με σύμβουλο την Goldman, μόνο που αυτήν τη φορά οι αμοιβές θα είναι μεγαλύτερες μάλλον καθώς το σχέδιο περιλαμβάνει πλην της πώλησης και δημόσια προσφορά τίτλων (IPO).
