Να ποινικοποιήσει το twitter και τα memes κατάφερε ο πρώην πρωθυπουργός Αντώνης Σαμαράς με τη μήνυση που κατέθεσε κατά του εκδότη του Documento για ένα meme που δεν ήταν καν δικό του αλλά το είχε κάνει retweet στον προσωπικό του λογαριασμό.
Το δικαστήριο έκρινε ότι το επίμαχο meme δεν συνιστούσε συκοφαντική δυσφήμηση, αδίκημα για το οποίο έδωσαν αγώνα οι δικηγόροι και οι μάρτυρες της πλευράς Σαμαρά, αλλά μετέτρεψε την κατηγορία σε απλή εξύβριση. Την ίδια άποψη ότι δηλαδή δεν στοιχειοθετούνταν συκοφαντική δυσφήμηση του πρώην πρωθυπουργού εξέφρασε στην εισήγησή του και ο εισαγγελέας της έδρας.
Η απόφαση του δικαστηρίου ανοίγει στην ουσία τον δρόμο για δεκάδες μηνύσεις και αγωγές από υποτιθέμενα εξυβριζόμενα πρόσωπα με αφορμή την αναπαραγωγή οποιουδήποτε meme, εικονιδίων δηλαδή σατιρικού περιεχομένου κάτι που συνηθίζεται στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης παγκοσμίως.
«Ξεκινάει ένα κυνήγι μαγισσών με την ποινικοποίηση των memes και του twitter» τόνισε ο Κώστας Βαξεβάνης μετά την ανακοίνωση της απόφασης, για την οποία ο εκδότης του Documento άσκησε έφεση ώστε η υπόθεση να εκδικαστεί εκ νέου από δικαστήριο δευτέρου βαθμού. Η ποινή που επέβαλλε το δικαστήριο ήταν φυλάκιση πέντε μηνών με τριετή αναστολή.
Αξίζει να σημειωθεί ότι η δίκη έγινε απόντος του κ. Σαμαρά που εκπροσωπήθηκε από τους δικηγόρους του, παρά το γεγονός ότι στην προηγούμενη δικάσιμο είχε αιτηθεί αναβολή (μέσω των πληρεξουσίων του) επειδή δεν μπορούσε και τότε να παραστεί, αλλά επιθυμούσε, όπως είχε υποστηριχθεί, να είναι παρόν στη δίκη για να υποστηρίξει τη μήνυσή του.
Η διαδικασία
Το δικαστήριο ξεκίνησε με τους συνήγορους υπεράσπισης του εκδότη του Documento, να προβάλλουν ισχυρισμούς ότι στην προκειμένη περίπτωση τίθεται «ζήτημα σάτιρας και δεν υπάρχει έννοια της προσβολής της προσωπικότητας του ατόμου».
Στο σημείο αυτό παρενέβη ο δικηγόρος του Αντώνη Σαμαρά, Θάνος Πλεύρης ο οποίος ανέφερε πως «δεν ήταν σάτιρα αλλά ευθεία σύνδεση με μία κατάσταση από την οποία κινδυνεύουν οι προστατευόμενοι μάρτυρες», με τον Διαμαντή Μπασαρά να σημειώνει πως «δεν είχε πρόθεση να αποδώσει σύνδεση με το θανατηφόρο ατύχημα. Το πρώτο άτοπο είναι ότι πρόκειται για θανατηφόρο ατύχημα». Ο Γιάννης Μαντζουράνης υποστήριξε ακόμη «ότι πρόκειται για σάτιρα που προστατεύεται από το άρθρο 16 του Συντάγματος, δεν πρόκειται περί συκοφαντικής δυσφήμησης δεδομένου ότι δεν προκύπτει κανένα γεγονός». Όπως ανέφερε, ο κατηγορούμενος «ούτε αντικειμενικώς ούτε υποκειμενικώς ήθελε να κατηγορήσει το Σαμαρά ότι είχε σχέση με το θάνατο του Μαυρίκου». Η πλευρά του Αντώνη Σαμαρά ζήτησε τότε να υπάρξει αποκαταστική δήλωση από την πλευρά του Κ. Βαξεβάνη, κάτι που δεν κατέστη εφικτό καθώς υπήρξε διαφωνία ως προς τη διατύπωση του περιεχομένου της.
Βούλτεψη και Μουμτζής υπέρ Σαμαρά
Στη συνέχεια το δικαστήριο εξέτασε τους μάρτυρες υπεράσπισης του Αντώνη Σαμαρά. Πρώτη κατέθεσε η βουλευτής της ΝΔ, Σοφία Βούλτεψη και πρώην υπουργός η οποία ανέφερε πως αυτό που ενόχλησε τον πρώην πρωθυπουργό ήταν η υπόνοια ότι έχει σχέση με τον θάνατο του Μαυρίκου, καθώς όπως είπε η αναδημοσίευση του meme ουσιαστικά συνέδεε το Σαμαρά με τη δολοφονία Μαυρίκου. H Βούλτεψη παραδέχτηκε επίσης ότι οι πολίτες ανεβάζουν meme, τα δημοσιεύουν για όλους τους λόγους, και ότι είναι μέσο πληροφόρησης και ότι όλα είναι είδηση. Στο σημείο αυτό η κ. Βούλτεψη ερωτηθείσα από την πλευρά της υπεράσπισης Βαξεβάνη εάν είναι νόμιμο ένας πολιτικός να παρεμβαίνει στη Δικαιοσύνη και να ζητεί να αρθεί το πέπλο προστασίας των προστατευόμενων μαρτύρων, η κ. Βούλτεψη ανέφερε πως «ναι είναι νόμιμο να παρεμβαίνει στη Δικαιοσύνη και να ζητεί να αρθεί το πέπλο προστασίας» καθώς επίσης και ότι έχει δικαίωμα ο πολίτης να ζητήσει κάτι άσχετα εάν θα γίνει.
Στη συνέχεια κατέθεσε στο δικαστήριο ο αρθρογράφος του liberal Σάκης Μουμτζής, ο οποίος ανέφερε ότι «ο Βαξεβάνης είναι ένας μαχητικός δημοσιογράφος με πολλές αποκαλύψεις. Το ότι είπε τον πρώην πρωθυπουργό μαφιόζο δεν είναι σάτιρα. Ο Βαξεβάνης έχει συγκεκριμένη πολιτική τοποθέτηση απέναντι στον κ. Σαμαρά. Το twitter όπως όλα τα social media έχει κανόνες λειτουργίας».
Ραγκούσης: Ο Σαμαράς συνέδεσε τον ίδιο με το θάνατο του Μαυρίκου
Στη συνέχεια κατέθεσε ως μάρτυρας ο πρώην υπουργός του ΠΑΣΟΚ και νυν βουλευτής του ΣΥΡΙΖΑ, Γ. Ραγκούσης ο οποίος επισήμανε πως «η συσχέτιση Σαμαρά με το φόνου του Μαυρίκου είναι αστείο».
«Εγώ αντιλαμβάνομαι δύο πράγματα. Ο Σαμαράς και η κυβέρνηση του αρνήθηκαν να νομοθετήσουν σχετικά με τα meme. To meme δεν θα έπρεπε να είναι αντικείμενο ποινικής αξιολόγησης γιατί διαφορετικά θα έπρεπε να νομοθετήσει γι αυτό και όχι μέσω της απόφασης ενός δικαστηρίου να προσπαθεί να καλύψει αυτό που θα έπρεπε να έχει νομοθετήσει».
Όπως ανέφερε ο Ραγκούσης, «στην περίπτωση του Βαξεβάνη υπάρχει ένα μειονέκτημα, δηλαδή ότι πιστεύει το υπογράφει, εάν ήθελε να υποστηρίξει ότι αυτό συνδέονταν με το θάνατο του Μαυρίκου θα το έκανε με τα κείμενά του όχι με ένα meme».
«Ο κ. Σαμαράς έχει εν τη γενέσει του απαλλάξει τον Βαξεβάνη» τόνισε ακόμη ο Γ. Ραγκούσης.
«Ο μόνος άνθρωπος που συνδέει τον Σαμαρά με τον φόνο Μαυρίκου είναι ο ίδιος ο Σαμαράς που έκανε τη μήνυση κατά Βαξεβάνη. Το meme δεν εισφέρει γεγονός» σημείωσε ακόμη.
Παππάς: Τα meme είναι σάτιρα και τίποτα περισσότερο
Στη συνέχεια κατέθεσε ο βουλευτής του ΣΥΡΙΖΑ και πρώην υπουργός, Νίκος Παππάς, ο οποίος σημείωσε πως κανένας νοήμων δεν θα μπορούσε να υποθέσει ότι υπήρχε σύνδεση του πρώην πρωθυπουργού με τον θάνατο του Μαυρίκου, καθώς επίσης και πως «ήθελε να κάνει σάτιρα και τίποτα άλλο».
«Έχω πέσει θύμα ακραίας σάτιρας η οποία φύτρωσε από σπόρο που έριξε στη δημόσια σφαίρα πολιτικοί μας αντίπαλοι. Με έχουν παρουσιάσει ως Χίτλερ αλλά δεν διανοήθηκα να πάω στα δικαστήρια, δεν πρέπει να λειτουργεί έτσι ένα πολιτικό πρόσωπο. Δεν θεωρώ ότι το meme είναι οτιδήποτε άλλο εκτός από σάτιρα» τόνισε ο κ. Παππάς.
«Η σάτιρα είναι ακραία και εμείς οι πολιτικοί πρέπει να μάθουμε να την υπομένουμε» σημείωσε ακόμη.
Βαξεβάνης: Ήταν σάτιρα, τα πολιτικά πρόσωπα εκτίθενται στα social media
Καταπέλτης ήταν κατά την απολογία του ο εκδότης του Documento, Κ. Βαξεβάνης.
«Βρίσκομαι εδώ ενώπιον σας ότι κατηγορούμενος ότι έχει τρωθεί η τιμή και η υπόληψη Σαμαρά, ότι δηλαδή με ένα meme έδωσα την άποψη στον κόσμο ότι συνέδεσα το Σαμαρά με τη δολοφονία».
Ο Κ. Βαξεβάνης υποστήριξε πως το ερώτημα που τίθεται προ το δικαστήριο είναι εάν θα δικαστεί για αυτή τη γελοιογραφία
«Το διακύβευμα δεν είναι να τιμωρηθώ έγω ή να δικαιωθώ είναι ότι το δικαστήριο σας νομολογεί για τα social media. Τα πολιτικά πρόσωπα οικειοθελώς εκτίθενται στα social media» σημείωσε ο Βαξεβάνης, ενώ υπογράμμισε πως: «Ακόμη και εάν επρόκειτο για κάποια κρίση τα πολιτικά πρόσωπα πρέπει να τη δέχονται σύμφωνα με το 10 άρθρο της ΕΣΔΑ» ανέφερε. Ο Κ. Βαξεβάνης ανέφερε πως «δεν υπάρχει καμία σύνδεση, σχέση του Σαμαρα με τον Μαυρίκο πέρα από αυτά που έχω γράψει».
Ο Βαξεβάνης υποστήριξε ακόμη ότι την περίοδο εκείνη ο Σαμαράς μήνυε εισαγγελείς, πολιτικά πρόσωπα, απειλούσε τους μάρτυρες, μια συμπεριφορά που βγαίνει από τα πλαίσια του θεσμικού πλαισίου που πρέπει λειτουργεί ένας πρώην πρωθυπουργός της χώρας.
«Ο Σαμαράς επέλεξε έναν δρόμο για τους δικούς του λόγους να συμπεριφερθεί με έναν τρόπο αντιθεσμικό» ανέφερε και συμπλήρωσε:
«Όταν βγήκε το meme εγώ δικαζόμουν και στην ουσία με μήνυσε για να ενεργοποιηθεί η διαδικασία και να συληφθώ μέσα στο Εφετείο. Ότι έχω να πω και για τον Σαμαρά το γράφω το αποδεικνύω και το υπογράφω. Δεν θίγω καμία υπόληψη» σημείωσε.
Το διακύβευμα είναι εάν αυτό θα ποινικοποιηθεί και ο δικαστικές αίθουσες θα γεμίσουν με υποθέσεις πολιτικών προσώπων, δικαστών και γενικότερα δημοσίων προσώπων,.
Εισαγγελέας: Δεν στοιχειοθετείται συκοφαντική δυσφήμιση
Κατά την εισήγηση του ο εισαγγελέας υποστήριξε ότι δεν υπάρχει ισχυρισμός γεγονότος, ότι δηλαδή το meme που ανήρτησε ο Κώστας Βαξεβάνης δεν αποτελεί πραγματικό γεγονός και ως εκ τούτου δεν μπορεί να στοιχειοθετηθεί η πράξη της συκοφαντικής ή της απλής δυσφήμισης. Ισχυρίστηκε ωστόσο ότι η φράση που υπάρχει στο εν λόγω meme προσβάλλει την προσωπικότητα του πρώην πρωθυπουργού. Στο πλαίσιο αυτό πρότεινε την ενοχή του εκδότη του Documento για το αδίκημα της εξύβρισης κρίνοντας ότι δεν επρόκειτο για σατιρική ανάρτηση.
Έκθετη η πολιτική αγωγή
Η πολιτική αγωγή από την πλευρά της ισχυρίστηκε ότι ανάλογα memes στο εξωτερικό τα οποία είχαν ως “στόχο” τη Χίλαρι Κλίντον αποσύρθηκαν και σήμερα κανένας δεν μπορεί να τα βρει στο διαδίκτυο, πληροφορία η οποία αποδείχθηκε ανακριβής αφού η πλευρά του Κώστα Βαξεβάνη προσκόμισε στο δικαστήριο σχετικές χιουμοριστικές εικόνες οι οποίες κυκλοφορούν ελεύθερα στο διαδίκτυο και μπορεί καθένας να τις εντοπίσει με μια απλή αναζήτηση στο google. Κατά τα λοιπά οι συνήγοροι του Αντώνη Σαμαρά επέμειναν ότι το συγκεκριμένο meme δεν αποτελεί σάτιρα και ζήτησαν την καταδίκη του δημοσιογράφου για συκοφαντική δυσφήμιση.
Μπασαράς: Λάσπη στον ανεμιστήρα
Ο Διαμαντής Μπασαράς, συνήγορος του Κώστα Βαξεβάνη κατέδειξε κατά την αγόρευσή του τις ανακολουθίες της άλλης πλευράς. Επεσήμανε μεταξύ άλλων ότι η πλευρά του Αντώνη Σαμαρά προσκόμισε δήθεν κείμενο του Κώστα Βαξεβάνη κατά του πρώην πρωθυπουργού το οποίο στην πραγματικότητα είχε υπογράψει άλλος δημοσιογράφος. Είναι μάλιστα ενδιαφέρον ότι από το εν λόγω δημοσίευμα κάθε άλλο παρά σύνδεση του πρώην πρωθυπουργού με τον θάνατο του Παναγιώτη Μαυρίκου προκύπτει. Αντιθέτως καταδεικνύονται οι σχέσεις του θανόντα εκδότη με τη ΝΔ οι οποίες ουδέποτε και από κανένα αμφισβητήθηκαν. Κατηγόρησε παράλληλα την πολιτική αγωγή για ρίψη λάσπης στον ανεμιστήρα, επισημαίνοντας ότι ψευδώς ισχυρίστηκε ότι ο εκδότης του Documento έγραψε για μαφιόζικες τακτικές πολιτικών.
Ο κ. Μπασαράς έκανε λόγο για αντιφάσεις στην εισήγηση του εισαγγελέα και υπογράμμισε εμφατικά ότι αφενός στη σάτιρα δεν υφίσταται εξύβριση και αφετέρου ότι ποτέ ο Κώστας Βαξεβάνης δεν επικαλέστηκε δικαιολογημένο δημοσιογραφικό ενδιαφέρον, αφού το επίδικο meme δεν αποτελεί γεγονός ή είδηση αλλά μια χιουμοριστική καλλιτεχνική δημιουργία. Ο συνήγορος υπεράσπισης δεν παρέλειψε να σχολιάσει την προσπάθεια της πλευράς Σαμαρά να δημιουργήσει εντυπώσεις επικαλούμενη και άλλες αναρτήσεις του εκδότη του Documento στο twitter, τονίζοντας ότι όφειλαν ως εκπρόσωποι του μηνυτή να προσκομίσουν τα έγγραφα που πιστοποιούν τους ισχυρισμούς τους πράγμα το οποίο δεν έπραξαν.
Το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο δείχνει τον δρόμο
Προσκόμισε παράλληλα στο δικαστήριο τις δημοσιευμένες απόψεις προσωπικοτήτων αναφορικά με το επίδικο meme. Μεταξύ αυτών και του πρώην εκπροσώπου της κυβέρνησης Καραμανλή και γιου του σπουδαίου σκιτσογράφου Αρχέλαου, Ευάγγελου Αντώναρου ο οποίος εξ αρχής στήριξε τον Κώστα Βαξεβάνη ξεκαθαρίζοντας πως η ανάρτησή του ήταν χιουμοριστική. Τέλος επικαλέστηκε αποφάσεις του Ευρωπαϊκού Δικαστηρίου για τα Δικαιώματα του Ανθρώπου (ΕΔΔΑ), οι οποίες δικαίωσαν διωκόμενους για χιουμοριστικά σκίτσα τους. “Το Δικαστήριο έκρινε ότι επρόκειτο περί σάτιρας και απάλλαξε τους προσφεύγοντες” σημείωσε σχετικά με μια από τις αποφάσεις ο συνήγορος υπεράσπισης του Κώστα Βαξεβάνη. Ο Διαμαντής Μπασαράς υπογράμμισε επιπλέον ότι οι συγκεκριμένες αποφάσεις του ΕΔΔΑ αφορούσαν σκίτσα πολύ χειρότερα και θεωρητικά προσβλητικότερα από το επίδικο meme για τον Αντώνη Σαμαρά.
Μαντζουράνης: Κανένας πολιτικός δεν έκανε μηνύσεις σε δικαστικούς
Ο έτερος συνήγορος υπεράσπισης του εκδότη του Documento Γιάννης Μαντζουράνης αμφισβήτησε κατά τη δίκη του αγόρευση ότι ένα πρόσωπο του βεληνεκούς του Αντώνη Σαμαρά θα μπορούσε να βλαφτεί από ένα meme, δεδομένου ότι έχει τη δυνατότητα να απαντήσει. “Η οξύτητα της πολιτικής αντιπαράθεσης δεν είναι το σύνηθες φαινόμενο;” διερωτήθηκε με νόημα. Ο κ. Μαντζουράνης εξήγησε την προσπάθεια του Κώστα Βαβεβάνη να διακωμωδήσει τη συμπεριφορά του πρώην πρωθυπουργού ο οποίος την περίοδο εκείνη βρισκόταν στο επίκεντρο της έρευνα για της Novartis και κατέθετε μηνύσεις ακόμη και κατά δικαστικών λειτουργών. “Και άλλοι βρέθηκαν στο επίκεντρο ερευνών, ακόμη και ο Ανδρέας Παπανδρέου, κανένας όμως δεν έκανε μηνύσεις σε δικαστικούς λειτουργούς” είπε ο συνήγορος υπεράσπισης. “Ο κ. Σαμαράς μήνυσε τον Αλέξη Τσίπρα, τον Δημήτρη Παπαγγελόπουλο και όλους τους λειτουργούς της Δικαιοσύνης που ασχολήθηκαν με την υπόθεση. Είχε δικαίωμα να το πράξει, όπως είχε δικαίωμα και ο κ. Βαξεβάνης να σατιρίσει αυτή την εκτός πολιτικών ορίων συμπεριφορά του” πρόσθεσε ο ίδιος.
