Queer περσόνα, λέκτορας Ψυχολογίας, συγγραφέας, ποιητής: μερικές από τις ιδιότητες ενός ανθρώπου που τον περιβάλλει το μυστήριο της (σχετικής) ανωνυμίας.
Στον Sam Albatros δεν αρέσει να αποκαλύπτει τα νοµικά στοιχεία του ούτε το πρόσωπό του. Προτιµά να µιλάει γι’ αυτόν η διαδικτυακή περσόνα του, που γρήγορα έγινε γνωστή στα κοινωνικά δίκτυα µε queer ποίηση, ιδιότυπο χιούµορ και δραµατικές εξοµολογητικές αφηγήσεις. Ωστόσο εγώ που είχα την ευκαιρία να δω το πρόσωπό του κατά τη διάρκεια της συζήτησής µας µπορώ να λέω ότι πρόκειται για νέο άνθρωπο και ευγενική φυσιογνωµία. Με αφορµή το «Ελαττωµατικό αγόρι», το πρώτο queer µυθιστόρηµα ενός «gender nonconforming» (µη συµµορφούµεν@ µε τα φύλα) παιδιού, όπως αυτοπροσδιορίζεται, συζητήσαµε για τη θέλησή του να γράψει ένα βιβλίο για να µην αισθάνονται και άλλα παιδιά «ελαττωµατικά», όπως ο ίδιος κάποτε.
Καταρχάς Sam Albatros το όνοµά σας. Από πού κι ως πού;
Καταλαβαίνω ότι αυτό είναι το πρώτο που θα ρωτήσει κάποιος, για µένα έχει όµως τη µικρότερη σηµασία. Αν ξέρατε το πραγµατικό µου όνοµα, θα µε ρωτούσατε τι σηµαίνει;
Λέω να µην ξεκινήσετε επιθετικά. Η απάντησή µου είναι πως όχι, δεν θα ρωτούσα, εδώ όµως µιλάω µε έναν ποιητή που επέλεξε το Albatros σαν ευθεία αναφορά στον Μποντλέρ.
Θα µπορούσε να είναι…
Πόσα χρόνια έχετε παρουσία στα social media;
Από το 2017 ως Sam Albatros – µάλιστα είχα δύο προφίλ στο Facebook, το ένα µε το νοµικό µου όνοµα και το άλλο ήταν εκείνο που τελικά έγινε Sam Albatros και µε το οποίο εκφραζόµουν ελεύθερα.
Αρα µε το πραγµατικό σας όνοµα δεν θα µπορούσατε να γράφετε αυτά που γράφετε σήµερα. Κατάλαβα σωστά;
Οχι, απλώς εκείνη την περίοδο αισθανόµουν ότι χρειαζόταν αυτή η διχοτόµηση. Θα µπορούσα να γράφω σήµερα µε το κανονικό µου όνοµα, δεν έχει όµως κανένα νόηµα πια να το αλλάξω.
∆ικαίωµά σας αφού θέλετε τόση µυστικοπάθεια.
∆εν θα την έλεγα µυστικοπάθεια. Πέραν του ότι δεν αποκαλύπτω το πρόσωπό µου και το νοµικό µου όνοµα, όλα τα άλλα υπάρχουν στο ίντερνετ. Μοιράζοµαι πάρα πολλά προσωπικά πράγµατα. Μόνο το πρόσωπο και το όνοµά µου δεν ξέρετε, όλα τα άλλα τα ξέρετε.
Υπάρχουν κι άλλοι βέβαια στο Facebook που γράφουν εντελώς προσωπικά τους θέµατα, από βιωµατικά µέχρι τη βόλτα που θα βγουν.
Μιλάτε για ακτιβιστές όµως. Εγώ θεωρώ πως είµαι ένα πιο καλλιτεχνικό πρότζεκτ, ίσως µε ακτιβιστικές προεκτάσεις, δεν ξέρω… Ξεκίνησα προφανώς ως ποιητής. ∆εκαπέντε χρόνια γράφω ποίηση, ώστε αν έχω κάνει κάτι περισσότερο στον κόσµο, αυτό είναι η ποίηση. Από ένα σηµείο και µετά συνειδητοποίησα πόσο κλειστή είναι η γλώσσα της ποίησης και ότι θα ήθελα να γράψω κάτι που θα το αντιλαµβάνονταν περισσότεροι άνθρωποι. Το πρώτο µου πρότζεκτ λεγόταν «Αδερφή», ποιητικοκαλλιτεχνικό ή πειραµατική ποίηση. Είδα να έχει απήχηση αλλά κατάλαβα πως ήταν σε µια γλώσσα δύσκολη. Από κει µου δηµιουργήθηκε η ιδέα να γράψω µυθιστόρηµα, από την ανάγκη να µιλήσω σε περισσότερο κόσµο.
Η ανάγκη επικοινωνίας λοιπόν.
Οχι ακριβώς. Σκεφτείτε ότι εγώ είµαι επιστήµονας και τα γραπτά µου, τις εργασίες µου, τα διαβάζουν πέντε άνθρωποι σε όλο τον κόσµο. Οµως απεχθάνοµαι την έννοια της ελίτ και συνειδητοποίησα ότι για πολλά χρόνια στο µυαλό µου η ποίηση που έκανα ήταν κάτι ελιτίστικο. Το πρότζεκτ «Αδερφή» το έσπασε αυτό σε ένα πρώτο επίπεδο και αργότερα έγραψα πιο ανοιχτά ποιήµατα-βιντεοποιήµατα στο YouTube, ώσπου αυτό εξελίχτηκε σε κάτι ακόµη πιο ανοιχτό, σε πεζό επεξηγηµατικό λόγο δηλαδή.
∆ώστε µου έναν ορισµό του ελιτισµού.
Να µη σε ενδιαφέρει το άτοµο στο οποίο απευθύνεσαι. Να είσαι στη φάση «όποιος κατάλαβε κατάλαβε» και να έχεις και µια άποψη του στιλ «είµαι διανοούµενος και αν δεν µε καταλαβαίνεις, φταις εσύ».
Τη στιγµή που δηµοσιεύετε κάτι πολύ προσωπικό το κάνετε απλώς για να το βγάλετε από µέσα σας ή σκέφτεστε και τον κόσµο που θα ταυτιστεί µαζί σας;
Σίγουρα το δεύτερο. Το Facebook το βλέπω κάπως σαν το πρόχειρο τετράδιό µου – µε τον τρόπο που άφηναν παλιά οι λογοτέχνες τα ηµερολόγιά τους, όπως η Βιρτζίνια Γουλφ. Νιώθω την ανάγκη να το κάνουµε ηλεκτρονικά πια, αφού δεν υπάρχει λόγος να το κρατάµε σε ένα ηµερολόγιο.
Ως καλλιτέχνης διαχωρίσατε τη θέση σας από τους ακτιβιστές. Οποιος βγαίνει και δηλώνει «αδερφή» αυτοµάτως χαρακτηρίζεται και ακτιβιστής της ΛΟΑΤΚΙ κοινότητας.
Αυτό ακριβώς έχει συµβεί και µ’ εµένα και δεν µε ενοχλεί. Το αν είµαι καλλιτέχνης το αποδεικνύω στη δουλειά µου, στις περφόρµανς που κάνω, στο πόσο προσέχω τα κείµενά µου, στο πόσο χρόνο καταναλώνω για να κάνω ένα βιβλίο – όποιος θέλει να πει ό,τι θέλει να πει ας το πει. ∆ικό του θέµα.
Ποια η γνώµη σας για τον ΛΟΑΤΚΙ ακτιβισµό στην Ελλάδα;
Χαίροµαι πάρα πολύ για όσα κάνουν οι ΛΟΑΤΚΙ ακτιβιστές· δεν µπορώ να πω ότι έχω ιδιαίτερη επαφή πέρα από αυτά που βλέπω στο Facebook. Αν κάποιοι θεωρούν ότι κάπου προκαλούν µε τις συµπεριφορές τους, εγώ νοµίζω ότι σκοπός του ακτιβισµού είναι και λίγο αυτό: να σπρώξεις µερικά όρια για να οδηγηθείς προς την ορατότητα, που µε τη σειρά της οδηγεί στο να γίνονται συζητήσεις από έναν κόσµο που διαφορετικά δεν θα συζητούσε σχετικά και απλώς θα έλεγε «αυτός είναι τοιούτος». Γίνεται κάπως η καθηµερινότητά τους και αρχίζει να τους ενοχλεί λιγότερο. Λέµε οµοφοβία, αλλά δεν πρόκειται για φοβία, εφόσον τις φοβίες τις ξεπερνάς µε το να εκτίθεσαι σε αυτές. Μέσω της ορατότητας και µέσω της πρόκλησης, που µπορεί να οδηγήσει σε διάλογο, καταρρίπτεται ή µειώνεται η οµοφοβία.
Τι θέλετε να µας πείτε κρύβοντας το πρόσωπό σας;
∆εν ξέρω αν θέλω αναγκαστικά να πω ή να δηλώσω κάτι. Αυτό ξεκίνησε σε µια δύσκολη περίοδο. Βρισκόµουν στην Αµερική µε απόσπαση του διδακτορικού µου και το ξεκίνησα έχοντας στο µυαλό µου ένα είδος σούπερ ήρωα, όσο µεγαλεπήβολο κι αν ακούγεται. Κάποια πράγµατα για άλλους θεωρούνταν απλά, για µένα όµως φαίνονταν σούπερ ηρωικά: το να µπορέσω ας πούµε να µιλήσω σε ανθρώπους ή να αποδεχτώ την ταυτότητά µου. Συχνά είχα τροµερές κοινωνικές φοβίες, σε φάση «πώς θα πάω στο σουπερµάρκετ τώρα;»… Ετσι φτιάχτηκε ο Sam Albatros, για να κάνει όσα δεν µπορούσε να κάνει το ελαττωµατικό αγόρι ο Γιάννης.
Μόλις είπατε το πραγµατικό όνοµά σας.
Το έχω ξαναπεί, είναι γνωστό. «∆εν κρύβοµαι, δεν καταζητούµαι» που έλεγε και η Κουµαριανού. Ενας σούπερ ήρωας πάντα έχει µια µάσκα.
Πόσο διήρκεσε το διάστηµα µη αποδοχής της ταυτότητάς σας;
Πάρα πολλά χρόνια. Σίγουρα µέχρι την ενηλικίωσή µου.
Ο Sam Albatros έγινε έτσι σαν µια επανάστασή σας εκ των έσω.
Ναι. Πολλοί άνθρωποι όταν ακούνε «αδερφή» ή «πούστης» παίρνουν έκφραση αποστροφής. Εχουν συνδέσει αυτές τις λέξεις µε ξύλο· δηλαδή τους φωνάζει κάποιος «αδερφή» και τρώνε ξύλο. Ετσι τους µένει µέσω συσχετισµού ένα πολύ κακό συναίσθηµα. Με θυµάµαι να κρατάω ηµερολόγια και να µη γράφω «αγαπώ αυτόν», αλλά «αγαπώ εσένα», µε τον φόβο µην τα έβλεπαν οι γονείς µου. Κατάφερα να γράφω ελεύθερα και αυτό ήταν όντως επανάσταση για µένα, αλλά µέχρι εκεί. ∆εν µπορώ να πω ότι όλο αυτό ήταν ένα πρότζεκτ αυτοβελτίωσης, διότι δεν ήταν. Στις απαρχές όµως µε βοήθησε να αποτάξω την εσωτερικευµένη φοβία. Πλέον δεν το βλέπω έτσι, αλλά µόνο καλλιτεχνικά, γιατί έτσι είναι. Επίσης δεν είναι καν ψυχοθεραπεία.
Εκτός από το καλλιτεχνικό σκέλος το βλέπετε και σαν δουλειά;
Το συζητάω αυτό, αλλά µάλλον δεν είναι δουλειά, µε την έννοια ότι δεν βιοπορίζοµαι από αυτό. Είµαι full time λέκτορας Ψυχολογίας. Μπορεί να µην είναι δουλειά λοιπόν, µα δεν σηµαίνει ότι εγώ δεν το δουλεύω. Το σκέφτηκα επαγγελµατικά, να πω την αλήθεια, και µάλιστα είχα γράψει ένα ποίηµα: «Μου πήρε πολλά χρόνια για ν’ αποδεχτώ ότι δεν είµαι στρέιτ κι επίσης ότι δεν είµαι επιστήµονας». Αν ζούσα όµως στην Αµερική, όπου τα πράγµατα δεν είναι τόσο κλειστά όσο εδώ, νοµίζω ότι θα είχα αφοσιωθεί περισσότερο στις τέχνες. Εκεί είναι τα πραγµατικά µου ταλέντα και η κλίση µου. Είµαι περισσότερο συγγραφέας και στην Ελλάδα είναι πολύ δύσκολο να επιβιώσεις. Αντε να υπάρχουν τρία άτοµα, ούτε καν στην ηλικία µου, τα οποία ζουν από τη συγγραφή. Η αλήθεια είναι ότι δοκίµασα να το δω επαγγελµατικά. Οταν είχα αποφοιτήσει στην Αγγλία και έπαιρνα οικονοµικά βοηθήµατα από το κράτος έκανα δύο καλλιτεχνικά residents πληρωµένα. ∆εν µπορείς να ζήσεις όµως από αυτά. ∆ούλευα ως freelancer ταυτόχρονα στο πανεπιστήµιό µου. Αν ξεκινούσα από την αρχή, ίσως να το έκανα. Και ίσως και να γίνει, γιατί τα συνδυάζω πολύ καλά.
Από τη Θεσσαλονίκη έχετε καταγωγή;
Οχι. Από εκεί κοντά, αλλά δεν θα σας πω. Ας πούµε από µια επαρχιακή πόλη της βόρειας Ελλάδας. Στην Αθήνα όταν έρχοµαι µένω από δω κι από κει. Είµαι περαστικός από την Αθήνα και από την Ελλάδα γενικότερα.
Πόσα χρόνια ζείτε στο Λονδίνο;
Πάνω από οχτώ.
Το οικογενειακό σας περιβάλλον γνωρίζει την εξέλιξή σας ως συγγραφέα;
∆εν το συζητάω µαζί τους.
Εσείς· εκείνοι όµως;
Οχι, ούτε εκείνοι. Το γνωρίζουν πάντως γιατί µου είχε κάνει outting µια ξαδέρφη µου. Στο µεταξύ µου είναι πιο εύκολο να γράφω στο Facebook από το να µιλάω για δραµατικά πράγµατα τετ α τετ µε τον άλλο. Οταν είµαι µε κόσµο προσπαθώ να µιλάω λίγο πιο χιουµοριστικά.
Υπάρχει περίπτωση εξαιτίας του bullying που είχατε δεχτεί πλέον µε την αποδοχή από τους άλλους να νιώθετε και µια µικρή δόση εκδικητικότητας απέναντί τους;
Οχι, αυτό νοµίζω το κάνουν άτοµα που είναι ακόµη πολύ θυµωµένα. Είναι χαρακτηριστικό της νεότερης ηλικίας, όταν είσαι στα 18 και τα 20. Το καταλαβαίνω σαν λογική, απλώς εγώ δεν το βιώνω. Ηθελα να γράψω ένα βιβλίο, να δοκιµαστεί η γραφή µου. Θεώρησα ότι έχει ενδιαφέρον κάτι τέτοιο, γιατί µας έχουν πρήξει κιόλας ότι «όλοι από την Αθήνα είναι» και η επαρχία ποτέ δεν παίρνει το credit. Μόνο για την Αθήνα ξέρουµε ας πούµε τι γινόταν µε τον HIV. ∆εν έχουµε ιδέα πώς περνούσαν οι άνθρωποι στην επαρχία. Το δικό µου βιβλίο ασχολείται ξεκάθαρα µε ένα queer παιδί της επαρχίας.
Εχουµε προοδεύσει ως χώρα στα ΛΟΑΤΚΙ ζητήµατα;
∆εν ξέρω, αλλά το συζητούσα τις προάλλες. Ευτυχώς υπάρχουν τα social media και οι άνθρωποι µπορούν να εκφράζονται· εκεί καταλήγουµε πάλι. Οι καναλάρχες έχουν καταλάβει ότι οι άνθρωποι δεν βλέπουν πια τηλεόραση, γι’ αυτό καλούν επίτηδες άτοµα των social media ώστε να παίρνουν και το δικό τους ιντερνετικό κοινό. Φτάσαµε στο σηµείο οι mainstream παρουσιάστριες να γίνονται queer friendly, κάτι που µπορεί να θεωρηθεί µεγάλη πρόοδος. Βρισκόµαστε και σε µια εποχή που συζητιούνται έντονα τα ΛΟΑΤΚΙ θέµατα. Ζηλεύω µε την καλή έννοια τη νέα γενιά που είναι τόσο απελευθερωµένη. Υπάρχει ακόµη αντίσταση από τους φοβικούς ανθρώπους, αλλά τουλάχιστον τα παιδιά στα 18 τους νιώθουν να αντιδρούν σε αυτό. Την πραγµατική επανάσταση βέβαια την είχαν κάνει οι προηγούµενες γενιές από τη δική µου.
Ποια είναι η πιο ευτυχισµένη στιγµή στη µέχρι τώρα ζωή σας;
Σίγουρα ούτε το µεταπτυχιακό ούτε το διδακτορικό ούτε η ακαδηµαϊκή θέση, αλλά το «Ελαττωµατικό αγόρι». Την έρευνα που έχω κάνει θα µπορούσε να την έχει κάνει κάποιος άλλος, επειδή εκεί προσπαθείς να είσαι αντικειµενικός. Το βιβλίο όµως είναι συνδεδεµένο µε την ταυτότητά µου, αν και µυθοπλασία από τη δική µου σκοπιά. Αν προσπαθήσουν να µε ξαναφτιάξουν µέσω τεχνητής νοηµοσύνης, δεν θα πάρουν την επιστηµονική εργασία µου αλλά το «Ελαττωµατικό αγόρι».
INF0
Το βιβλίο «Ελαττωματικό αγόρι» του Sam Albatros κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Βιβλιοπωλείον της Εστίας
