Συζήτηση με τον καλλιτέχνη που συνδυάζει την κρητική λύρα με την περσική μουσική.
Ο Ρος Ντέιλι είναι ιδιαίτερη περίπτωση µουσικού. Γεννήθηκε στη Βρετανία από Ιρλανδούς γονείς. Το 1970 επισκέφτηκε για πρώτη φορά την Κρήτη και αγάπησε την αθέατη και άγνωστη πλευρά της, µαθήτευσε στο πλευρό του λυράρη Κώστα Μουντάκη και στη συνέχεια ταξίδεψε στην Ινδία και στο Αφγανιστάν. Οταν επέστρεψε στην Κρήτη ίδρυσε το µουσικό εργαστήρι Λαβύρινθος, µε πυρήνα νέους µουσικούς και πολυπολιτισµικές συνέργειες. Με αφορµή τις συναυλίες και τα σεµινάρια που διοργανώνονται το επόµενο διάστηµα για τα 40 χρόνια του Λαβύρινθου, µίλησε στο Documento για τη µουσική της Κρήτης, τα ταξίδια, τους πρόσφυγες και τον πόλεµο στην Ουκρανία.
Η µουσική ενώνει τους λαούς της οικουµένης
«Οι εκδηλώσεις επικεντρώνονται σε µουσικούς της Κρήτης και ανθρώπους που βρίσκονται δίπλα µας εδώ και δεκαετίες, αλλά και σε πιο νέους µουσικούς. Κάθε καλοκαίρι συµµετέχουν στα σεµινάρια που διοργανώνουµε στο χωριό Χουδέτσι περίπου 400-500 µαθητές. Αρκετοί από αυτούς είναι σήµερα εξαιρετικοί µουσικοί και κορυφαίοι δάσκαλοι, όπως ο Στέλιος Πετράκης, η Κέλυ Θωµά, ο Χρήστος Μπάρµπας και αρκετοί άλλοι. Εχουµε µαθητές από 40 διαφορετικές χώρες, ενώ υπάρχουν παραρτήµατα του Λαβύρινθου στην Κύπρο, την Ιταλία, την Ισπανία και στο Τορόντο» λέει ο Ρος Ντέιλι, ο οποίος περιγράφει την πολύχρονη σχέση του µε την τροπική µουσική η οποία στην Ινδία ονοµάζεται «ράγκα», στην αραβική και τουρκική µουσική «µακάµ», στην ελληνική αρχαιότητα «τρόποι».
«Τα συγκεκριµένα µουσικά ιδιώµατα που ανήκουν σε αυτή την κατηγορία έχουν συγγένειες µεταξύ τους και πλούσιο ιστορικό αλληλοεπιδράσεων και συνευρέσεων. Ενα από τα χαρακτηριστικά που µας ενδιαφέρουν ιδιαίτερα στον Λαβύρινθο είναι ο διάλογος ανάµεσα στις παραδόσεις, ο οποίος τον τελευταίο αιώνα έχει ατονήσει και λόγω των πολιτικών και κοινωνικών συνθηκών. Εµείς δεν θεωρούµε ότι η παράδοση αφορά µόνο το παρελθόν, δεν την προσεγγίζουµε ως µουσειακό είδος. Κάποιοι την αντιµετωπίζουν ως βάρος, εµείς όµως θεωρούµε ότι αντλούµε συσσωρευµένη γνώση από το παρελθόν την οποία επεξεργαζόµαστε δηµιουργικά». Τι κοινό µπορεί να υπάρχει ανάµεσα στην περσική µουσική και την κρητική λύρα; «Ολα τα τροπικά µουσικά ιδιώµατα (βαλκανικά, τουρκικά, ινδικά) έχουν ταξιδέψει ανάµεσα στους λαούς. Πρόκειται για µεγάλη µουσική οικογένεια που τα µέλη της αλληλεπιδρούν» προσθέτει.
Η άγνωστη Κρήτη, τα ταξίδια και ο πόλεµος
Η αγάπη του για την Κρήτη επικεντρώνεται στη λιγότερη προβεβληµένη πλευρά της την οποία µπορεί κάποιος να ανακαλύψει µέσα από τα τοπία, τους λυράρηδες και τις κοινότητες ανθρώπων που γεννιούνται στα µικρά χωριά. «Η Κρήτη είναι ο τόπος διαµονής µου για περίπου 47 χρόνια. Το τουριστικό πλαίσιο του νησιού που τονίζεται και προβάλλεται µε φολκλόρ τρόπο δεν µε ενδιαφέρει. Η µουσική πάντοτε µου ασκούσε µεγάλη έλξη και παραµένει ζωντανή. Χιλιάδες λυράρηδες, λαουτιέρηδες, άνθρωποι, παίζουν καλή µουσική, παρόλο που υπάρχει και εκεί εµπορευµατοποίηση. Πρόκειται για ζωντανή παράδοση σε εξέλιξη που δεν µένει στάσιµη».
Ο Ρος Ντέιλι είναι ένας µουσικός ταξιδευτής ο οποίος έχει επισηµάνει αρκετές φορές ότι δεν διαθέτει εθνική ταυτότητα. Μιλήσαµε για τα ταξίδια του και τις αποικιοκρατικές πολιτικές του δυτικού κόσµου. «∆εν αισθάνοµαι ότι διαθέτω εθνική ταυτότητα επειδή µεγάλωσα σε πολλές διαφορετικές χώρες, όπως στην Ιαπωνία, στον Καναδά και στο Ηνωµένο Βασίλειο και µετά έζησα σε διαφορετικά µέρη από αυτά που µεγάλωσα. Τα ταξίδια είναι η σηµαντικότερη εκπαιδευτική διαδικασία για έναν άνθρωπο. Ο,τι έχω µάθει στη ζωή µου ξεκινάει από την επαφή µου µε διαφορετικούς κόσµους. Οταν επισκέφτηκα το Αφγανιστάν διαπίστωσα ότι πρόκειται για χώρα µε σπουδαία µουσική παράδοση. Η τελευταία φορά που ταξίδεψα εκεί ήταν το 1974. Ηταν ένα µαγευτικό µέρος µε αρκετή φτώχεια, αλλά χωρίς όλα αυτά τα στοιχεία που προβάλλονται σήµερα στερεοτυπικά. Στην Ινδία βλέπεις τεράστιες διαφορές από το ένα µέρος στο άλλο. Τα πιο όµορφα και τα πιο άσχηµα στοιχεία συνυπάρχουν και σε σοκάρουν, ειδικά στα µεγάλα αστικά κέντρα όπου κυριαρχεί εξαθλίωση».
Για τον πόλεµο στην Ουκρανία και την επιλεκτική αντιµετώπιση της πολιτείας απέναντι στους πρόσφυγες ο Ρος Ντέιλι τονίζει: «∆εν έχει νόηµα να πολεµάµε αυτούς που είναι διαφορετικοί ή αυτούς που σκέφτονται διαφορετικά από εµάς. Μόνοι µας έχουµε δηµιουργήσει εχθρούς. Ο πόλεµος στην Ουκρανία είναι κάτι παράλογο και απάνθρωπο για να το δεχτώ. Πολύ καλά κάνουµε και βοηθάµε τους πρόσφυγες από την Ουκρανία οι οποίοι έχασαν τα πάντα από τον πόλεµο. Το ίδιο όµως ισχύει και για τους ανθρώπους από το Ιράκ, το Αφγανιστάν και τη Συρία. ∆υστυχώς ο δυτικός κόσµος έχει αφήσει κακή παρακαταθήκη αποικιοκρατικών πολιτικών και έχει προκαλέσει µεγάλη ζηµιά ιδιαίτερα στην Αφρική, την Ασία και τη Νότια Αµερική. Οταν υπάρχουν παρέµβαση, καταπίεση και εκµετάλλευση πάνω σε άλλους λαούς οι επιπτώσεις φαίνονται σε βάθος χρόνου».
Για την απόφαση του υπουργείου Πολιτισµού σε σχέση µε τη διακοπή των πολιτιστικών εκδηλώσεων από τη Ρωσία αναφέρει: «Οι καλλιτέχνες συνήθως είναι αυτοί που πρωταγωνιστούν σε αντιπολεµικές κινήσεις. ∆εν είναι καλός τρόπος να δείξουµε τη δυσαρέσκειά µας απέναντι στον πόλεµο. ∆εν πήραν τα όπλα ο Πούσκιν και ο Τσέχωφ. Εχω µαθητές και φίλους από τη Ρωσία και δεν είναι οι άνθρωποι που βρίσκονται πίσω από αυτό τον πόλεµο. Είναι λάθος να στοχοποιούνται οι καλλιτέχνες. Θα το καταλάβαινα αν µποϊκοτάραµε εταιρείες που κατασκευάζουν πολεµικό υλικό, αλλά όχι το να τα βάζουµε µε την τέχνη».
INF0
«40 χρόνια Λαβύρινθος». Εως 3/4 στην Αίθουσα Πολιτισμού του Δημαρχείου στα Πεζά
