Το ΝΑΤΟ γιγαντώνεται προς Aνατολάς και κυριαρχεί στην Ευρώπη, την ώρα που οι σχέσεις Δύσης – Ρωσίας είναι στο χειρότερό τους σημείο. Αφού παραμερίστηκε και ο τελευταίος σκόπελος που εμπόδιζε την προσχώρηση της Σουηδίας στη βορειοατλαντική συμμαχία, η χώρα είναι και επίσημα το 32ο μέλος του ΝΑΤΟ. Το «ναι» της Ουγγαρίας, λίγους μήνες μετά και την άρση του βέτο της Τουρκίας, έθεσε τέλος σε μήνες καθυστερήσεων για την ολοκλήρωση της αλλαγής της πολιτικής ασφαλείας της Σουηδίας, η οποία εγκαταλείπει τώρα το καθεστώς ουδετερότητας που διατηρούσε κατά τη διάρκεια των δύο παγκόσμιων πολέμων και του Ψυχρού Πολέμου.
Η ένταξη της Σουηδίας μπήκε για αρκετό καιρό στον πάγο. Αυτό γιατί από τη μία η Τουρκία κατηγορούσε τη Στοκχόλμη ότι φιλοξενεί μέλη τρομοκρατικών οργανώσεων, ζητώντας εγγυήσεις ασφαλείας, ενώ από την άλλη η Ουγγαρία υποστήριζε ότι η Σουηδία διατηρεί εδώ και χρόνια εχθρική στάση απέναντι στη Βουδαπέστη. Παράλληλα, αντιδρούσε στη σουηδική κριτική, που μεταξύ πολλών άλλων ευρωπαϊκών κρατών κατηγορούσε τον Ούγγρο πρωθυπουργό Βίκτορ Ορμπάν για διάβρωση του κράτους δικαίου.
Καταλύτης η Ουκρανία
Τόσο η Σουηδία όσο και η Φινλανδία είχαν επί δεκαετίες εξαιρετικά ισχυρούς δεσμούς με το ΝΑΤΟ, ωστόσο η κοινή γνώμη παρέμενε σταθερά ενάντια στην πλήρη ένταξη, ώσπου το παρελθόν έγινε ξανά παρόν και το ψυχροπολεμικό σκηνικό επέστρεψε στην Ευρώπη. Ετσι, ενώ μέχρι πρότινος η μη ευθυγράμμιση θεωρούνταν ο καλύτερος τρόπος για να αποφευχθεί η πρόκληση εντάσεων με τη Μόσχα, η ρωσική επίθεση στην Ουκρανία προκάλεσε δραματικές αλλαγές: τα πολιτικά κόμματα τόσο στη Φινλανδία όσο και στη Σουηδία αποφάσισαν ότι χρειάζονταν τις εγγυήσεις ασφαλείας που παρέχονται μόνο με την πλήρη ένταξή τους στη συμμαχία υπό την ηγεσία των ΗΠΑ (όπως το περίφημο άρθρο 5 για τη συλλογική άμυνα).
Με την ένταξη των δύο σκανδιναβικών χωρών στο ΝΑΤΟ, η συμμαχία θα έχει πλέον καλύτερο έλεγχο της Βαλτικής θάλασσας, καθώς η Σουηδία διαθέτει ισχυρή αεροπορία και υποβρύχιο στόλο προσαρμοσμένο στις συνθήκες της περιοχής. Ακόμη, θα υπάρξουν νέες και πολύ πιο σύντομες αεροπορικές και θαλάσσιες διαδρομές εφοδιασμού. Ειδικότερα, το σουηδικό νησί Γκότλαντ, που βρίσκεται περίπου 300 χλμ. από τον ρωσικό θύλακα του Καλίνινγκραντ, θα μπορούσε να διαδραματίσει κεντρικό ρόλο στον εφοδιασμό και στην αναπλήρωση των στρατευμάτων του ΝΑΤΟ για την άμυνα των χωρών της Βαλτικής. Επιπλέον, σύμφωνα με τα εσωτερικά σχέδια του ΝΑΤΟ, οι ναυτικές δυνάμεις της Σουηδίας, της Φινλανδίας και της Γερμανίας θα μπορούσαν να αναπτυχθούν από το Γκότλαντ εναντίον του ρωσικού στόλου που ναυλοχεί στο Καλίνινγκραντ.
Την ίδια ώρα ανησυχία προκαλεί και η νέα ισορροπία δυνάμεων στον Αρκτικό Κύκλο. Με την ένταξη των δύο χωρών στο ΝΑΤΟ, πλην της Ρωσίας, οι υπόλοιπες επτά χώρες της ομάδας του Αρκτικού Συμβουλίου –προωθεί τη συνεργασία, τον συντονισμό και την αλληλεπίδραση μεταξύ των κρατών της Αρκτικής– είναι όλες μέλη της συμμαχίας.
Τα νέα μέλη
Τα τελευταία 30 χρόνια όλες οι πρώην χώρες του Συμφώνου της Βαρσοβίας έγιναν μέλη του ΝΑΤΟ. Τρεις χώρες που ήταν κάποτε μέρος της Σοβιετικής Ενωσης, η Εσθονία, η Λετονία και η Λιθουανία, έχουν επίσης ενταχθεί στη συμμαχία. Στα νεότερα μέλη του ΝΑΤΟ συγκαταλέγεται και η Βόρεια Μακεδονία, η οποία εντάχθηκε το 2020. Νωρίτερα, το 2017, είχαν προηγηθεί το Μαυροβούνιο και το 2009 η Αλβανία και η Κροατία.
Οι σύμμαχοι του ΝΑΤΟ κατά μήκος της ανατολικής πλευράς της συμμαχίας προχώρησαν τα τελευταία δύο χρόνια (μετά την έναρξη της ρωσικής επίθεσης στην Ουκρανία) στην πιο σημαντική και ταχεία στρατιωτική ανάπτυξη στην Ιστορία της σύγχρονης Ευρώπης: μια κατάσταση συναγερμού και ετοιμότητας, χωρίς πόλεμο, όμως και μακριά από την ειρήνη. Για άλλη μια φορά πυρηνικά εξοπλισμένες υπερδυνάμεις έρχονται αντιμέτωπες στην ευρεία έκταση μεταξύ της Βαλτικής και της Μαύρης θάλασσας.
Κάθε βήμα στην επέκταση του ΝΑΤΟ χειροκροτείται ως «ιστορικό», με νέες υποσχέσεις και εγγυήσεις ασφαλείας.
«Ρουκέτες» Μακρόν για την Ουκρανία
Οι δηλώσεις του Γάλλου προέδρου και η προειδοποίηση της ΜόσχαςΑν αναλογιστεί κάποιος ότι ένας από τους λόγους που χρησιμοποίησε ο Βλαντίμιρ Πούτιν για να δικαιολογήσει την επίθεση στην Ουκρανία ήταν η προσπάθεια να σταματήσει την επέκταση του ΝΑΤΟ προς τα ανατολικά, γίνεται κατανοητό ότι οι εξελίξεις μεταφράζονται ως σημαντική απειλή για τη Μόσχα.
Η Ρωσία έχει άλλωστε προειδοποιήσει ότι μια κίνηση της Φινλανδίας ή της Σουηδίας για ένταξη στο ΝΑΤΟ θα απαιτούσε στρατιωτική απάντηση και θα τερμάτιζε το «μη πυρηνικό καθεστώς της Βαλτικής θάλασσας».
Δύο χρόνια μετά την έναρξη του πολέμου η Ουκρανία είναι αποδυναμωμένη, καθώς αφενός είχε ζωτικής σημασίας απώλειες στο πεδίο της μάχης, αφετέρου η βοήθεια από τη Δύση καθυστερεί, ενώ οι Ρεπουμπλικάνοι στις ΗΠΑ έχουν μπλοκάρει εδώ και μήνες την αποστολή μεγάλου πακέτου βοήθειας, στρατιωτικής και χρηματικής.
Αναψε φωτιές
Σφοδρές αντιδράσεις προκάλεσε μάλιστα η δήλωση του Γάλλου προέδρου Εμανουέλ Μακρόν, ο οποίος υποστήριξε στο τέλος της συνόδου κορυφής στο Παρίσι ότι δεν αποκλείει την αποστολή γαλλικών και νατοϊκών στρατευμάτων στην Ουκρανία προκειμένου να αναχαιτίσουν τον ρωσικό στρατό, υπογραμμίζοντας πως «η ήττα της Ρωσίας είναι απαραίτητη για την ασφάλεια και τη σταθερότητα στην Ευρώπη». Η πρόταση αυτή, όπως ήταν αναμενόμενο, εξόργισε τη Μόσχα. Στην ετήσια ομιλία του για την κατάσταση του έθνους ο Πούτιν απείλησε εκ νέου το ΝΑΤΟ με χρήση πυρηνικών όπλων. «Πρέπει να καταλάβουν ότι έχουμε επίσης όπλα που θα μπορούσαν να τους νικήσουν στη δική τους επικράτεια και αυτό είναι επικίνδυνο, γιατί θα πυροδοτήσουν τη χρήση πυρηνικών» τόνισε.
«Μια σύγκρουση μεταξύ Ρωσίας και ΝΑΤΟ θα ήταν αναπόφευκτη εάν τα δυτικά στρατεύματα μεταβούν στην Ουκρανία» είχε διαμηνύσει νωρίτερα και ο εκπρόσωπος του Κρεμλίνου Ντμίτρι Πεσκόφ. «Δεν ξέρω αν κάποιος αντιλαμβάνεται τη σοβαρότητα μιας τέτοιας δήλωσης» είπε από την πλευρά της η Μαρίν Λεπέν, η αρχηγός του ακροδεξιού κόμματος Εθνικός Συναγερμός (RN), προσθέτοντας ότι «o Εμανουέλ Μακρόν παριστάνει τον ηγέτη του πολέμου, αλλά είναι οι ζωές των παιδιών μας για τις οποίες μιλάει με τόση επιπολαιότητα. Το διακύβευμα είναι η ειρήνη ή ο πόλεμος στη χώρα μας».
Το απέρριψαν
Πάντως, πολλοί Ευρωπαίοι ηγέτες έσπευσαν να απορρίψουν αμέσως τη συζήτηση για αποστολή στρατευμάτων στην Ουκρανία από την Ευρώπη και το ΝΑΤΟ. Αλλά και το ίδιο το ΝΑΤΟ αρνήθηκε τα λεγόμενα του Μακρόν, με τον γγ της συμμαχίας Γενς Στόλτενμπεργκ να σημειώνει ότι «δεν υπάρχουν σχέδια για αποστολή στρατευμάτων του ΝΑΤΟ στο έδαφος της Ουκρανίας».
Οσον αφορά την Ουκρανία, η χώρα δεν έχει κάνει καμιά κίνηση για να ζητήσει δυτικά στρατεύματα. Αξίζει ωστόσο να σημειωθεί ότι ο πρωθυπουργός της Σλοβακίας Ρόμπερτ Φίτσο είχε νωρίτερα αναφέρει ότι αρκετά μέλη της ΕΕ και του ΝΑΤΟ εξετάζουν τώρα το ενδεχόμενο ανάπτυξης στρατευμάτων στην Ουκρανία.
Ο εφιάλτης της επιστροφής Τραμπ στον Λευκό Οίκο
Την ώρα που η γηραιά ήπειρος βρίσκεται ανάμεσα σε ΝΑΤΟ και Ρωσία η ανησυχία για το ενδεχόμενο επιστροφής του Ντόναλντ Τραμπ στον Λευκό Οίκο είναι διάχυτη στην Ευρώπη. Η πιθανή επανεκλογή του έχει θέσει τους πάντες σε συναγερμό, όχι μόνο το Κίεβο αλλά τους συμμάχους των ΗΠΑ εν συνόλω. Το συμπέρασμα είναι πως η Ρωσία γίνεται όλο και πιο επικίνδυνη, η Αμερική λιγότερο αξιόπιστη και η Ευρώπη… μοιάζει απροετοίμαστη. Ενώ η ρωσική απειλή αυξάνεται, η δυτική αποτροπή αποδυναμώνεται. Αυτό οφείλεται εν μέρει στην αμφιταλαντευόμενη αμερικανική υποστήριξη προς την Ουκρανία, αλλά και στο γεγονός ότι ο Τραμπ έχει εκφράσει αμφιβολίες για το αν θα συστρατευτεί στο πλευρό της Ευρώπης σε περίπτωση ρωσικής επίθεσης εφόσον εκλεγεί πάλι πρόεδρος. Ο πρώην πρόεδρος έχει άλλωστε αναφέρει ότι αν κερδίσει τις εκλογές του Νοεμβρίου, είναι ικανός να λήξει τον πόλεμο «μέσα σε 24 ώρες», μια δήλωση που προκάλεσε νευρικότητα καθώς ο «θαυμασμός» που έχει εκφράσει στο παρελθόν για τον Πούτιν εκλαμβάνεται ως προάγγελος δεινών για την Ουκρανία.
Η συνεχής εχθρότητα του Τραμπ προς το ΝΑΤΟ είναι ανησυχητική για τις χώρες της Ευρώπης αλλά και τις χώρες όλου του κόσμου που βασίζονται για την ασφάλειά τους στην υπόσχεση προστασίας από τις ΗΠΑ. Χαρακτηριστικά, τον περασμένο μήνα ο Τραμπ καταδίκασε τους εταίρους του ΝΑΤΟ για τη… χρηματοδοτική ολιγωρία τους. «Πρέπει να πληρώσετε τους λογαριασμούς σας» είπε, αναφερόμενος παραπλανητικά στον μη δεσμευτικό στόχο που είχαν θέσει οι υπουργοί Αμυνας του ΝΑΤΟ το 2006 για αμυντικές δαπάνες 2% του ΑΕΠ. Σε αντίθετη περίπτωση, όπως υποστήριξε, «θα ενθάρρυνα τη Ρωσία να κάνει ό,τι διάολο θέλει».
Δαπανηρή η άμυνα
Ολα αυτά έχουν οδηγήσει την Ευρώπη στην αναζήτηση τρόπων για ενίσχυση της άμυνας και της ασφάλειάς της, ωστόσο η συζήτηση αποτελεί «πονοκέφαλο» για τα κράτη της καθώς αποτελεί δαπανηρή, περίπλοκη και χρονοβόρα διαδικασία. Εν τω μεταξύ, στο «τραπέζι» της Κομισιόν φέρεται να βρίσκεται ένα σχέδιο για «ενιαίο ευρωπαϊκό αμυντικό δόγμα», με το οποίο θα επιδιώξει να πραγματοποιεί έως και τις μισές από τις αγορές αμυντικών συστημάτων εντός του μπλοκ έως το 2035, αντιστρέφοντας έτσι την τάση να αγοράζει την πλειονότητα του στρατιωτικού εξοπλισμού της από τρίτες χώρες. Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή αναμένεται επίσης να προτείνει τη δημιουργία ενός νέου οργάνου για τον συντονισμό των επενδύσεων με την ονομασία συμβούλιο αμυντικής βιομηχανικής ετοιμότητας (Defense Industrial Readiness Board).
Με αυτά τα σύννεφα να συγκεντρώνονται στην άλλη πλευρά του Ατλαντικού, η Ευρώπη βρίσκεται σε συναγερμό. Το ουκρανικό ζήτημα, πέραν της ρωσικής γεωστρατηγικής απειλής, έχει και έντονη πολιτική χροιά. Ιδιαίτερα σε μια περίοδο λίγο πριν από τις ευρωεκλογές, κατά την οποία η Ευρώπη βρίσκεται αντιμέτωπη με την άνοδο της ακροδεξιάς τον Ιούνιο, καθώς τα εθνικιστικά κόμματα που συμμερίζονται τον σκεπτικισμό του Τραμπ στην Ουκρανία αυξάνουν τα ποσοστά τους στις δημοσκοπήσεις.
Διαβάστε επίσης: Ζαχάροβα: Θα λάβουμε στρατιωτικο-τεχνικά μέτρα ως απάντηση στην ένταξη της Σουηδίας στο ΝΑΤΟ
Σουηδία προς Μακρόν: Καθόλου επίκαιρο η αποστολή χερσαίων δυνάμεων στην Ουκρανία
Ουκρανία: Ο Ζελένσκι θεωρεί αδιανόητο ότι ο Τραμπ στηρίζει τον Πούτιν
Η Ουκρανία ευχαριστεί για τα όπλα – Αυτά που οι Έλληνες μαθαίνουν τελευταίοι…
Το ΝΑΤΟ επιθυμεί κλιμάκωση του πολέμου στην Ουκρανία με χτυπήματα F-16 εντός της Ρωσίας;
Δύο χρόνια πόλεμος στην Ουκρανία: Ο εφιάλτης, ο παράγοντας Ερντογάν και τα σενάρια
