Τι είναι αυτό που κάνει ένα βιβλίο τρόμου τρομακτικό; Και τι είδους ιστορία και αφήγηση μπορεί να μας τρομάξει όταν στις ψηφιακές μέρες που ζούμε η επικαιρότητα συχνά μοιάζει με εφιάλτη; Αυτά σκεφτόμουν προτού αρχίσω να διαβάζω τον «Ψαρά» (εκδόσεις Αίολος, μτφρ. Πάνος Τομαράς), ένα από τα μυθιστορήματα τρόμου που ξεχώρισαν τα τελευταία χρόνια. Από τις πρώτες εκατό σελίδες που κύλησαν απνευστί διαπίστωσα ότι το κείμενο του Αμερικανού Τζον Λάνγκαν διαθέτει μια αρετή που μάλλον θεωρείται δεδομένη, αλλά δεν είναι, ειδικά στη μυθοπλασία αυτού του είδους στην οποία είναι απολύτως απαραίτητη. Έχει ρυθμό, έναν ρυθμό που εναλλάσσεται και σε παρασέρνει κάνοντάς σε να ανυπομονείς για το παρακάτω της ιστορίας.
«Πριν από μερικά χρόνια, δεν έχει σημασία πόσα, άρχισα να ψαρεύω. Πλέον ψαρεύω εδώ και πολύ καιρό και, όπως φαντάζεστε, έχω να πω κάμποσες ιστορίες. Αυτό εξάλλου δεν κάνουν οι ψαράδες; Διηγούνται ιστορίες. Κάποιες τις έζησα ο ίδιος, κάποιες τις άκουσα από το στόμα άλλων […] Υπάρχει όμως και μια ιστορία… Βασικά, είναι εντελώς φρικτή· τόσο υπερβολική, που σχεδόν δεν μπορεί να ειπωθεί».
Στην εκπνοή του 20ού αιώνα, στα βόρεια της Νέας Υόρκης, ο Έιμπ μόλις έχει χάσει τη γυναίκα του από καρκίνο λίγο καιρό μετά τον γάμο τους. Παίρνει άδεια από τη δουλειά του και προσπαθεί να διαχειριστεί το πένθος του μέσω της απομόνωσης και του ψαρέματος. Λίγο μετά, ένας συνάδελφός του ο Νταν χάνει σε δυστύχημα την οικογένειά του. Οι δύο άντρες αρχίζουν να πηγαίνουν μαζί για ψάρεμα μέχρι που καταλήγουν στο Ρέμα του Ολλανδού, μια περιοχή στην οποία έχουν καταγραφεί μυστήρια φαινόμενα, κατά καιρούς έχουν χαθεί ψαράδες και για την οποία οι κάτοικοι των γύρω περιοχών αποφεύγουν να μιλούν. Σύντομα θα αντιληφθούν ότι τα όρια ανάμεσα στον κόσμο των ζωντανών και των νεκρών είναι πιο ρευστά απ’ όσο πίστευαν, καθώς οι βεβαιότητες για τον εσωτερικό και τον εξωτερικό κόσμο θα καταρρίπτονται μία προς μία.
Ήδη από την πρώτη αράδα ο Λάνγκαν δημιουργεί μια μικρή συνωμοσία με τον αναγνώστη. Η αρχική φράση «Μην με φωνάζετε Έιμπραμ» παραπέμπει στο «Λέγε με Ισμαήλ» του «Μόμπι Ντικ». Και είναι αρκετές οι συνδέσεις με το έργο του Μέλβιλ, όπως και του Λάβκραφτ, του Στίβεν Κινγκ, αλλά και με τον βιβλικό Λεβιάθαν και όλους τους συμβολισμούς που φέρει το γιγάντιο θαλάσσιο ερπετό της Παλαιάς Διαθήκης. Ο «Ψαράς» είναι μια σκοτεινή λεπτοδουλεμένη ταπισερί πάνω στην απώλεια, την επιθυμία για αιώνια ζωή, τη μοναξιά και τη φιλία. Μια σπουδή για όσα κρύβονται στα σκοτεινά νερά, όπου καταλήγουν όσοι έχουν την τόλμη ή ίσως το θράσος να αψηφήσουν τα φίλτρα του πολιτισμού.
