Η τελευταία τροποποίηση του ήδη αμφιλεγόμενου νόμου στοχοποιεί τους δημοσιογράφους ως «ξένους πράκτορες»
Η αρχή έγινε το 2012 με νόμο που έδινε στις ρωσικές αρχές το ελεύθερο να χαρακτηρίζουν «ξένους πράκτορες» τις μη κυβερνητικές οργανώσεις οι οποίες χρηματοδοτούνται από το εξωτερικό. Το 2017 ο επίμαχος νόμος τροποποιήθηκε για να συμπεριλάβει τα μέσα ενημέρωσης. Η «τελειοποίηση» ήρθε προ ημερών όταν ο Ρώσος πρόεδρος Βλαντίμιρ Πούτιν υπέγραψε νέα τροποποίησή του, διευρύνοντας τη στοχοποίηση και σε φυσικά πρόσωπα, κυρίως δημοσιογράφους.
Αφού ΜΚΟ και μέσα ενημέρωσης θεωρούνται υπό προϋποθέσεις «ξένοι πράκτορες», ας συμβαίνει το ίδιο και με τους υπαλλήλους τους, μόνιμους και μη. Αυτό είναι το πνεύμα του… ανανεωμένου νόμου που πέρασε η Δούμα και ενέκρινε διά της υπογραφής του την περασμένη Δευτέρα ο πρόεδρος Πούτιν.
Όσοι κάνουν αθλητικό ή πολιτιστικό ρεπορτάζ διατρέχουν «μικρό κίνδυνο να μπουν στη λίστα» εξήγησε ο Λεονίντ Λέβιν, προεδρεύων της κοινοβουλευτικής επιτροπής για την ενημερωτική πολιτική, τις τεχνολογίες και τις επικοινωνίες.
Υψηλού κινδύνου θεωρούνται, ωστόσο, όσοι ασχολούνται με πολιτικά και κοινωνικά θέματα. «Αυτή είναι η προσωπική μου άποψη» είπε ο Λέβιν. Κι εκεί ακριβώς κρύβεται το ζουμί: στην ασάφεια του νόμου, που επιτρέπει την ερμηνεία κατά το δοκούν.
Στη μαύρη λίστα
Παρότι η πρώτη ερμηνεία του νέου νόμου, ο οποίος έχει άμεση ισχύ, κατατάσσει τους δημοσιογράφους και τους μπλόγκερ στην κατηγορία των δυνάμει στοχοποιημένων ως «ξένων πρακτόρων», ακτιβιστές υπέρ των ανθρώπινων δικαιωμάτων εκφράζουν τις ανησυχίες τους ότι οποιοσδήποτε αναρτά στο διαδίκτυο –ακόμη και στον προσωπικό του λογαριασμό στα κοινωνικά δίκτυα– περιεχόμενο από μέσα ενημέρωσης που φέρουν την ετικέτα του «ξένου πράκτορα» και δέχεται το παραμικρό έμβασμα από το εξωτερικό θα μπαίνει αυτόματα στη μαύρη λίστα.
Δεν είναι μόνο ο στιγματισμός. Όσοι (ΜΚΟ, ΜΜΕ, φυσικά πρόσωπα) φέρουν τον υποτιμητικό τίτλο του «ξένου πράκτορα», ο οποίος παραπέμπει στον αντίστοιχο όρο που χρησιμοποιούνταν επί Σοβιετικής Ενωσης για τους πολιτικούς αντιφρονούντες, περνούν από μια δαιδαλώδη διαδικασία εξονυχιστικού και συνεχούς ελέγχου από τις ρωσικές αρχές, ενώ υποχρεώνονται να αυτοπροσδιορίζονται ως «ξένοι πράκτορες» στις ιστοσελίδες και σε κάθε επίσημο έγγραφό τους. Η μη συμμόρφωση επιφέρει πρόστιμα, τα οποία οδηγούν σχεδόν με μαθηματική ακρίβεια στο κλείσιμο των οργανισμών.
Επιλεκτική επίθεση
Το ύψος των προστίμων που θα καλούνται να πληρώσουν δημοσιογράφοι, μπλόγκερ ή και απλοί χρήστες των κοινωνικών δικτύων οι οποίοι παραβιάζουν τον νέο νόμο ακόμη δεν έχει διευκρινιστεί.
«Αυτή είναι η ιστορία μιας επιλεκτικής επίθεσης που πραγματοποιείται για να διασπείρει τον απόλυτο φόβο και να δημιουργήσει εμπόδια στους διαδηλωτές και κυρίως στα μίντια που καλύπτουν δημοσιογραφικά τις διαδηλώσεις» είπε ο Αλεξέι Βενέντικτοφ, παραγωγός και συνιδιοκτήτης του δημοφιλούς σταθμού Ηχώ της Μόσχας, ο οποίος θεωρεί ότι αφορμή για την πρόσφατη τροποποίηση του νόμου αποτέλεσαν οι δυναμικές διαδηλώσεις του καλοκαιριού, οι μεγαλύτερες των τελευταίων χρόνων.
Ο αρχικός νόμος άλλωστε, ο οποίος έβαλε στο στόχαστρο επιτυχημένες ΜΚΟ όπως η Memorial, η οποία έχει καταγράψει τις παραβιάσεις των ανθρώπινων δικαιωμάτων στη Σοβιετική Ενωση και την Τσετσενία, δημιουργήθηκε μετά τις μαζικές αντικυβερνητικές διαμαρτυρίες που πραγματοποιήθηκαν το 2011 και το 2012 στη Ρωσία.
