Η πανδημία έβαλε με βίαιο σχεδόν τρόπο στη ζωή μας την εξ αποστάσεως εργασία
Οι τηλεδιασκέψεις και η εξ αποστάσεως εργασία, που κάποτε έμοιαζαν μακρινό σενάριο, ξαφνικά συνθέτουν τη νέα πραγματικότητα. Εκατομμύρια εργαζόμενοι σε ολόκληρο τον πλανήτη αναγκάστηκαν να αντικαταστήσουν τα σακάκια τους με τις… φόρμες, τις καρέκλες του γραφείου με τους καναπέδες τους και να προσαρμοστούν σε μια νέα καθημερινότητα η οποία όπως φαίνεται ήρθε για να εδραιωθεί. Και μπορεί να μοιάζει ιδανική για κάποιους που προτιμούν την άνεση τους σπιτιού τους, καθώς όμως οι περισσότερες χώρες δεν έχουν σχετικές αναφορές στο εργατικό τους δίκαιο εγείρονται ερωτήματα για το αν η κατάσταση μπορεί να οδηγήσει σε καταπάτηση των εργασιακών δικαιωμάτων.
Τα νέα δεδομένα
Οι περισσότερες χώρες, ευρωπαϊκές και μη, δεν ήταν προετοιμασμένες για να κάνουν την τηλεργασία πραγματικότητα άμεσα. Τα δεδομένα όμως άλλαξαν από τη μια στιγμή στην άλλη.
«Η κρίση που προκάλεσε ο κορονοϊός επιτάχυνε την ανάγκη για εξ αποστάσεως εργασία με πρωτοφανή τρόπο, παρέχοντας οφέλη εξίσου για τους εργοδότες και τους εργαζόμενους. Χάρη στην εξ αποστάσεως εργασία πολλές εταιρείες είναι σε θέση να διευθύνουν τις επιχειρήσεις τους και να διατηρούν θέσεις εργασίας, ενώ συμμορφώνονται παράλληλα με τους αυστηρούς κανόνες για τήρηση των αποστάσεων. Οι εργαζόμενοι βασίζονται περισσότερο από ποτέ στην εξ αποστάσεως εργασία συνδυάζοντας την επαγγελματική και την ιδιωτική τους ζωή» επισημαίνει μιλώντας στο Documento η Αντέλ Χάλαμφ-Βέντελ, επικεφαλής του τμήματος Εργατικού Δικαίου του γερμανικού συνδέσμου πληροφορικής και τηλεπικοινωνιών Bitkom.
Στη Γερμανία, μια χώρα που ηγείται σε αρκετούς τεχνολογικούς και βιομηχανικούς τομείς, πριν από το ξέσπασμα της πανδημίας μόνο μία στις τέσσερις εταιρείες επέτρεπε σε τουλάχιστον μερικούς από τους υπαλλήλους της να εργάζονται εξ αποστάσεως, σύμφωνα με μελέτη του Ινστιτούτου Ερευνας για την Απασχόληση (IAB). Σήμερα οι περισσότερες εταιρείες είναι αναγκασμένες να εφαρμόσουν την τηλεργασία ανακαλύπτοντας παράλληλα τα πλεονεκτήματά της. «Ερευνα της Bitkom έδειξε ότι στη Γερμανία ήδη από την αρχή της πανδημίας το 49% των εργαζομένων άρχισε να εργάζεται από το σπίτι και το 18% εργαζόταν για πρώτη φορά εξ αποστάσεως.
Ωστόσο ένα 41% ανέφερε ότι η εργασία του δεν μπορεί να πραγματοποιηθεί από το σπίτι» επισημαίνει η επικεφαλής της Bitkom.
Στην Κίνα η εργασία από το σπίτι είναι ακόμη πιο σπάνιο φαινόμενο σε σχέση με τη Δύση. Από τις 3 Φεβρουαρίου, ωστόσο, που οι τοπικές κυβερνήσεις και οι εταιρείες ανακοίνωσαν καθολικό lockdown, η τηλεργασία μετατράπηκε σε μοναδική επιλογή.
«Δεδομένου ότι η εργασία και οι μετακινήσεις καταλαμβάνουν σχεδόν ολόκληρο το πρόγραμμά τους, οι άνθρωποι συχνά αισθάνονται άγχος τόσο ψυχικά όσο και σωματικά. Οσοι εργάζονται από το σπίτι τώρα ανακάλυψαν ότι αυτός είναι ένας τρόπος εξισορρόπησης εργασίας και ζωής και πιστεύω ότι θα υπάρξει περισσότερη ζήτηση γι’ αυτήν» επισημαίνει ο Κουν Λι, αναπληρωτής καθηγητής Επιχειρηματικής Κουλτούρας στο Πανεπιστήμιο Τζιατόνγκ στο Πεκίνο.
Ηρθε για να μείνει
Δεν είναι λίγοι εκείνοι που πιστεύουν ότι πολλοί εργαζόμενοι δεν θα επιστρέψουν στα γραφεία τους ακόμη και όταν η πανδημία τεθεί υπό έλεγχο.
«Η Bitkom είναι πεπεισμένη ότι οι εργοδότες θα συνεχίσουν να επιτρέπουν στους υπαλλήλους τους να εργάζονται από το σπίτι σε τακτική βάση και μετά την κρίση. Αυτό ισχύει επίσης για οργανισμούς που επένδυσαν πρόσφατα σε εξοπλισμό πληροφορικής και έχουν προβεί στις κατάλληλες τροποποιήσεις για την εξ αποστάσεως εργασία» επισημαίνει η κ. Χάλαμφ-Βέντελ. Μάλιστα, η γερμανική κυβέρνηση σχεδιάζει να προωθήσει νομοσχέδιο που θα δίνει στους εργαζόμενους το δικαίωμα να εργάζονται από το σπίτι τους ακόμη και όταν τερματιστεί η κρίση του κορονοϊού.
Στην Αμερική, όπου η τηλεργασία είναι επίσης πρωτόγνωρη κατάσταση, μόλις το 9% των ερωτηθέντων Αμερικανών δήλωσε πως εργαζόταν εξ αποστάσεως πριν από την πανδημία, σύμφωνα με έρευνα της αμερικανικής πλατφόρμας State of Play. Ωστόσο, μόλις η πανδημία υποχωρήσει, το 24% δηλώνει ότι θα ήθελε να δουλέψει είτε εξ ολοκλήρου είτε περισσότερο από το σπίτι.
Δυσπιστία εργαζομένων
Υπάρχουν όμως και αρκετοί λόγοι για να είναι κάποιος δύσπιστος μπροστά στη νέα πραγματικότητα. Οι συνδικαλιστικές οργανώσεις θεωρούν ότι η τηλεργασία αποτελεί ένα ακόμη τέχνασμα των εργοδοτών για τη μείωση των μισθών και την καταστρατήγηση των διατάξεων του Εργατικού Δικαίου ή ακόμη και τη δημιουργία αισθήματος απομόνωσης ή σύγχυσης ανάμεσα σε χρόνο εργασίας και ελεύθερο χρόνο, με απόρροια τη μείωση της αποδοτικότητας ή και τη γένεση ψυχολογικών προβλημάτων.
«Πριν από την επιδημία δεν ήταν υποχρεωτικό να αναφέρω τις παραδόσεις που γίνονταν κάθε μέρα, αλλά τώρα ό,τι κάνω πρέπει να καταγράφεται προσεκτικά σε καθημερινές αναφορές και να αποστέλλεται στον εργοδότη μου. Φοβάμαι ότι αυτό μειώνει την αποδοτικότητά μου» επισημαίνει ο 23χρονος Γιανγκ, ο οποίος εργάζεται ως παραγωγός στην κινεζική εταιρεία παιχνιδιών NetEase.
Η κ. Χάλαμφ-Βέντελ θεωρεί ότι δεν χρειάζεται να θεσπιστεί κάποια νομοθεσία για την εξ αποστάσεως εργασία, τουλάχιστον στη Γερμανία. Ωστόσο επισημαίνει ότι «η γερμανική νομοθεσία θα πρέπει να διευκολύνει την απομακρυσμένη εργασία παρέχοντας διάφορα φορολογικά κίνητρα τόσο για τους εργοδότες όσο και για τους εργαζόμενους».