Μπορεί οι υπουργοί να αλληλοσυγχαίρονται για τη διαχείριση της πυρκαγιάς στην Πεντέλη, για το πόσο έτοιμος ήταν ο κρατικός μηχανισμός και ο Κυριάκος Μητσοτάκης να φωτογραφίζεται χαμογελαστός μπροστά από τα καμένα, ωστόσο η αλήθεια που βιώνουμε αποδεικνύεται δυστοπική και διαψεύδει τις κυβερνητικές πομφόλυγες.
Μόλις στις 24 Ιουνίου ενέκρινε ο αναπληρωτής υπουργός Εσωτερικών Στέλιος Πέτσας την επιχορήγηση 5,620 εκατ. ευρώ σε 48 δήμους της χώρας και επτά συνδέσμους «για την κάλυψη προληπτικά δράσεων πυροπροστασίας». Επρόκειτο ουσιαστικά για συμπληρωματική επιχορήγηση από το ΥΠΕΣ καθώς είχαν δοθεί ακόμη 18,4 εκατ. ευρώ στα τέλη του περασμένου Μαρτίου, με τον Στ. Πέτσα να πανηγυρίζει από το βήμα της Βουλής για την ενίσχυση των δήμων «πολύ νωρίτερα από πέρυσι». Το εντυπωσιακό με τη συμπληρωματική επιχορήγηση Πέτσα είναι η ημερομηνία που ορίζει η υπουργική απόφαση την ολοκλήρωση των εργασιών πυροπροστασίας: μέχρι τις 12 Αυγούστου 2022. Δηλαδή όταν το καλοκαίρι θα κοντεύει να τελειώσει. Είναι ακόμη ένα δείγμα ετοιμότητας και επιτυχούς διαχείρισης του περιβόητου «επιτελικού κράτους» επί κυβέρνησης Μητσοτάκη, την ώρα που δύο στα τρία σπίτια από τα πληγέντα από τη μεγάλη φωτιά στην Πεντέλη κρίθηκαν ακατάλληλα ή επικίνδυνα.
Οταν ο Πέτσας πανηγύριζε δημόσια
Ηταν 29 Μαρτίου 2022 όταν ο υπουργός Εσωτερικών Στ. Πέτσας αναρτούσε στη Διαύγεια δύο αποφάσεις για χρηματοδότηση συνολικά 18,4 εκατ. ευρώ προς τους δήμους όλης της χώρας και τους συνδέσμους δήμων της Αττικής. Οι αποφάσεις αφορούσαν την επιχορήγηση από τους κεντρικούς αυτοτελείς πόρους (ΚΑΠ) για την κάλυψη των δράσεων πυροπροστασίας ενόψει της αντιπυρικής περιόδου που θα ξεκινούσε την 1η Μαΐου.
Λίγες μέρες πριν ο Στ. Πέτσας πανηγύριζε σε δημόσια δήλωσή του. «Όπως δεσμεύτηκα στις 22 Μαρτίου 2022 από το βήμα της Βουλής των Ελλήνων, ενισχύουμε την αντιπυρική προστασία της φετινής περιόδου πολύ νωρίτερα από πέρυσι με 16,91 εκατ. ευρώ προς τους δήμους και 1,49 εκατ. ευρώ ειδικά προς τους συνδέσμους δήμων της Αττικής. Η χρηματοδότηση αυτή παρέχεται για συγκεκριμένες δράσεις των δήμων, με γνώμονα την πρόληψη και την αντιμετώπιση πυρκαγιών» ανέφερε μεταξύ άλλων.
Κάτω από τη βάση πήρε στο πρώτο τεστ η κυβέρνηση
Οι μήνες πέρασαν. Η αντιπυρική περίοδος ξεκίνησε αλλά όχι με τον καλύτερο τρόπο. Στις αρχές Ιουνίου ξέσπασε πυρκαγιά σε Γλυφάδα, Βάρη και Βούλα. Επρόκειτο για το πρώτο τεστ σε ό,τι αφορά την αποτελεσματικότητα του κρατικού μηχανισμού, στο οποίο η κυβέρνηση «βαθμολογήθηκε κάτω από τη βάση». Οι φλόγες εξαπλώθηκαν στην Αττική χωρίς αντίσταση. Συνδικαλιστές της πυροσβεστικής αλλά και δασολόγοι εξέδωσαν σκληρές ανακοινώσεις που κατήγγειλαν τις ελλείψεις σε προσωπικό τόσο στην πυροσβεστική όσο και στις δασικές υπηρεσίες. Οπως ανέφεραν, «η πρόωρη πυρκαγιά κατέδειξε τα σοβαρά προβλήματα αξιολόγησης του περιστατικού, άμεσης επέμβασης πριν η φωτιά πάρει διαστάσεις και αποτελεσματικότητας του κρατικού μηχανισμού» ενώ γινόταν λόγος για «αποτυχία».
Λίγες μέρες μετά ο Στ. Πέτσας αποφάσισε να δώσει νέα επιχορήγηση σε 48 δήμους και επτά συνδέσμους δήμων και κοινοτήτων «για την εκτέλεση προληπτικών δράσεων πυροπροστασίας». Η επιχορήγηση εγκρίθηκε, όπως επισημαίνεται στη σχετική απόφαση που αναρτήθηκε στη Διαύγεια, «στο πλαίσιο της κήρυξής του σε κατάσταση Ειδικής Κινητοποίησης Πολιτικής Προστασίας». Εντυπωσιακά είναι όσα αναφέρονται στην απόφαση Πέτσα. Συγκεκριμένα υποχρέωνε τους επιχορηγούμενους φορείς να ενημερώσουν το ΥΠΕΣ για «τα έργα και τις ενέργειες που θα εκτελεσθούν σε συνεννόηση με τις πυροσβεστικές και δασικές υπηρεσίες» μέχρι τις 13 Ιουλίου 2022. Επίσης η απόφαση Πέτσα όριζε ότι οι εργασίες θα πρέπει να έχουν ολοκληρωθεί μέχρι τις 12 Αυγούστου 2022. Δηλαδή λίγο προτού τελειώσει και η φετινή καλοκαιρινή περίοδος.
Εξίσου εντυπωσιακό είναι επίσης το γεγονός ότι με την απόφαση Πέτσα ελάχιστοι δήμοι ή σύνδεσμοι έχουν μέχρι στιγμής συμμορφωθεί. Μεταξύ αυτών ο Σύνδεσμος Δήμων για την Προστασία και Ανάπλαση του Πεντελικού (ΣΠΑΠ) που στις 11 και 12 Ιουλίου ανέθεσε σε ιδιωτικές εταιρείες τον καθαρισμό από ξερά χόρτα και κλάδεμα δέντρων στην περιοχή. Είναι ερώτημα γιατί η υπουργική απόφαση εκδόθηκε στις 24 Ιουνίου και όχι νωρίτερα, ώστε οι δήμοι και οι σύνδεσμοι που επιχορηγούνται να προχωρήσουν νωρίτερα στις δέουσες ενέργειες.
«Δεν είχαν απομακρύνει την καύσιμη ύλη»
Την ώρα που στην κυβέρνηση Μητσοτάκη πανηγυρίζουν το αποτύπωμα της πύρινης λαίλαπας που κατέκαψε την Πεντέλη αποδεικνύεται βαρύ. Είναι χαρακτηριστικό ότι δύο στα τρία σπίτια που ελέγχθηκαν στην πυρόπληκτη περιοχή κρίθηκαν ακατάλληλα ή επικίνδυνα.
Ο πρώην υπαρχηγός της πυροσβεστικής, αντιστράτηγος ε.α. Ανδριανός Γκουρμπάτσης, ένα πρόσωπο με τεράστια εμπειρία στη διαχείριση πυρκαγιών, υπογραμμίζει ότι «ο κρατικός μηχανισμός ήταν απροετοίμαστος». «Ο μηχανισμός Πολιτικής Προστασίας γενικώς –και ειδικότερα οι ΟΤΑ α΄ και β΄ βαθμού– για ακόμη μία φορά αποδείχτηκε ότι με την έναρξη της αντιπυρικής περιόδου ήταν απροετοίμαστος να διαχειριστεί τις πυρκαγιές τουλάχιστον σε επίπεδο πρόληψης. Κι αυτό γιατί εκτός από την ευθύνη των πολιτών για τους οικοπεδικούς χώρους τους, δεν είχαν απομακρύνει την καύσιμη ύλη στην περιοχή αρμοδιότητάς τους» τονίζει στο Documento ο αντιστράτηγος ε.α. Ανδρ. Γκουρμπάτσης.
Χωρίς κανονιστικές πράξεις 2,5 χρόνια μετά
Ολα αυτά συμβαίνουν ενώ έχουν περάσει δυόμισι χρόνια από την ψήφιση του νόμου 4662/2020 για την αναβάθμιση της Πολιτικής Προστασίας και την αναδιοργάνωση του πυροσβεστικού σώματος και ακόμη δεν έχουν εκδοθεί οι απαραίτητες κανονιστικές πράξεις για την εφαρμογή του. Ηταν Φεβρουάριος του 2020 όταν η κυβέρνηση Μητσοτάκη έφερε προς ψήφιση στη Βουλή τον νόμο για τον «Εθνικό Μηχανισμό Διαχείρισης Κρίσεων και Αντιμετώπισης Κινδύνων, αναδιάρθρωση της Γενικής Γραμματείας Πολιτικής Προστασίας, αναβάθμιση συστήματος εθελοντισμού πολιτικής προστασίας, αναδιοργάνωση του Πυροσβεστικού Σώματος και άλλες διατάξεις».
Τον Μάρτιο του 2020 ο Ανδρ. Γκουρμπάτσης απέστειλε επιστολή προς τον πρωθυπουργό. Σε αυτήν προειδοποιούσε ότι το συγκεκριμένο νομοσχέδιο δεν θα μπορούσε να τεθεί σε εφαρμογή μέχρι την έναρξη της αντιπυρικής περιόδου. Ο λόγος είχε να κάνει με το ότι δεν είχαν εκδοθεί οι αναγκαίες κανονιστικές πράξεις ώστε να εφαρμοστούν οι διατάξεις του νόμου. Με απλά λόγια, ο νόμος ήταν στην ουσία κενός περιεχομένου. Για τον λόγο αυτό ο Γκουρμπάτσης ζητούσε από τον πρωθυπουργό «να ανασταλεί η ισχύς των διατάξεων του νόμου 4662/2020 που αφορούσαν την Πολιτική Προστασία» μέχρι τη λήξη της αντιπυρικής περιόδου, «έτσι ώστε να προετοιμαστεί και να οργανωθεί επαρκώς ο Εθνικός Μηχανισμός». Οι εκκλήσεις Γκουρμπάτση δεν εισακούστηκαν. Ακόμη και σήμερα, δυόμισι χρόνια μετά την ψήφιση του ν. 4662/2020, οι απαραίτητες κανονιστικές πράξεις δεν έχουν εκδοθεί.
Γέλια και συγχαρητήρια μπροστά από τα καμένα
Ολα καλά. Χαμόγελα, πανηγυρισμοί και… αστυνομικοί. Σαν να μην κάηκε για ακόμη μία φορά η Πεντέλη, σαν να μην υπήρξαν δεκάδες καμένα σπίτια και χιλιάδες καμένα στρέμματα, σαν να μην υπήρχαν την ώρα της πυρκαγιάς περισσότεροι αστυνομικοί παρά πυροσβέστες. Οχι, τίποτε από όλα αυτά δεν συνέβη σύμφωνα με την κυβέρνηση. Είδαμε μια μαγική εικόνα.
Η κυβέρνηση για άλλη μία φορά επένδυσε στο δόγμα του «εκκενώστε». Είναι αυτονόητο ότι πάνω από οτιδήποτε άλλο προτάσσεται η ανθρώπινη ζωή. Μόνο που είναι ολοφάνερο ότι αυτό το δόγμα έχει υιοθετηθεί από την κυβέρνηση απλώς και μόνο προκειμένου να μη γίνει αντιστοίχιση με τα θύματα στην τραγωδία στο Μάτι. Θύματα πάνω στα οποία η ΝΔ έκανε τότε χυδαία αντιπολίτευση για μικροπολιτικά οφέλη. Πλέον αφήνει περιουσίες και τον φυσικό πλούτο της χώρας να καίγονται, απλώς και μόνο προκειμένου να μη θρηνήσουμε ξανά θύματα. Είναι όμως αυτή σωστή κυβερνητική διαχείριση; Είναι επαρκής ο αριθμός των πυροσβεστών, των πυροσβεστικών και των εναέριων μέσων; Θα βλέπαμε σε οποιαδήποτε άλλη χώρα τον υπουργό Προστασίας του Πολίτη Τάκη Θεοδωρικάκο να κοινοποιεί όλο καμάρι την εικόνα με έναν αστυνομικό να ρίχνει νερό με λάστιχο;
Το περασμένο καλοκαίρι κάηκαν περισσότερα από 1.300.000 στρέμματα δάσους. Ενα από τα πλέον καταστροφικά καλοκαίρια, αφού η κυβέρνηση το μόνο που έκανε ήταν να εκκενώνει περιοχές. Και ενώ θα περίμενε κανείς ότι ύστερα από αυτό το καλοκαίρι, έστω κι αυτή η κυβέρνηση, θα φρόντιζε να είχε προετοιμαστεί καλύτερα, γίναμε ξανά μάρτυρες της ίδιας διαχρονικής ανικανότητας του κρατικού μηχανισμού. Ακούσαμε ξανά ότι φταίει η κλιματική αλλαγή, ο αέρας, τα πολλά εναέρια πυροσβεστικά μέσα (!) που επιχειρούσαν, το ανάγλυφο της περιοχής, το μικροκλίμα… Και ποιος είναι ο μόνος που δεν φταίει; Μα φυσικά, η κυβέρνηση!
Το μόνο ίσως θετικό που προέκυψε από την πυρκαγιά –εξαιτίας της οποίας ένας 84χρονος αυτοκτόνησε όταν είδε το σπίτι του να καίγεται τρίτη φορά– ήταν ότι είδαμε επιτέλους τον υπουργό Κλιματικής Κρίσης και Πολιτικής Προστασίας Χρήστο Στυλιανίδη. Βασικά όχι απλώς τον είδαμε, αλλά τον θαυμάσαμε, αφού δήλωσε όλο περηφάνια ότι «είχαμε σωστό συντονισμό», ο οποίος ήταν «από την πρώτη στιγμή η καρδιά της νέας στρατηγικής στη διαχείριση των φυσικών καταστροφών». Ο υπουργός, τον οποίο ο Κυρ. Μητσοτάκης κατόρθωσε να πείσει να εγκαταλείψει την Κύπρο προκειμένου να μας σώσει από την κλιματική κρίση, δεν έμεινε εκεί: «Μάθαμε από την εμπειρία του παρελθόντος… Καταφέραμε να αντιμετωπίσουμε την πολύ δύσκολη πυρκαγιά». Αλαλα τα χείλη των ασεβών, πόσο δε των θυμάτων της πυρκαγιάς.
Δεν τα κατάφερε όμως μόνο ο Χρ. Στυλιανίδης, αλλά και ο Γιώργος Πατούλης που έσπευσε να… βάλει στη θέση του τον Γιώργο Στεφανίδη, πατέρα της ολυμπιονίκη Κατερίνας Στεφανίδη, ο οποίος τόλμησε να αμφισβητήσει το έργο της περιφέρειας την ώρα της πυρκαγιάς. «Πού ήταν ο εν λόγω ο κύριος;» αναρωτήθηκε ο Γ. Πατούλης, όταν «εγώ και τα στελέχη της περιφέρειας, το προσωπικό και οι εθελοντές της Πολιτικής Προστασίας δίναμε από την πρώτη στιγμή τη μάχη με τη φωτιά;», ζητώντας μάλιστα από τον Γ. Στεφανίδη να ζητήσει δημόσια συγγνώμη αφού τελικά το σπίτι του δεν κάηκε όπως νόμιζε αρχικά. Για ακόμη μια φορά σας ευχαριστούμε που μας σώσατε από ένα καιρικό φαινόμενο, κ. Πατούλη!
Ακολούθησε το τελειωτικό χτύπημα: o Κυρ. Μητσοτάκης. Αυτός που απαθανατίστηκε σε πλήθος φωτογραφικών καρέ να ποζάρει χαμογελαστός μπροστά από τα καμένα. Αυτός για τον οποίο δεν ξέρεις πια τι άλλο να γράψεις. Δεν ξέρεις πού τελειώνει η παντελής έλλειψη ενσυναίσθησης και πού αρχίζει η αναλγησία. Αυτός για τον οποίο ο Στ. Πέτσας μας είπε ότι δεν είδαμε καλά και ότι τελικά δεν γέλαγε. Αυτός που συνεχάρη τους πολίτες που «αψήφησαν τις εντολές για εκκένωση για να προστατεύσουν τις περιουσίες τους», παραγνωρίζοντας ότι αυτός ήταν που είχε δώσει εντολή για εκκένωση και ότι οι πολίτες προσπαθούσαν σε πολλές περιπτώσεις να σώσουν μόνοι τις περιουσίες τους, αφού ο κρατικός μηχανισμός ήταν ξανά ανεπαρκής. Αυτός που ούτε διανοήθηκε να ζητήσει ακόμη μια φορά ένα –τυπικό έστω– συγγνώμη. Θα πείτε: γιατί να ζητήσει συγγνώμη; Υπάρχει κάτι που δεν έκανε σωστά το «επιτελικό κράτος»;