Mε αφορμή την κυκλοφορία του νέου βιβλίου του, «Το παιδί του διαβόλου», o συγγραφέας Πέτρος Τατσόπουλος μιλάει για τον τρόπο που ένας ολόκληρος μηχανισμός εμπορευματοποιεί τη θρησκευτική πίστη.
Ο Πέτρος Τατσόπουλος εδώ και χρόνια μιλάει ανοιχτά για τις απάτες που στήνονται από επιτήδειους στο όνομα της χριστιανικής πίστης. Για τη θέση του αυτή δέχεται τα πυρά της υπερσυντηρητικής πτέρυγας της εγχώριας πολιτικής και των ΜΜΕ. Συναντηθήκαμε με αφορμή την κυκλοφορία του βιβλίου του «Το παιδί του διαβόλου» (τη δεύτερη κιόλας μέρα πήγε σε ανατύπωση), στο οποίο καταγράφει την πείρα και τις παρατηρήσεις του για τον τρόπο που χειραγωγείται το ποίμνιο αλλά και για το θέατρο του παραλόγου που στήνεται εναντίον εκείνων που λένε ανοιχτά ότι ο βασιλιάς είναι γυμνός. Οπως εξηγεί, ο τίτλος του βιβλίου προέκυψε από ένα πρωτοσέλιδο της ακροδεξιάς εφημερίδας «Ελεύθερη Ωρα» στο οποίο ο συγγραφέας χαρακτηριζόταν «παιδί του διαβόλου», ενώ σε άλλο πρωτοσέλιδό της πριν από δύο χρόνια τον στοχοποίησε ως εκείνον που «μαγάρισε» την αγία ζώνη της Παναγίας. Η κατηγορία αυτή συνοδεύτηκε και με μήνυση εναντίον του.
Υπήρξε όμως και δεύτερη μήνυση από την «Ελεύθερη Ωρα». Πώς προέκυψε;
Στην εκπομπή της Ελένης Τσολάκη στο Open είπα ότι ο Παΐσιος ήταν μάλλον διαταραγμένος επειδή διατεινόταν –ή κάποιοι διατείνονται ότι διατεινόταν– πως μιλούσε με σαύρες. Να πούμε πως είναι μεγάλο θέμα από μόνο του τι πραγματικά είχε πει αυτός ο άνθρωπος και τι του αποδίδεται. Είπα λοιπόν πως αν του απάντησε η σαύρα, τότε έχουμε πρόβλημα. Οπως λέει ο δόκτωρ Χάουζ στις «Ιατρικές υποθέσεις», αν μιλάς στον Θεό είσαι θρησκευόμενος, αν σου απαντάει είσαι ψυχωσικός. Μου έκανε τότε μήνυση η εφημερίδα για προσβολή του Παΐσιου. Βεβαίως κι αυτή «πήγε κουβά», όπως όλες οι μηνύσεις που μου έχουν κάνει μέχρι τώρα.
Είναι αρκετοί εκείνοι που θίγουν το ζήτημα της εμπορευματοποίησης της πίστης. Εσείς όμως το κάνετε πηγαίνοντας σε εκπομπές που απευθύνονται σε κατά βάση συντηρητικό κοινό.
Ναι, και με συντηρητικό πάνελ.
Χτυπάτε, θα λέγαμε, στην καρδιά του προβλήματος.
Στην εκπομπή της Τσολάκη είπα ότι δεν μπορεί μια τηλεοπτική σειρά όπως ο «Αγιος Παΐσιος» να διατείνεται ότι είναι ιστορική και βιογραφική. Σκεφτείτε πως σε κάποιο σημείο ο Παΐσιος ζητάει να του εμφανιστεί ο Χριστός ως απόδειξη ότι δεν ισχύει η δαρβινική θεωρία. Σημειωτέον ότι ο Παΐσιος ήταν απόφοιτος δημοτικού. Στη σειρά ο Χριστός όχι μόνο του εμφανίζεται, αλλά του μιλάει σε ελληνιστική διάλεκτο με Dolby surround ήχο, πράγμα που σημαίνει ότι ο Παΐσιος δεν έπαιρνε τη φαρμακευτική του αγωγή. Οταν αυτή η σειρά προβάλλεται όχι ως μυθοπλασία αλλά ως ιστορική πατάμε μια κόκκινη γραμμή. Αν συνεχίσουμε έτσι, σε λίγο καιρό θα καλούμε στα πάνελ αστρονόμους και αστρολόγους και θα αντιμετωπίζουμε τις απόψεις τους ως ισότιμες. Η συγκεκριμένη τακτική μάς ξαναγυρνά σε προνεωτερικούς χρόνους. Αυτό ήταν και το κίνητρο για το βιβλίο. Ο τρόπος που το εξωφρενικό γίνεται μιας μορφής κανονικότητα και πώς από την άλλη μεριά η κανονικότητα, ο ορθός λόγος, αντιμετωπίζεται ως κάτι εξωφρενικό.
Οπως αναφέρετε και στο βιβλίο, τα κονδύλια για τη σειρά «Αγιος Παΐσιος» όπως και για την ταινία «Ο άνθρωπος του Θεού» με θέμα τη ζωή του Αγίου Νεκταρίου προήλθαν από τη Μονή Βατοπεδίου.
Δεν το κρύβει η Μονή Βατοπεδίου ότι είναι παραγωγές του Ινστιτούτου «Αγιος Μάξιμος ο Γραικός». Το Αγιο Ορος όμως δεν εξαντλείται στη Μονή Βατοπεδίου. Η σερβική Μονή Χιλανδαρίου διατείνεται ότι έχει το αίμα του Χριστού. Αλλες υποστηρίζουν πως έχουν τα δώρα των τριών μάγων. Ούτε ο τελευταίος θεολόγος δεν πιστεύει ότι υπήρξαν ποτέ οι τρεις μάγοι. Τα ίδια τα ευαγγέλια δεν αναφέρουν καν τα ονόματά τους. Μόνο το Κατά Ματθαίον αναφέρει ένα μάγο, αλλά χωρίς το όνομά του. Αυτό, ωστόσο, δεν εμποδίζει κάποιους να λένε πως έχουν τη σμύρνα, το λιβάνι και τον χρυσό. Το θέμα είναι να πάει ο πιστός να αφήσει τον οβολό του.
Τι σημαίνει αυτό πρακτικά;
Σαφώς δεν μιλάμε για το 1 ευρώ που θα αφήσει κάποιος στο παγκάρι. Το θέμα εδώ είναι ότι δημιουργείται ένα ολόκληρο σύστημα μέσα από τις απάτες. Για να μπορέσει να λειτουργήσει βαφτίζουν ό,τι θέλουν όπως θέλουν. Ακόμη κι ένας πρωτοετής του τμήματος Αρχαιολογίας να δει το ύφασμα της μιας εκ των επτά ζωνών της Παναγίας –παρότι υποτίθεται πως είχε μόνο μία ζώνη, ως εκ θαύματος υπάρχουν άλλες έξι σε διάφορα μέρη του κόσμου, μεταξύ των οποίων στο Βέλγιο και στη Συρία–, καταλαβαίνει ότι πρόκειται για μεσαιωνικό κειμήλιο. Φαίνεται ακόμη και με γυμνό μάτι. Ωστόσο, αν θέλουμε να είμαστε τυπικοί, έχουμε τα μέσα να κάνουμε ραδιοχρονολόγηση με το ισότοπο του άνθρακα 14. Δεν το δίνουν όμως, όχι επειδή είναι υπεράνω, αλλά γιατί δεν θέλουν να βρεθούν στην πολύ δυσάρεστη θέση που βρέθηκε η Καθολική Εκκλησία όταν έδωσε για εξέταση τη Σινδόνη του Τορίνο. Αποκαλύφθηκε τότε πως το σεντόνι που υποτίθεται ότι αγκάλιασε το σώμα του Χριστού ήταν του 13ου αιώνα.
Είναι κατανοητό για ποιο λόγο στήνεται ο μηχανισμός εξαπάτησης. Τι ωθεί όμως έναν άνθρωπο του 21ου αιώνα να προσκυνάει μια παντόφλα;
Το ερώτημα αυτό το έχει απαντήσει ο Τζόναθαν Σουίφτ το 1720 σε μια επιστολή που έστειλε σε έναν ιερωμένο, γιατί και ο ίδιος ο Σουίφτ ήταν εφημέριος. Γράφει λοιπόν πως ποτέ δεν θα καταφέρεις με τη λογική να πείσεις κάποιον να αλλάξει απόψεις τις οποίες βάσει λογικής δεν έπρεπε να έχει εξαρχής. Αν λοιπόν προληπτικά κάποιος αποκλείσει τον ορθό λόγο από την πίστη, καταφέρνει δύο πράγματα ταυτόχρονα. Από τη μια μεριά κάνει τον κόσμο να πιστεύει οτιδήποτε: την παντόφλα, το κάστανο ή το πουλόβερ του Παΐσιου, το οποίο υποτίθεται ότι βρήκαν σχετικά πρόσφατα. Το δεύτερο που κάνει είναι να σου δώσει να καταλάβεις πως εσύ που αμφισβητείς δεν έχεις καν πιθανότητες να γίνεις μάρτυρας κάποιου θαύματος διότι είσαι άπιστος. Οι πιο κακόπιστοι από αυτούς λένε ότι οι αμφισβητίες εξυπηρετούν άλλες θρησκείες.
Παρ’ όλα αυτά κι εδώ ισχύει ο νόμος της προσφοράς και της ζήτησης. Δεν θα υπήρχαν τέτοια φαινόμενα σε μια πιο θωρακισμένη κοινωνία. Περάσαμε Διαφωτισμό στην Ελλάδα;
Εγιναν μεγάλες προσπάθειες, ειδικά στις αρχές του 19ου αιώνα, όμως ο Διαφωτισμός ηττήθηκε στο πεδίο της εξουσίας κι έτσι έχασε παντού. Εξού και εκ των υστέρων δημιουργήθηκε η εντύπωση ότι ο Διαφωτισμός πέρασε και δεν ακούμπησε. Δεν ισχύει αυτό, δόθηκαν μάχες οι οποίες δεν χάθηκαν στον τομέα της γνώσης. Η εκκλησία είχε στοχοποιήσει τα πανεπιστήμιά μας εξαρχής ως άντρα αθέων. Κανείς όμως δεν μπορεί να αμφισβητήσει τη γνώση που προσφέρουν. Το Πατριαρχείο Ιεροσολύμων μέχρι σήμερα υποστηρίζει πως ο κόσμος δημιουργήθηκε πριν από 6.000 χρόνια. Ερχεται η επιστήμη και λέει ότι ο κόσμος δημιουργήθηκε πριν από 13,8 δισ. χρόνια. Η εκκλησία έχει χάσει στο πεδίο των ιδεών και το ξέρει. Γι’ αυτό δεν δίνει την ευκαιρία στην επιστήμη να την εκθέσει. Ωστόσο η ήττα στο θέμα της εξουσίας συνεπάγεται και ήττα στον τομέα της παιδείας. Οταν έχεις ένα εκπαιδευτικό σύστημα που λογοδοτεί στην εκκλησία δημιουργείς μια εκπαίδευση που βγάζει παιδιά με τουλάχιστον διπολική διαταραχή. Από τη μια μαθαίνουν να πιστεύουν στον Αδάμ, στην Εύα και στο φίδι και από την άλλη στη δαρβινική εξελικτική θεωρία. Οι έξυπνοι δάσκαλοι συνήθως ξεπερνούν αυτό τον σκόπελο αποφεύγοντας κάθε αναφορά στην εξελικτική θεωρία.
Γιατί δεν έχει επιτευχθεί ακόμη ο διαχωρισμός κράτους – εκκλησίας;
Δεν υπάρχει καν η βούληση για διαχωρισμό γιατί υπάρχει πελατειακό όφελος. Τον καιρό που ήμουν βουλευτής έβλεπα πόσο απλό είναι να πηγαίνουν οι πολιτικοί σε ένα μητροπολίτη, να παίρνουν την ευλογία του και μαζί και το τσουβάλι τα ψηφαλάκια. Αυτό το έκαναν άνθρωποι όχι μόνο της Δεξιάς αλλά και της Αριστεράς. Αλλωστε η εκκλησία είναι αμφιδέξια στον τρόπο που χειρίζεται τις καταστάσεις. Επίσης, τον διαχωρισμό δεν τον θέλει ούτε η εκκλησία, για ευνόητους λόγους. Είναι πολλά τα έσοδα από το δημόσιο, μιλάμε για πολλά εκατομμύρια που δίνουμε για τους μισθούς τους κάθε χρόνο. Και κάτι ακόμη: η εκκλησία δεν θα ήθελε να συνεχιστεί η συζήτηση για την εκκλησιαστική περιουσία που είχε ανοίξει επί Τρίτση. Ούτε όμως οι δικαστικές αρχές επιθυμούν τον διαχωρισμό, καθώς θα μπορούσαν ήδη να έχουν ξεκινήσει ανεξάρτητη έρευνα εις βάθος για όλες αυτές τις απάτες. Δυστυχώς σιωπά στη μεγάλη της πλειονότητα και η επιστημονική κοινότητα. Οι επιστήμονες προτιμούν να μην ασχολούνται με ένα θέμα που δεν αφορά το πεδίο τους.
Πριν από λίγα χρόνια αντιμετωπίσατε μια σοβαρή περιπέτεια υγείας η οποία θα μπορούσε να αποβεί μοιραία. Σας έκανε να αναρωτηθείτε αν υπάρχει Θεός;
Οχι. Πρώτα απ’ όλα διότι είδα την αλυσίδα των συμπτώσεων που συνέβησαν μέχρι να σωθώ. Αν δεν είχε γίνει κάτι από όσα ακολούθησαν, δεν θα ζούσα. Θεωρώ απίστευτα τρελή και άδικα ναρκισσιστική την ιδέα ότι αυτός ο Θεός με τους 200 δισεκατομμύρια ήλιους που έχει να κοιτάξει στο σύμπαν θα ασχολιόταν να σώσει εμένα προσωπικά, τη στιγμή ειδικά που είμαι δεδηλωμένος άθεος. Πώς θα γινόταν δηλαδή να σώσει εμένα και όχι τον διπλανό μου που πιστεύει και προσεύχεται και έχει γύρω του εικόνες αλλά τελικά πεθαίνει; Στην περίπτωσή μου δεν καταλάβαινα το σχέδιο του Θεού. Υποκλίνομαι στους γιατρούς που αγωνίστηκαν με ανιδιοτέλεια για να με κρατήσουν στη ζωή. Αν ήμουν στη θέση τους και με τέτοια αυταπάρνηση είχα σώσει έναν άνθρωπο, θα οργιζόμουν αν εκείνος έλεγε ότι τελικά τον έσωσε ο άγιος στον οποίο προσευχήθηκε.
INFO
Το βιβλίο «Το παιδί του διαβόλου» του Πέτρου Τατσόπουλου κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Μεταίχμιο
