Η Δήμητρα Λιάκουρα και η Ηλέκτρα Ελληνικιώτη γράφουν στο Docville για την έκθεση «Κάμιρος». Μια εικαστική έκθεση που διαβάζει με διάφορους τρόπους τη «Γραμμή του ορίζοντος» του Χρ. Βακαλόπουλου.
«…και ύστερα χάνεσαι»
Της Δήμητρας Λιάκουρα
Σκηνογράφου – ενδυματολόγου, επιμελήτριας της έκθεσης
Πριν από έναν χρόνο και με αφορμή την επικείμενη παράσταση της «Γραμμής του ορίζοντος» διάβασα το ομώνυμο μυθιστόρημα του Χρήστου Βακαλόπουλου. Αν κάτι θεωρώ αδιαμφισβήτητο σε αυτό το κείμενο είναι ο καταιγισμός εικόνων που έχει. Το διάβασα και το ξαναδιάβασα και πάλι δεν μπορούσα να συγκρατήσω όλες τις υπέροχες, κωμικές, σουρεαλιστικές ή αλλού πολύ οργανικές και αληθινές εικόνες που φτιάχνει ο Βακαλόπουλος με τις λέξεις. Κρατούσα σε ένα σημειωματάριο αγαπημένες φράσεις και πάλι όταν επέστρεφα στο βιβλίο εμφανίζονταν νέες και κάθε φορά αναρωτιόμουν πώς είναι δυνατόν να μην τις είχα προσέξει.
Όταν λοιπόν η Ηλέκτρα Ελληνικιώτη μου είπε την ιδέα της να πλαισιώσει με διάφορες παράλληλες δράσεις –τις «Μεταμφιέσεις»– την παράσταση και συγκεκριμένα μου πρότεινε να αναλάβω την επιμέλεια μιας έκθεσης με βάση τη «Γραμμή», ενθουσιάστηκα και συγχρόνως σκέφτηκα «μα φυσικά, πώς αλλιώς;»
Η επιμέλεια εκθέσεων είναι μια ιδέα που με γοητεύει κάποια χρόνια τώρα και δέχτηκα τη νέα πρόκληση με χαρά και αγωνία, όπως συμβαίνει με καθετί άγνωστο αλλά ελκυστικό. Το νήμα που έπρεπε να συνδέει τα έργα μεταξύ τους ήταν το μυθιστόρημα ή τουλάχιστον η αίσθηση που αποπνέει σ’ εμένα. Ετσι, έγραψα ένα επιμελητικό σημείωμα μέσα στο οποίο προσπάθησα να συμπυκνώσω την αίσθηση αυτή. Για εμένα η «Γραμμή» είναι ένα ταξίδι μνήμης που σε πρώτο επίπεδο αφορά τη Ρέα Φραντζή (πρωταγωνίστρια του βιβλίου) και τη ζωή που αφήνει πίσω της και συγχρόνως αφορά και μια Ελλάδα που αλλάζει, χάνεται και μετασχηματίζεται. Μοιάζει με παιχνίδι με το οποίο μετακινείσαι διαρκώς μεταξύ προσωπικής και συλλογικής μνήμης.
Ξενάγηση στην Εθνική Πινακοθήκη από τον καθηγητή και κριτικό τέχνης Μάνο Στεφανίδη
Αρχικά λοιπόν προσέγγισα καλλιτέχνες που γνωρίζω και εκτιμώ βαθιά τη δουλειά και το ήθος τους, καθώς επίσης και καλλιτέχνες που μπορεί να μη γνώριζα προσωπικά αλλά κάποιο έργο τους ταίριαζε με τη θεματική. Εστειλα σε όλους εκτός από το κείμενό μου και το μυθιστόρημα του Βακαλόπουλου, έτσι ώστε να εμπνευστούν από τις εικόνες του ή να βρουν μια για να συνδέσουν ένα ήδη ολοκληρωμένο έργο. Κάποια έργα τα ζήτησα πολύ στοχευμένα και κάποια προέκυψαν από όμορφες και πολύωρες συζητήσεις. Ετσι συγκεντρώθηκαν γλυπτά, πίνακες, σχέδια, φωτογραφίες, συνθέσεις στον χώρο από νέα και παλιότερα έργα που συνομιλούν με τη μνήμη, τη Ρέα, το αόρατο ελληνικό νησί, το ταξίδι, το καλοκαίρι και τα πορτοκαλί σωσίβια.
Αν έπρεπε να πω με μία φράση κάτι για την έκθεση, δεν βρίσκω πιο εύστοχο σχόλιο από τα λόγια του ίδιου του Βακαλόπουλου μέσα από τη «Γραμμή του ορίζοντος»: «Πρέπει να πεις τα πάντα χωρίς να μιλήσεις και ύστερα να εξαφανιστείς, αφήνεις μια σφραγίδα στη μνήμη και ύστερα χάνεσαι».
Eτσι λοιπόν τα έργα λένε τα πάντα χωρίς να μιλήσουν, όπως κάνουν πάντοτε. Και εμείς θα αφήσουμε τη μικρή μας σφραγίδα στην Κάμιρο και την Κυψέλη και σε λίγο καιρό θα γίνουμε μέρος μιας ανάμνησης σίγουρα προσωπικής και ίσως, έστω και λίγο, συλλογικής.
“Αναχώρηση και αναζήτηση”
Της Ηλέκτρας Ελληνικιώτη
Σκηνοθέτριας, καλλιτεχνικής διευθύντριας εταιρείας θεάτρου Θέρος
Από μέρα σε μέρα, από μήνα σε μήνα διαπιστώνω σε τι βαθμό «Η γραμμή του ορίζοντος» του Χρήστου Βακαλόπουλου έχει καθορίσει συνολικά τον τρόπο σκέψης της ομάδας, αλλά και την ταυτότητα και τη λειτουργία που επιθυμούμε για την Κάμιρο. Πολύ συχνά αποδεικνύονται αλληλένδετα και όταν μιλάμε για το ένα από αυτά μοιάζει να μιλάμε και για τα άλλα δύο.
Μια γυναίκα 32 χρόνων, η Ρέα Φραντζή, φεύγει ξαφνικά χωρίς να δώσει καμία εξήγηση για ένα «αόρατο ελληνικό νησί», την Πάτμο, αναζητώντας. Τι; Ούτε αυτή ξέρει, ξέρει μόνο πως χρειάζεται να αναχωρήσει. Όχι να φύγει, να αναχωρήσει. Και αυτό έχει μια διαφορά. Αυτή είναι με λίγα λόγια η ιστορία του μυθιστορήματος του Χρήστου Βακαλόπουλου. Ταυτόχρονα όμως δεν είναι και αυτό που φαίνεται. Αυτή η γυναίκα με την επιθυμία να αναζητήσει κάτι το οποίο δεν μπορεί να ορίσει ακριβώς, που αναχωρεί από την Κηφισιά για την Πάτμο ελπίζοντας να ξαναβρεθεί έτσι στην Κυψέλη, υπάρχει και δεν υπάρχει. Θα μπορούσε να είναι οποιαδήποτε γυναίκα ή και καμία. Να βρίσκεται ακόμη στην Κυψέλη ή και όχι. Να κυκλοφορεί σε κάθε περίπτωση μεταμφιεσμένη, αόρατη για τα πολλά βλέμματα, μέλος μιας παράξενης παρέας ανθρώπων που δεν ανήκουν στο παρόν γιατί δεν θέλουν, γιατί προτιμούν να ακούν προς τα πίσω και να βλέπουν προς τα εμπρός
Ο κύκλος διακαλλιτεχνικών εκδηλώσεων που ξεκίνησε στις 17 Ιουνίου με την ομαδική έκθεση που επιμελείται η Δήμητρα Λιάκουρα είναι ο τρόπος που επιλέξαμε να μεταμφιέσουμε τη θεατρική παράσταση που ετοιμάζουμε. Γι’ αυτό και «Μεταμφιέσεις». Επειδή πιστεύουμε ότι το θέατρο που θα προκύψει μετά τους τελευταίους 14 μήνες θα πρέπει να είναι και να μην είναι θέατρο. Θα πρέπει να ξεκινάει από τους θεατές, να περνάει για λίγο από τη σκηνή και να επιστρέφει και πάλι σε αυτούς. Να έχει δοκιμάσει με άλλα λόγια τα χαρακτηριστικά του και τις αντοχές του μέσα από την άρνηση της δεδομένης ταυτότητάς του. Να αναχωρήσει για να αναζητήσει κάτι που ακόμη δεν μπορεί να ορίσει ακριβώς.
Και η Κάμιρος με τη σειρά της, που κάποτε ήταν πόλη και αργότερα ήταν πλοίο, τώρα μεταμφιέζεται σε χώρο που είναι ο ίδιος θεατρικός, αλλά δεν είναι θέατρο. Σε χώρο που σκοπεύει να υποδεχτεί και να φιλοξενήσει ετερόκλητους αισθητικά καλλιτέχνες, οι όποιοι όμως μοιράζονται μερικά κοινά: την αφοσίωση σε αυτό που κάνουν, την ειλικρίνεια σε αυτό που αναζητούν και την ελευθερία να επαναπροσδιορίζουν έννοιες και ιδέες που θεωρούνται δεδομένες. Με τον τρόπο της Ρέας Φραντζή, δηλαδή ουσιαστικά γυναικεία, με πίστη στην κοινότητα και τη ρευστότητα των ορισμών.
Γιώργος Ρόρρης: «Δύσκολο και ανυπόφορο στη ζωγραφική είναι αυτό που δεν σου αρέσει»
INF0 Η έκθεση «Κάμιρος. Ένα πλοίο με πορτοκαλιά φουγάρα», στην οποία συμμετέχουν έντεκα εικαστικοί, εγκαινιάζει τον χώρο της εταιρείας θεάτρου Θέρος στην Κυψέλη, την Κάμιρο (Ιθάκης 32, Κυψέλη). Εως 17/7
*Δημοσιεύτηκε στην εφημερίδα Documento στις 20/6/2021