Οι παραλίες και τα δάση του νησιού καίγονται και αλλάζουν χρήση με την ανοχή του κράτους
Η ραγδαία αύξηση του τουρισμού που παρατηρείται τα τελευταία χρόνια έχει μετατρέψει τις παραλίες και τα δάση της Ζακύνθου σε μοναδικά σημεία για χρυσοφόρες μπίζνες, για χάρη των οποίων «πέφτουν ακόμη και κορμιά» προκειμένου οι εκτάσεις αυτές να χαρακτηριστούν –με μη νόμιμες μεθόδους– ιδιωτικές από τους επιτήδειους.
Ο νόμος του καταπατητή, που αποτελεί κοινό μυστικό για την τοπική κοινωνία, κρύβεται πίσω από μια σειρά περίεργων πυρκαγιών, όπως η τελευταία στη Λιθακιά, στο Κερί και στον Αγαλά. Επίσης ο νόμος αυτός δεν διστάζει ακόμη και με δολοφονικές ενέργειες να στραφεί κατά κρατικών υπαλλήλων που τολμούν να ορθώσουν το ανάστημά τους απέναντι στην τοπική μαφία και την παρανομία.
Τον Δεκέμβρη του 2004 ένας άγνωστος κουκουλοφόρος άντρας δέρνει άγρια έξω από το γραφείο της την τότε προϊσταμένη της Κτηματικής Υπηρεσίας Ζακύνθου Αγγελική Ζουρμπάνου. Αμέσως μετά ο άγνωστος επιβιβάζεται σε μηχανή μεγάλου κυβισμού που οδηγεί συνεργός του και χάνεται στα στενά σοκάκια της πόλης. Η κ. Ζουρμπάνου μεταφέρεται αιμόφυρτη από συναδέλφους της και περαστικούς στο νοσοκομείο της Ζακύνθου όπου διαπιστώνεται ότι φέρει σοβαρά θλαστικά τραύματα στο πρόσωπο και μικρά κατάγματα στα πλευρά. Η ίδια σε δηλώσεις της ανέφερε ευθέως ότι ξυλοκοπήθηκε από τα σκοτεινά και παράνομα κυκλώματα της Ζακύνθου που είχαν μετατρέψει τις παραλίες του νησιού σε τσιφλίκι τους, ενώ συνέδεσε την άγρια επίθεση που δέχτηκε με τα υψηλά πρόστιμα που είχε επιβάλει στους παρανομούντες.
Μαφία, εμπρηστές, καταπατητές
Το καλοκαίρι του 2009 ο τότε διοικητής της Πυροσβεστικής Υπηρεσίας Ζακύνθου Νικόλαος Χανιάς, σήμερα αντιστράτηγος του Πυροσβεστικού Σώματος ε.α., ενημερώνει γραπτώς τους προϊσταμένους του για τη μαφία της Ζακύνθου και τα κυκλώματα εμπρηστών που βάζουν φωτιές σε δύσβατες περιοχές με στόχο τα φιλέτα γης.
«Στις 3 και στις 4 το πρωί είχαμε την εκδήλωση πυρκαγιών σε διάφορα σημεία του νησιού και σε δύσβατα σημεία. Ηταν φανερό ότι επρόκειτο για εμπρηστές και για οργανωμένα κυκλώματα καταπατητών. Αντιμετωπίσαμε εκείνη τη χρονιά μια πολύ δύσκολη κατάσταση και σώσαμε κυριολεκτικά μεγάλο κομμάτι του νησιού από την πύρινη καταστροφή με το αντιπύρι, μια παρεξηγημένη μέθοδο όπου εμείς οι ίδιοι βάλαμε ελεγχόμενη φωτιά σε ένα στενό σημείο του νησιού με αποτέλεσμα να ανακόψουμε την πορεία του πύρινου μετώπου» λέει στο Documento o κ. Χανιάς.
Τον Αύγουστο του 2017 οι πιλότοι ενός πυροσβεστικού ελικοπτέρου που συμμετέχουν στη δύναμη πυρόσβεσης της μεγάλης πυρκαγιάς εντοπίζουν μέσα σε δασική έκταση στην περιοχή Μαριές που καίγεται δύο εμπρηστές οι οποίοι επιχειρούν να διαφύγουν.
Τα περιστατικά αυτά είναι ενδεικτικά του γενικότερου κλίματος παρανομίας που επικρατεί στο νησί της Ζακύνθου, καθώς τα σκοτεινά κυκλώματα έχουν βάλει στόχο τα παραλιακά φιλέτα γης και τις δασικές εκτάσεις.
Εμπρησμός οι πρόσφατες πυρκαγιές
Ο δήμαρχος του νησιού Νίκος Αρετάκης διαφωνεί με την άποψη περί ύπαρξης τοπικής μαφίας και αποδίδει τις πυρκαγιές –ειδικά την τελευταία– σε οικονομικά συμφέροντα που επιδιώκουν να πλήξουν τον τουρισμό της Ζακύνθου.
«Η τελευταία μεγάλη πυρκαγιά στο νησί μας ήταν σίγουρα αποτέλεσμα εμπρησμού. Η φωτιά ξεκίνησε από το νταμάρι της Λιθακιάς, ένα σημείο που η τοπική κοινωνία επόπτευε τις προηγούμενες ημέρες. Ομως δεν μπορώ να μιλήσω για μεγάλα οικονομικά συμφέροντα ή για οργανωμένα κυκλώματα που θέλουν να αρπάξουν εκτάσεις. Αυτοί έχουν άλλους τρόπους αν θέλουν να το κάνουν. Υπάρχουν οικοπεδοφάγοι, καταπατητές, ανεύθυνοι πολίτες που επιχειρούν να κάψουν τα χόρτα στο χωράφι τους τις επικίνδυνες ημέρες. Ομως η τελευταία φωτιά από το σημείο που ξεκίνησε σε συνδυασμό με τις καιρικές συνθήκες μάς δείχνει καθαρά ότι ήταν εμπρησμός» λέει στο Documento ο κ. Αρετάκης και παραδέχεται ότι το μεγαλύτερο ποσοστό των πυρκαγιών στο νησί του είναι αποτέλεσμα εμπρηστικών ενεργειών.
Δύο έρευνες αποκαλύπτουν
Κόλαφος για τις αρμόδιες υπηρεσίες οι δύο μελέτες του Ανδριανού Γκουρμπάτση, αντιστράτηγου – υπαρχηγού ΠΣ ε.α., νομικού ειδικού ερευνητή – δικαστικού πραγματογνώμονα στη Διερεύνηση Εγκλημάτων Εμπρησμού
Για τις «μυστηριώδεις» πυρκαγιές της Ζακύνθου που εκδηλώνονται σχεδόν κάθε καλοκαίρι στο νησί το Documento απευθύνθηκε στον Ανδριανό Γκουρμπάτση, αντιστράτηγο – υπαρχηγό ΠΣ ε.α., νομικό ειδικό ερευνητή – δικαστικό πραγματογνώμονα στη Διερεύνηση Εγκλημάτων Εμπρησμού, ο οποίος έπειτα από έρευνα έχει συντάξει δύο πολύ ενδιαφέρουσες μελέτες για τις πυρκαγιές στην Ζάκυνθο: α) «Το προφίλ των πυρκαγιών στη Ζάκυνθο» και β) «Το προφίλ των εμπρηστών στη Ζάκυνθο». Και οι δύο συντάχθηκαν με αφορμή την καταστροφική πυρκαγιά τον Αύγουστο του 2017 στις Βολίμες – Ανω Βολίμες όπου αποτεφρώθηκαν πάνω από 30.000 στρέμματα δάσους.
Οπως αποκαλύπτει ο κ. Γκουρμπάτσης στο Documento, η Ζάκυνθος παραδόξως παρουσιάζει το μικρότερο ποσοστό (0,9%) εντοπισμού των δραστών εμπρησμού στη χώρα. Δηλαδή φαίνεται να είναι εξαιρετικά αναποτελεσματικός –όπως λέει– ο αρμόδιος διωκτικός μηχανισμός εξιχνίασης των εμπρησμών. «Η δημοτική ενότητα Λαγανά, στην οποία υπάγονται οι τοπικές κοινότητες Κερίου και Αγαλά, είναι τρίτη, με ποσοστό 21,9% των πυρκαγιών στη Ζάκυνθο το υπό έρευνα διάστημα (2016-2006). Επίσης η ΤΚ Κερίου με 23 πυρκαγιές και η ΤΚ Αγαλά με 16 πυρκαγιές το υπό έρευνα διάστημα είναι οι περιοχές στη ΔΕ Λαγανά με τις περισσότερες πυρκαγιές, με πρώτη το Κερί και δεύτερη τον Αγαλά. Εξάλλου η ΤΚ Κερίου έχει ποσοστό 8,4% επί του συνολικού αριθμού των δασικών πυρκαγιών που προκλήθηκαν το ίδιο υπό έρευνα διάστημα στη Ζάκυνθο. Το κίνητρο των δραστών στις περισσότερες πυρκαγιές είναι το κέρδος – όφελος και συγκεκριμένα η αλλαγή χρήσης γης, δεδομένου του ιδιότυπου ιδιοκτησιακού καθεστώτος των δασών και δασικών εκτάσεων που ισχύει στη Ζάκυνθο και γενικά στην Περιφέρεια Ιονίων Νήσων» τονίζει ο κ. Γκουρμπάτσης.
Αύξηση τουρισμού και εμπρησμών
Στην εργασία του ο κ. Γκουρμπάτσης επιβεβαιώνει αυτό που είναι κοινό μυστικό στην κοινωνία της Ζακύνθου. Δηλαδή τη σχέση των πυρκαγιών με την αύξηση του τουρισμού και τους κάθε λογής καταπατητές που επιδιώκουν να βάλουν στο χέρι δημόσιες εκτάσεις-φιλέτα, είτε παραλιακές είτε δασικές.
Οπως αναφέρει χαρακτηριστικά: «Η οικονομική ατμομηχανή της ζακυνθινής οικονομίας είναι κυρίως ο τουρισμός. Ανέκαθεν εκδηλώνονταν πυρκαγιές στο νησί. Ωστόσο οι πυρκαγιές άρχισαν να πληθαίνουν ταυτόχρονα με το διάστημα ωρίμανσης της τουριστικής ανάπτυξης περί τα τέλη του 2000. Η τουριστική δραστηριότητα συνέβαλε σημαντικά στη μεγέθυνση της τοπικής οικονομίας. Ετσι υπήρξε άμεσος επηρεασμός στην αλλαγή χρήσης των εκτάσεων, όπου αναπτύχθηκαν τουριστικές υποδομές, μέσω μεταβολής του χαρακτήρα από αγροτική σε τουριστική περιοχή. Ωστόσο η Ζάκυνθος είναι το μόνο νησί που έχει υποστεί μεγάλη αλλαγή στο δασικό της τοπίο, αφού έχει δεχτεί πολύ μεγάλο πλήγμα από τις πυρκαγιές, με πολύ σημαντική μείωση των δασών της, όπως π.χ. το διάστημα 2000-2012. Ανέκαθεν εκδηλώνονταν πυρκαγιές στη Ζάκυνθο, αλλά άρχισαν κυρίως να πληθαίνουν ταυτόχρονα με την ωρίμανση της τουριστικής ανάπτυξης περί τα τέλη του έτους 2000 και εντεύθεν».
Παθογένειες αρμόδιων υπηρεσιών
Ως προς τα αίτια που καθιστούν κάθε καλοκαίρι το νησί της Ζακύνθου τόπο εμπρηστικών ενεργειών και μεγάλων πυρκαγιών, ο κ. Γκουρμπάτσης επισημαίνει ότι προφανώς στην απαράδεκτη κοινωνικά και νομικά διαμορφωθείσα διαχρονικά και μέχρι σήμερα κατάσταση συνέβαλαν και άλλοι παράγοντες. Ευθύνονται και οι στρεβλώσεις και οι παθογένειες των αρμόδιων δημόσιων υπηρεσιών, οι οποίες παρατηρώντας παθητικά την κατάσταση που διαμορφώθηκε στο νησί δεν έπραξαν τα δέοντα και τα νόμιμα ούτε έλαβαν δραστικά προληπτικά και κατασταλτικά μέτρα για την αποφυγή και την αποτροπή της.
«Για παράδειγμα, μπορεί να κηρύσσονταν αναδασωτέες οι καμένες δασικές εκτάσεις, αλλά πιθανόν δεν επιτηρούνταν συχνά και δεν εκδίδονταν άμεσα πρωτόκολλα διοικητικής αποβολής σε βάρος των επίδοξων καταπατητών – εμπρηστών· και αν εκδίδονταν, δεν εκτελούνταν ή δεν ελέγχονταν για το κύρος και τη νομιμότητά τους οι τίτλοι ιδιοκτησίας δασικών εκτάσεων σε περιπτώσεις μεταβίβασής τους. Το κράτος, διά των εκλεγμένων νόμιμα από το 1975 και μέχρι σήμερα κυβερνήσεών του, έχει τεράστιες ευθύνες για την ως άνω περιγραφόμενη κατάσταση στα δάση και στις δασικές εκτάσεις, όχι μόνον στη Ζάκυνθο αλλά γενικά στη χώρα. Λόγω μιας σειράς σημαντικών αλλά και εγκληματικών σε βάρος του φυσικού περιβάλλοντος της χώρας παραλείψεών του, όπως η επί 42 έτη μη υλοποίηση της συνταγματικής επιταγής για τη δημιουργία δασολογίου προς προστασία των δασών αλλά και των πολιτικών του, δημιούργησε εμπρηστές και οδήγησε τους επίδοξους εμπρηστές στην καταπάτηση χιλιάδων στρεμμάτων δασικής έκτασης για ιδιοτελείς σκοπούς και άνομα συμφέροντα. Το κράτος λοιπόν αποτελεί δικαίως τον κύριο “ηθικό αυτουργό” των εμπρηστών σε δάση και δασικές εκτάσεις στη χώρα και απλώς οι φυσικοί αυτουργοί εκμεταλλεύονται τις στρεβλώσεις της δημόσιας διοίκησης και τις παθογένειες των διαλυμένων -λόγω υποστελέχωσης και έλλειψης εξοπλισμού και μέσων- αρμόδιων δημόσιων υπηρεσιών από τις εκάστοτε κυβερνήσεις και υλοποιούν τα εγκληματικά τους σχέδια για την ικανοποίηση των προσωπικών τους συμφερόντων και επιδιώξεων».
