Ένα άκρως ενδιαφέρον παρασκήνιο βρίσκεται πίσω από το οικόπεδο της Μονής Κύκκου στη Λευκωσία, στο οποίο η Ελλάδα ήθελε να χτίσει τη νέα Ελληνική πρεσβεία και τη σημερινή παρουσία του Έλληνα ΥΠΕΞ σε δικαστήριο της μεγαλονήσου για το θέμα.
Κύκλοι μάλιστα του Ελληνικού ΥΠΕΞ επιβεβαιώνουν τον εκνευρισμό του κ. Κοτζιά ο οποίος στρεφόνταν κατά του δικηγόρου της Μονής, κ. Βελάρη η στάση του οποίου πιθανότατα συνδέεται και με την πρόταση 10 εκατομμυρίων € ρωσικού fund να αγοράσει το οικόπεδο.
Ας πάρουμε όμως τα πράγματα από την αρχή: Το 1998, η Ιερά Μονή Κύκκου συμφώνησε και πούλησε, (έναντι 500.000 λιρών Κύπρου, που δεν ήταν ασφαλώς η πραγματική αξία του τεμαχίου αφού η εκτιμημένη αξία του το 1999 ανερχόταν στα 3 εκατ. ευρώ), υπό τύπο εμπιστεύματος στην Ελληνική Δημοκρατία, οικόπεδό της, που βρίσκεται απέναντι από την έδρα της στη Λευκωσία, με τον απαράβατο όρο ότι θα ανεγερθούν εκεί η ελληνική πρεσβεία και η πρεσβευτική κατοικία. Η συμφωνία κλείστηκε το καλοκαίρι του ίδιου έτους 1998, κατά τη διάρκεια επίσκεψης στο νησί του τότε Προέδρου της Ελλάδας, Κωστή Στεφανόπουλου και του τότε υπουργού Εξωτερικών, Θεόδωρου Πάγκαλου. Με βάση τη συμφωνία εάν παραβιαζόταν ο όρος να οικοδομηθούν εκεί πρεσβεία και πρεσβευτική κατοικία, το οικόπεδο θα επιστρεφόταν στη Μονή, η οποία θα επέστρεφε τα χρήματα εντόκως.
Πρεσβεία δεν χτίστηκε ποτέ και επί κυβερνήσεως ΝΔ – ΠΑΣΟΚ, το οικόπεδο εντάχθηκε στον Οργανισμό ΤΑΙΠΕΔ (Ταμείο Αξιοποίησης Ιδιωτικής Περιουσίας του Δημοσίου) για να πωληθεί. Τον Δεκέμβριο του 2012, η Μητρόπολη Κύκκου οδήγησε την υπόθεση στα κυπριακά Δικαστήρια, με το σκεπτικό ότι το ελληνικό Δημόσιο δεν μπορούσε να εκποιήσει το οικόπεδο λόγω της ρήτρας (ανέγερση πρεσβείας, πρεσβευτικής κατοικίας), και, άρα, θα έπρεπε να επιστραφεί στην κυριότητα της Μονής.
Τον Φεβρουάριο του 2017, το κυπριακό Δικαστήριο απεφάνθη ότι η Ελλάδα υποχρεούται «άμεσα» να επιστρέψει το ακίνητο, προσδιορίζοντας το «άμεσα» στη χρονική στιγμή, κατά την οποία θα καταβληθεί από τη Μονή το αντίτιμο των 500.000 λιρών Κύπρου (854.300 ευρώ), πλέον τόκους προς 9% από τον Μάιο του 1999 (συνολικά περί τα 2,5 εκ. ευρώ).
Η Αθήνα, ωστόσο, δεν προχώρησε στην ανάληψη του παραπάνω ποσού, δεδομένου ότι η νέα ηγεσία του υπουργείου Εξωτερικών επέμενε στην απόφασή της να κατασκευαστεί στο συγκεκριμένο οικόπεδο το κτίριο της ελληνικής πρεσβείας στην Κύπρο. Στο μεταξύ, το υπουργείο Εξωτερικών ήδη είχε βρει κονδύλιο της τάξης των 4,5 εκατομμυρίων ευρώ, προκειμένου να οικοδομηθεί εκεί η πρεσβεία.
Μετά την απόφαση του κυπριακού Δικαστηρίου, σε μία από τις επισκέψεις του στην Κύπρο, ο Νίκος Κοτζιάς, συζήτησε το θέμα με τον μητροπολίτη Κύκκου, Νικηφόρο. Εκεί, συμφωνήθηκε ότι το οικόπεδο θα παραμείνει στο ελληνικό Δημόσιο για την ανέγερση του κτηρίου της πρεσβείας. Μάλιστα, ο μητροπολίτης φέρεται να είχε πει χαρακτηριστικά πως, πριν κλείσει τα μάτια του θέλει να δει την ελληνική σημαία να κυματίζει απέναντι από το Μετόχι. Δύο περίπου εβδομάδες αργότερα, τεχνικοί από την Ελλάδα μετέβησαν στην Κύπρο συναντήθηκαν με εκπροσώπους της Μονής και προχώρησαν στα αρχιτεκτονικά σχέδια.
Όμως τον περασμένο Σεπτέμβριο έγινε γνωστό από δημοσιεύματα σε κυπριακά ΜΜΕ, ότι η Μονή Κύκκου πούλησε το οικόπεδο σε ρωσικό fund έναντι 10 εκ. ευρώ. Μετά από αυτό ο προκαθήμενος της κυπριακής Εκκλησίας πρότεινε στην Αθήνα να παραχωρήσει η Αρχιεπισκοπή κάποιο οικόπεδό της, προκειμένου να αναγείρει το ελληνικό Δημόσιο πρεσβεία αλλά η Αθήνα επέμεινε στην απόφασή της.
Στο δικαστήριο σήμερα ο Έλληνας ΥΠΕΞ παρέστη, για κατ’ αντιπαράσταση εξέταση, όπως είχε ζητήσει ο δικηγόρος της Μονής Κύκκου, κ. Βελάρης. Ο κ. Κοτζιάς πράγματι επέκρινε τον κ. Βελάρη, λέγοντας, μεταξύ άλλων, πως «Ούτε επί χούντας η Ελλάδα δεν διασύρθηκε με τέτοιο τρόπο», πως «O Συνήγορος θέλει συστηματικά να εμποδίσει τον ηγούμενο να έρθει σε συνεννόηση μαζί μας», πως ο κύριος Βελάρης «Θα πρέπει κάποια στιγμή να σεβαστεί την Ελλάδα».
«Εσείς εξυπηρετείτε τη γραμμή του χρήματος. Ο ηγούμενος μου είχε πει με δάκρυα στα μάτια ότι θέλει να ξυπνά το πρωί και να βλέπει απέναντί του την ελληνική σημαία από την πρεσβευτική κατοικία», ήταν μια από τις χαρακτηριστικές αναφορές του κ. Κοτζιά.
Μάλιστα, για την πραγματικά σοβαρή εμπλοκή που υπήρξε με την προηγούμενη ελληνική κυβέρνηση, ο κ. Κοτζιάς τόνισε πως «Είναι ντροπή ένας ΥΠΕΞ να απολογείται για πράξεις του 2012-2013. Εξεταζόμενος για άλλα θέματα από την κατάθεση μου για μιάμιση ώρα μειώνει την αξία της κατάθεσης μου. Δεν κατάλαβα ότι εδώ δικάζομαι για το ΤΑΙΠΕΔ».
Σχετικά με τον ισχυρισμό του δικηγόρου της Μονής Κύκκου ότι το ελληνικό Δημόσιο έχει ήδη πουλήσει το οικόπεδο, ο κ. Κοτζιάς του απάντησε: «Δεν το πουλήσαμε. Παρενέβη ο κ. Βελάρης και υποψιάζομαι ότι το έταξε σε άλλα funds». Και πρόσθεσε: «Εδώ δεν πουλήσαμε κτήμα στην Άγκυρα που έχουμε από τη δεκαετία ’30 στον καλύτερο δρόμο. Μας φέρθηκαν καλύτερα στην Τουρκία. Είναι προφανές ότι δεν συμπαθείτε την παρούσα κυβέρνηση».
Τέλος, επαναλαμβάνοντας τη βούληση της Αθήνας τα τελευταία χρόνια να κατασκευάσει στο οικόπεδο την πρεσβεία, ο κ.Κοτζιάς υπογράμμισε: «Συμφωνήσαμε (σ.σ. με τη Μονή Κύκκου) ότι εντός 15 ημερών θα ερχόταν τεχνικό κλιμάκιο για να δει τις διαδικασίες. Ήρθε στις 6 Απριλίου (2017) και με ενημέρωσαν τι χρειαζόταν. Ετοιμάζονταν να έρθουν 3 αρχιτέκτονες για να μας υποβάλλουν πως θα γίνει η πρεσβεία και ήμασταν ευχαριστημένοι. Στις 26 Απριλίου λάβαμε επιστολή από τον κ. Βελάρη ο οποίος υπέβαλλε αυτά που ξεπεράσαμε και τα επαναφέρει. Γιατί τον νοιάζει τον κ. Βελάρη γιατί κρατάμε το ακίνητο; Δεν το κρατάω για προίκα της κόρης μου»..