Ο Νετανιάχου αλλάζει τα κεκτημένα του ευρωπαϊκού δικαίου

«Ξεδιάντροπη, κυνική και τελείως απαράδεκτη». Με αυτές τις λέξεις είχε χαρακτηρίσει η κυβέρνηση της Ουγγαρίας την απόφαση του Διεθνούς Ποινικού Δικαστηρίου (ΔΠΔ) να εκδώσει ένταλμα σύλληψης σε βάρος του Ισραηλινού πρωθυπουργού Μπενιαμίν Νετανιάχου. Ο πρωθυπουργός της Ουγγαρίας Βίκτορ Ορμπάν, ανακοινώνοντας την αποχώρηση της χώρας του από το Καταστατικό της Ρώμης, με βάση το οποίο ιδρύθηκε το ΔΠΔ, έστρωσε κόκκινο χαλί για να υποδεχτεί τον Νετανιάχου στη Βουδαπέστη και έκανε πράξη με ωμή ειλικρίνεια κάτι που δεν αποκλείεται να εξετάσουν και άλλοι Ευρωπαίοι ομόλογοί του. Παράλληλα, η εν λόγω κίνηση της πλέον φιλοϊσραηλινής κυβέρνησης της γηραιάς ηπείρου διαμορφώνει νέες διαχωριστικές γραμμές εντός της ΕΕ, όπου το κράτος δικαίου βρίσκεται συνεχώς αντιμέτωπο με νέες απειλές.

Αποχωρώντας από το Καταστατικό της Ρώμης η Βουδαπέστη θα αφαιρέσει από το κάδρο τις νομικές περιπλοκές που προέκυπταν από τις πολιτικές αποφάσεις της. Ως ιδρυτικό μέλος του ΔΠΔ, η Ουγγαρία θα έπρεπε να συλλάβει τον Νετανιάχου με την είσοδό του στο έδαφός της και να τον παραδώσει. Ωστόσο, από την επαύριον της έκδοσης της κιόλας ο Ορμπάν είχε ξεκαθαρίσει ότι δεν επρόκειτο να εφαρμόσει την απόφαση του δικαστηρίου, οπότε και απέστειλε πρόσκληση για επίσκεψη στον Ισραηλινό ομόλογό του, επιβεβαιώνοντας την αυξανόμενη απόσταση της χώρας του από τους διεθνείς νομικούς θεσμούς. Ο Νετανιάχου επαίνεσε τον Ορμπάν για την κίνησή του «να ορθώσει ανάστημα απέναντι σε αυτόν τον διεφθαρμένο οργανισμό που στοχοποιεί το Ισραήλ» και πρόσθεσε ότι προβλέπει την αποχώρηση και άλλων χωρών από το ΔΠΔ.

Προσκλήσεις και ντρίμπλες

Με βάση το ένταλμα του ΔΠΔ, που εκδόθηκε τον Νοέμβριο του 2024, ο Νετανιάχου και ο πρώην υπουργός Αμυνας του Ισραήλ Γιοάβ Γκάλαντ χρησιμοποίησαν «την πείνα ως μέθοδο πολέμου» περιορίζοντας την ανθρωπιστική βοήθεια στη Λωρίδα της Γάζας και σκόπιμα στόχευσαν αμάχους, κατηγορίες που συνιστούν εγκλήματα πολέμου και εγκλήματα κατά της ανθρωπότητας, τις οποίες οι Ισραηλινοί αξιωματούχοι αρνούνται. Αμέσως μετά την εκλογική νίκη του ο καγκελάριος εν αναμονή της Γερμανίας Φρίντριχ Μερτς προσκάλεσε τον Νετανιάχου να επισκεφτεί τη χώρα του, ενώ η Γαλλία από την πλευρά της έχει υποστηρίξει –με διπλωματική ντρίμπλα– ότι σε παρόμοια περίπτωση δεν θα υλοποιούσε το ένταλμα σύλληψης, διότι το ΔΠΔ δεν έχει δικαιοδοσία στο Ισραήλ, καθώς η χώρα αυτή δεν έχει υπογράψει το Καταστατικό της Ρώμης. Εντούτοις δεν έχουν εκφραστεί αντίστοιχα επιχειρήματα για το ένταλμα σύλληψης σε βάρος του Βλαντίμιρ Πούτιν, μολονότι ούτε η Ρωσία αναγνωρίζει τη δικαιοδοσία του ΔΠΔ.

Αλλα κράτη, μεταξύ των οποίων και η Ελλάδα, έχουν κατηγορηθεί ότι επιτρέπουν τις πτήσεις του καταζητούμενου από το ΔΠΔ Νετανιάχου στον εναέριο χώρο τους. Σύμφωνα με την ισραηλινή εφημερίδα «Haaretz», από την έναρξη της σφαγής στη Γάζα τον Οκτώβριο του 2023 όλες οι πτήσεις του Ισραηλινού πρωθυπουργού προς τις ΗΠΑ περνούσαν για τον Ατλαντικό ωκεανό μέσω Ελλάδας, Ιταλίας και Γαλλίας. Ο ενημερωτικός ιστότοπος Middle East Eye μετέδωσε ότι στο πρόσφατο ταξίδι του Νετανιάχου από τη Βουδαπέστη στην Ουάσινγκτον, λόγω ανησυχίας ότι χώρες όπως η Ιρλανδία, η Ισλανδία και η Ολλανδία θα μπορούσαν να είχαν ενεργοποιήσει διαδικασίες για να επιβάλουν το ένταλμα σύλληψης, ο Νετανιάχου αναγκάστηκε να ακολουθήσει μεγαλύτερη διαδρομή κατά περίπου 400 χιλιόμετρα πετώντας στον εναέριο χώρο της Κροατίας, της Ιταλίας και της Γαλλίας. Ομοίως, τον Φεβρουάριο η πτήση του από το Ισραήλ προς τις ΗΠΑ κινήθηκε πάνω από την Ελλάδα, την Ιταλία και τη Γαλλία.

Κληθείσα να δώσει απαντήσεις, γαλλική διπλωματική πηγή ανέφερε ότι το Καταστατικό της Ρώμης δεν επιβάλλει καμία υποχρέωση σχετικά με την υπερπτήση στην επικράτειά της από κρατικό αεροσκάφος που μεταφέρει άτομο για το οποίο έχει εκδοθεί ένταλμα σύλληψης. Οσον αφορά τις πτήσεις μέσω του ελληνικού FIR, ο κυβερνητικός εκπρόσωπος Παύλος Μαρινάκης υποστήριξε από την πλευρά του ότι η Ελλάδα σέβεται τις αποφάσεις του ΔΠΔ και δεν θα αποχωρήσει από αυτό.

Αμηχανία στην ΕΕ

Μπορεί το κύρος του Ούγγρου πρωθυπουργού να έχει δεχτεί πλήγματα στην Ευρώπη, όχι μόνο για το κράτος δικαίου εκεί αλλά και για τη σχέση του με τον Πούτιν, και τον Ιανουάριο η Ευρωπαϊκή Επιτροπή να αφαίρεσε από τη Βουδαπέστη βοήθεια ύψους 1,04 δισ. ευρώ, ωστόσο οι φωνές ενάντια στον Ορμπάν φαίνεται ότι έχουν καταλαγιάσει τελευταία. Εκτός από τη συνεχιζόμενη άνοδο της ακροδεξιάς σε πολλά κράτη-μέλη της ΕΕ, που φανερώνει τη μάχη για εξουσία μεταξύ των εθνικιστών (ο Ορμπάν ίδρυσε πέρυσι στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο την ακροδεξιά συμμαχία Πατριώτες για την Ευρώπη), η γηραιά ήπειρος έχει στρέψει το μεγαλύτερος μέρος της προσοχής της στους πολέμους σε Μέση Αναστολή και Ουκρανία αλλά και στην εμπορική διαμάχη με τον Ντόναλντ Τραμπ.