_x000D_
Η_x000D_
δραματουργία (ή το δράμα) του εαυτού_x000D_
στην καραντίνα
Ο
µύθος διηγείται την ιστορία του Νάρκισσου
που γοητευµένος από την εικόνα της
οµορφιάς του ερωτεύεται µια αντανάκλαση
χωρίς συνοχή: νοµίζει για σώµα κάτι που
δεν είναι παρά µια σκιά. Το δράµα του
Νάρκισσου δεν είναι τόσο το δράµα του
έρωτα για τον εαυτό αλλά το δράµα της
εικόνας.
Ο
Νάρκισσος του µύθου επιχειρεί µια
ανέφικτη και τραγική είσοδο στην εικόνα.
Κίνητρό του είναι η συνάντηση µε τον
άλλο που δεν είναι παρά η αντανάκλασή
του· µαγεύεται από την εικόνα του ως
άλλου, ερωτεύεται την εικόνα του και
όχι τον εαυτό του.
Γράφει
ο Σταύρος Σταυρίδης στο έργο του «Από
την πόλη οθόνη στην πόλη σκηνή» (Ελληνικά
Γράµµατα, Αθήνα 2009): «Ο µυθικός Νάρκισσος
πνίγεται αναζητώντας έναν άλλο που δεν
είναι παρά ο εαυτός του. Ο σύγχρονος
Νάρκισσος ελπίζει να λυτρωθεί από τον
τρόµο της ταυτότητας αναζητώντας εκείνο
τον άλλο που θέλει να γίνει ο εαυτός
του. Και στις δύο περιπτώσεις ο κόσµος
της εικόνας καλεί το άτοµο να βυθιστεί
µέσα του».
Η
αγωνία της selfie και µια κρίσιµη ερώτηση
Ο
Νάρκισσος πλέον βρίσκεται σε καραντίνα.
Ντύθηκε µια φορά µε τα καλά του, έβγαλε
selfies αλλά είχε λίγα likes. ∆ηµοσίευσε posts
για τη θετική ενέργεια, έκανε εκποµπή
στο ΥouΤube για την υγιεινή διατροφή που
είναι απαραίτητη αυτές τις ηµέρες. ∆εν
είχε ανταπόκριση από διαφηµίσεις ούτε
και από κόσµο. Το ατσαλάκωτο, το glamour και
το cool χάνουν σε ένταση, η βιοµηχανία του
θεάµατος, του υπέρλαµπρου µοναδικού
εαυτού µας, ο ίδιος ο καπιταλισµός,
αιµορραγεί, πάσχει.
Ούτε
όµως και ο ίδιος έχει πολλά κέφια: είχε
µάθει να βιώνει τον κόσµο µέσα από τις
οθόνες και τους καθρεφτισµούς, όπου
περισσότερο µετρούσε η καταγραφή της
εµπειρίας, η αρχειοποίηση του εαυτού
και των επιτευγµάτων, η παραγωγή µιας
επιτυχηµένης αφήγησης για το εγώ παρά
η σωµατοποιηµένη εµπειρία αυτή καθαυτή
και οι κοινωνικές αλληλεπιδράσεις και
µετατοπίσεις. Με την καραντίνα όλα
ανατράπηκαν.
Στις
καλές εποχές η πόλη-εξωτερικός χώρος
τού πρόσφερε επιφάνειες, πλατφόρµες,
λειτουργούσε ως πλατό για να απλώσει
τον σπουδαίο ρόλο του, την ανεπανάληπτη
µοναδικότητά του.
∆υσκολευόταν
καµιά φορά, αλλά τελικά πάντα τα κατάφερνε
και τον µίκραινε τον κόσµο, τον πετσόκοβε
στα µέτρα του. Και τώρα που η πόλη σίγησε,
ακινητοποιήθηκε, εξατοµικεύτηκε και
γεωγραφικά τι θα γίνει; ∆εν έχει πού να
καθρεφτιστεί, ποιον να ανταγωνιστεί,
σε ποιο πλαίσιο να ξεχωρίσει, από πού
να αντλήσει θαυµασµό. Πόσο θα ήθελε να
γίνουν όλα όπως πριν, τότε που περνούσε
ωραία.
Οι
άλλοι όµως δεν αντέχουν πια να καταναλώνουν
success stories, προτιµούν τις ιατρικές οδηγίες,
τις στατιστικές και τις προβλέψεις.
Αποφασίζει να αντιµετωπίσει την κατάσταση
ως ευκαιρία αυτοβελτίωσης και να γίνει
δηµιουργικός µέσα στο σπίτι. ∆ύσκολα
τα πράγµατα όµως. Πώς από καταναλωτής
και υλοποιητής να µεταµορφωθεί σε
δηµιουργικό ον; Πώς, ενώ έχει µάθει να
δουλεύει µε projects, να παραγάγει τώρα
έργο; Πώς γίνεται ξαφνικά να νοηµατοδοτήσει
το project ως έργο, σχέδιο δράσης και
πρόταγµα;
Οι
µεγάλες αφηγήσεις παραµερίστηκαν
αφήνοντας χώρο στο εγώ και το θραυσµατικό.
Το να είσαι παραγωγός του εαυτού σου
τείνει να γίνει η κύρια απασχόληση.
Γινόµαστε οι ίδιοι µια µικρή επιχείρηση,
είµαστε αφεντικό και προϊόν του εαυτού
µας. Εγώ. Εγώ είµαι εγώ. Μια τέλεια µαζική
εξατοµίκευση: «Η διατήρηση του εγώ σε
κατάσταση µόνιµης ηµι-κατάρρευσης».
(Αόρατη Επιτροπή, «Η εξέγερση που
έρχεται», µτφ. Μ. Ράις & Ρ. ∆ηµοπούλου,
Opportuna, Αθήνα 2019).
Ο
χρόνος χάνεται, οι µεντεσέδες τρίζουν
Ο
Νάρκισσος σπάζει την οθόνη. ∆εν άντεξε
άλλο να περιµένει την επιβεβαίωση του
σπουδαίου εαυτού. Περιπλανιέται εδώ
και µέρες χωρίς έργο µε ένα κενό που
ψάχνει να το γεµίσει. Πάντοτε θεωρούσε
ότι πρώτα πρέπει να γεµίσει τον εαυτό
του και να είναι καλά αυτός, γιατί εξάλλου
µια ζωή την έχουµε. ∆εν µπορεί καν να
φανταστεί ότι όσο υπάρχουν δυστυχίες
ελεύθερος δεν µπορείς να είσαι. «Η
ελευθερία και η απεραντοσύνη είναι
πολιτική υπόθεση»: κανένας δεν είναι
απέραντος και ελεύθερος από µόνος του.
Ούτε χαρούµενος και ανέµελος. Ούτε καν
Νάρκισσος, ρε παιδάκι µου, δεν µπορείς
να είσαι µόνος σου. Την έσπασε, σας λέω,
την οθόνη. Αφού το δράµα του εαυτού, το
σπουδαίο έργο της ζωής του, δεν γράφεται
πια, αφού δεν έχει θεατές ούτε πλατό.
∆εν
λούζεται πια στο φως από τα led και το
νέον. Ξαναβγαίνει στο σκοτάδι και το
φως· είχε ξεχάσει πως υπάρχει τέτοιο
σκοτάδι οριακό, µεταβατικό, χαοτικό που
οξύνει τη διαύγεια προς τον κόσµο.
Ο
Νάρκισσος θα αλλάξει όνοµα. Ηδη µαζί µε
άλλους ετοιµάζουν ένα νέο λεξικό. Ενα
λεξικό όπου τα χειραφετικά προτάγµατα
δεν θα έχουν συνώνυµο την ουτοπία ούτε
στο λήµµα «καπιταλισµός» θα γράφει από
δίπλα «αιώνια πρόοδος για όλους/ες,
∆ιαφωτισµός, ορθός λόγος».
Ενα
λεξικό που θα ορίζει το «πολιτικό στην
τέχνη» ως αποσταθεροποίηση και αναταραχή
των κυρίαρχων αφηγήσεων (Ολιβιέ Νεβό,
«Contre le théâtre politique», La Fabrique, Paris 2019). Που
στη λέξη «άνθρωπος» θα αναφέρει απόσπασµα
από τη σκέψη του Αξελού: «Ο άνθρωπος
επιθυµεί να γεµίζει όλο και περισσότερο
το κενό εντός και εκτός του µε τη γνώση
του και µε το πράττειν» («Μεταµορφώσεις:
Κλείσιµο-άνοιγµα», µτφ. Κ. ∆ασκαλάκη,
Εστία, Αθήνα 2005).
Τον
σκότωσε τον Νάρκισσο ο µύθος του εαυτού
και του ατοµικού. Και τον ξαναγέννησε.
Χειραφετηµένο, συλλογικό, δοσµένο στην
επαναµάγευση του κόσµου. ∆εν του
χρωστούσε η ζωή. Εκείνος της χρωστούσε.
ΑΜΗΝ.
Η
Αγγελική Πούλου είναι δραματουργός και
διδάσκουσα τμήματος Ψηφιακών Τεχνών &
Κινηματογράφου του ΕΚΠΑ
