Φτωχές οι λέξεις για να περιγράψεις έναν από τους σημαντικότερους ποιητές και στιχουργούς της σύγχρονης ελληνικής μουσικής. Πώς να μιλήσεις για έναν άνθρωπο που γεννήθηκε μεγάλος;
Ο Μιχάλης Γκανάς συμπορεύτηκε όλη του τη ζωή μαζί με την ιστορία πλέκοντας τους λεκτικούς του μύθους με τέτοιον τρόπο που μιλούσαν κατευθείαν στην καρδιά σου. Ο ίδιος είχε πει «Κανείς δεν βγαίνει αλώβητος από τις μυλόπετρες της ιστορίας» και ήταν η μνήμη που του υπαγόρευε αυτή τη διαπίστωση. Η βίαιη ενηλικίωση ενός μικρού παιδιού που μαζί με την οικογένεια του εκδιώχτηκε από το χωριό Τσαμαντά Θεσπρωτίας κοντά στα ελληνοαλβανικά σύνορα, όταν ο Εθνικός Στρατός εισέβαλε στα σπίτια τους.
Αν ρωτούσες τον ίδιο θα σου έλεγε πως πατρίδα του είναι η παιδική του ηλικία. Τότε που ξεκίνησε το ταξίδι και η προσωπική του οδύσσεια. Οι στίχοι του Μιχάλη Γκανά κουβαλούν μέσα τους την Ήπειρο, την Αλβανία, την Ουγγαρία και τις χώρες της Ανατολικής Ευρώπης όπου ο ελληνισμός κρατούσε άμυνες συνεχίζοντας την ταλαίπωρη γενιά του. Για εκείνον η ιστορία δεν έγραψε πολιτικός πρόσφυγας αλλά απαχθείς. Από τους πρώτους που έζησαν στον ελληνοχώρι της Ουγγαρίας που έφερε το όνομα του Νίκου Μπελογιάννη. Τα πάντα είναι γραμμένα στη συλλογή του με τίτλο «Ακάθιστος Δείπνος» που κυκλοφόρησε από τις Εκδόσεις Κείμενα μαζί με το πεζό «Μητριά πατρίδα».
Διαβάστε σχετικά: Πέθανε ο ποιητής και στιχουργός Μιχάλης Γκανάς
Ακολουθεί απόσπασμα από το βιβλίο:
«Από τα Μακεδόνικα ακούγονται κάθε τόσο μοιρολόγια. Τους έρχονταν τα μαντάτα από το Γράμμο, το Βίτσι. Οι μανάδες μας κοιτάζονταν αμίλητες, κούναγαν το κεφάλι. Μαζεύουνε τα παιδιά. Θα μας στείλουν αλλού, χώρια απ’ τους δικούς μας. Οι Μακεδόνισσες τα ‘δωσαν τα δικά τους. Έκλαιγαν, τα φιλούσανε, δεν είπανε όχι. Οι δικές μας αγρίεψαν. Έσκουζαν, καταριόντανε, μας έσφιγγαν πάνω τους, μια δυο πέσανε στους υπεύθυνους με τα νύχια, βάλαμε κι εμείς τα κλάματα, μας αφήσανε.
Πήραν τα μεγαλύτερα, από δέκα και πάνω. Μας φορτώνουν σε μεγάλα καμιόνια. Μετά στο βαπόρι, ένα πολωνέζικο φορτηγό, είπανε. Μας ανεβάζουν με βίντσι και τρέμουμε, κάποιος πέφτει στη θάλασσα. Κατεβάζουν το φαγητό με αλυσίδες, είμαστε μέσα στο αμπάρι πατείς με πατώ σε. Δεν μας αφήνουν να ξεμυτίσουμε. Ανέβηκε ο πάππους μια μέρα στο κατάστρωμα, περνούσε ένα βαπόρι, «Πέσε κάτω» του λένε, δεν έπεφτε, τον κατέβασαν με τη βία».
Τεχνίτης σε κείμενα που υπηρετούσαν τη μικρή φόρμα του άρεσε να σκηνοθετεί τις λέξεις. Ευθύβολος και διόλου φλύαρος σε καθήλωνε με τους λόγους του. Ο Μιχάλης Γκανάς έγινε και ο ίδιος μέρος της ιστορίας κοιτώντας μέσα από τους στίχους του το θάνατο κατάματα και γνωρίζοντας πως οι λαοί χωρίς τη συλλογική μνήμη είναι καταδικασμένοι να αφανιστούν. Αυτό έκανε ο Μιχάλής Γκανάς με τα τραγούδια του. Γιορτινά μνημόσυνα για κάθε τόπο και κάθε άνθρωπο που πέρασαν από τη ζωή του. Για αυτό και δεν πρέπει να θρηνήσουμε που πέρασε στην αιωνιότητα αλλά του πρέπει να τον αποχαιρετίσουμε με τραγούδια και μια υπόσχεση πως δεν θα αφήσουμε τη μνήμη να σβήσει.
Διαβάστε επίσης:
Ιώ Βουλγαράκη: Οι γυναίκες ζούμε μέσα στις ενοχές και τις προσδοκίες των άλλων
«Πέδρο Πάραμο»: Ταξίδι στην πόλη των φαντασμάτων
H Λένα Παπαληγούρα στο Documento: «Βιασμός μπορεί να υπάρξει και μέσα σε ένα γάμο»