Κυβέρνηση-θεατής χωρίς σχέδιο για την εξωτερική πολιτική.
Στη δίνη των εξελίξεων στη γεωπολιτική σκακιέρα σε Αιγαίο, νοτιοανατολική Μεσόγειο και Συρία βρίσκεται η Αθήνα, με την κυβέρνηση να επιδεικνύει αργά αντανακλαστικά, όπως λένε οι κακές γλώσσες, λόγω της έλλειψης συγκεκριμένου σχεδίου για την εξωτερική πολιτική της χώρας.
Τα ερωτήματα για την κυβέρνηση είναι αμείλικτα: Ποιο είναι το σχέδιό της για το προσφυγικό – μεταναστευτικό; Ποιο είναι το σχέδιό της για το κυπριακό και την αντιμετώπιση της τουρκικής εισβολής στην κυπριακή ΑΟΖ; Ποια είναι η θέση της για την αλλαγή συνόρων στη Συρία; Αρκεί η επίκληση του Διεθνούς Δικαίου; Αρκεί η αναμονή μιας διεθνούς αντίδρασης, η οποία μάλιστα δεν έρχεται ποτέ;
«Δέσμια της σκληρής – ακροδεξιάς πτέρυγάς της»
Η αξιωματική αντιπολίτευση και ο πρόεδρος του ΣΥΡΙΖΑ Αλέξης Τσίπρας έθεσαν και ένα ακόμη ερώτημα: γιατί δεν ζητά η κυβέρνηση από τις Βρυξέλλες την ενεργοποίηση των κυρώσεων που επέβαλε η ίδια τον περασμένο Ιούνιο στην Τουρκία για την προκλητικότητά της στην κυπριακή ΑΟΖ; Μάλιστα στην Κουμουνδούρου απαντούν λέγοντας ότι η χαμηλοί τόνοι της κυβέρνησης οφείλονται στον φόβο της για τις προσφυγικές ροές στο Αιγαίο ενώ είναι δέσμια της σκληρής δεξιάς – ακροδεξιάς πτέρυγας στο εσωτερικό της αλλά και της προεκλογικής ρητορικής της περί «ιδεοληψίας της Αριστεράς» που φέρνει τους ανθρώπους αυτούς στα παράλια του Αιγαίου.
Για ένα μέρος δε της ελληνικής διπλωματίας η αργή κυβερνητική αντίδραση οφείλεται και στο έλλειμμα συνεργασίας μεταξύ του Μαξίμου και της «Ακαδημίας 1», στους διαδρόμους της οποίας μιλάνε για «διακοσμητικό» πλέον ρόλο του ΥΠΕΞ και των διπλωματών του έναντι των πανίσχυρων συμβούλων του πρωθυπουργού στο μέγαρο Μαξίμου, όπως η διπλωματική του σύμβουλος Αλεξάνδρα Παπαδοπούλου αλλά και ο σύμβουλος στρατηγικής και ευρωπαϊκών θεμάτων Δημήτρης Μητρόπουλος.
Το μόνο σίγουρο είναι ότι η νέα κυβέρνηση στην Αθήνα, τρεις περίπου μήνες μετά την ανάληψη της εξουσίας, καλείται να αντιμετωπίσει την καυτή πατάτα των αυξημένων προσφυγικών ροών στο Αιγαίο και τις συνεχείς απειλές του Ερντογάν ότι θα ανοίξει τα σύνορα και θα στείλει 3,5 εκατομμύρια πρόσφυγες. Η τουρκική εισβολή στη Συρία καθιστά την όλη κατάσταση πραγματικά εφιαλτική, λέει στο Documento διπλωμάτης με πείρα στη διαχείριση κρίσεων, και βάζει πραγματικά δύσκολα στην Αθήνα και ειδικά στο Μαξίμου.
Πρόκειται για πραγματικό εφιάλτη για τον Κυριάκο Μητσοτάκη, η κυβέρνηση του οποίου με την εκλογή της έσπευσε να καταργήσει το υπουργείο Μεταναστευτικής Πολιτικής και τις γενικές διευθύνσεις του, για να βρεθεί την ίδια ώρα αντιμέτωπη με τις αυξημένες ροές από την Τουρκία.
Αν και είναι η πολλοστή φορά που ο Τούρκος πρόεδρος απειλεί την Ευρώπη και κυρίως τη χώρα μας με το προσφυγικό, οι δηλώσεις του αυτές μένουν αναπάντητες, γεγονός που δείχνει ότι η Αθήνα τρέμει στην κυριολεξία αυτό το ενδεχόμενο και προτιμά να κρατά χαμηλούς τόνους.
Η κατάσταση δυσκολεύει ακόμη περισσότερο για την κυβέρνηση λόγω του αντάρτικου των «γαλάζιων» δημάρχων και περιφερειαρχών στο ενδεχόμενο δημιουργίας κλειστών κέντρων διαμονής στις περιοχές τους, αλλά και των «σκληρών» Γεωργιάδη και Βορίδη στο εσωτερικό της που για μια ακόμη φορά δεν απέφυγαν τις λεκτικές ακρότητες, ψαρεύοντας ψήφους από το ακροδεξιό τους ακροατήριο και εκθέτοντας φυσικά τη χώρα και την κυβέρνηση.
Η τουρκική εισβολή στη ΒΑ Συρία
Την ίδια ώρα χρειάστηκε να περάσει ένα εικοσιτετράωρο προκειμένου το ΥΠΕΞ να εκδώσει ανακοίνωση για την εισβολή της Τουρκίας στη βορειοανατολική Συρία. Και σε αυτήν απλώς ενημερώνει ότι «η Ελλάδα συντάσσεται πλήρως με τη θέση της Ευρωπαϊκής Ενωσης, καταδικάζει τη νέα μονομερή στρατιωτική ενέργεια της Τουρκίας σε έδαφος κυρίαρχου κράτους και την καλεί να θέσει άμεσα τέλος στις στρατιωτικές επιχειρήσεις στη ΒΑ Συρία».
«Επιχειρήσεις που αποτελούν παραβίαση του Διεθνούς Δικαίου, υπονομεύουν τη σταθερότητα της περιοχής και θέτουν σε κίνδυνο τις προσπάθειες υπό τα Ηνωμένα Εθνη για επίλυση της συριακής κρίσης» συνεχίζει το υπουργείο και καταλήγει: «Αναγκαστικές μετακινήσεις πληθυσμών στο συριακό έδαφος και διά της βίας αλλοίωση των δημογραφικών δεδομένων αποτελούν ευθεία παραβίαση του Διεθνούς Δικαίου και ανακαλούν θλιβερότατες μνήμες.
Επιπλέον, η Τουρκία καθίσταται υπεύθυνη ενώπιον της διεθνούς κοινότητας για τις δυνητικές ανθρωπιστικές συνέπειες της επιχείρησής της στη Συρία.Υπογραμμίζουμε ότι μια βιώσιμη λύση στη συριακή διαμάχη δεν είναι δυνατό να επιτευχθεί με στρατιωτικά μέσα».
Από την ανακοίνωση απουσιάζει κάθε αναφορά στο ενδεχόμενο αλλαγής συνόρων στην περιοχή με πρόσχημα τη δημιουργία ζώνης ασφαλείας. Ενδεχόμενο εφιαλτικό αν θυμηθούμε τα περί «γαλάζιας πατρίδας» των Τούρκων και την αμφισβήτηση ακόμη και της συνθήκης της Λωζάννης.
Ανάλογη αναφορά απουσιάζει και τη μοναδική φορά που ο πρωθυπουργός σχολίασε την εισβολή των Τούρκων στη Συρία. Μιλώντας με αρθρογράφο των «New York Times» ο Κυρ. Μητσοτάκης αρκέστηκε να δηλώσει ότι «η δράση της Τουρκίας προσθέτει μία ακόμη πηγή αστάθειας σε ένα ήδη ασταθές τμήμα του κόσμου» και ότι «οποιαδήποτε μονομερής στρατιωτική επέμβαση σε μια ασταθή χώρα είναι ξεκάθαρα η λάθος στρατηγική». Καμία αναφορά στον αυτονόητο σεβασμό των συνόρων ενός κυρίαρχου κράτους.
Η αναπάντητη εισβολή στην κυπριακή ΑΟΖ
Εκεί όμως που η κυβερνητική αφωνία ξαφνιάζει δυσάρεστα είναι η εισβολή της Τουρκίας στο οικόπεδο επτά της κυπριακής ΑΟΖ, της οποίας βέβαια παραμένουμε εγγυήτρια δύναμη. Το «Γιαβούζ» παραμένει στο οικόπεδο επτά συνοδεία σκαφών του τουρκικού πολεμικού ναυτικού, οι Βρυξέλλες δεν ενεργοποιούν τις κυρώσεις που αποφάσισαν, προφανώς επειδή τρέμουν το προσφυγικό, τα «κλειδιά» του οποίου κρατά ο Ερντογάν, και η Αθήνα αρκείται σε λεκτικές καταδίκες.
Από την Κύπρο όπου βρέθηκε προ ημερών ο Κυρ. Μητσοτάκης για την 7η τριμερή Ελλάδας, Κύπρου, Αιγύπτου έστειλε «Μήνυμα συνεργασίας και αποφασιστικότητας ότι Ελλάδα, Κύπρος και Αίγυπτος δημιουργούν ένα τρίγωνο ειρήνης στην περιοχή», καταδίκασε «απερίφραστα», όπως είπε, «τόσο την προκλητική συμπεριφορά της Τουρκίας στην ανατολική Μεσόγειο όσο και την προκλητική συμπεριφορά της Τουρκίας στο Αιγαίο» και απλώς ενημέρωσε ότι έθεσε τα θέματα αυτά στον Αμερικανό υπουργό Εξωτερικών Μάικ Πομπέο στην πρόσφατη επίσκεψή του στην Αθήνα.
Κατά τη διάρκεια ανοιχτής συζήτησης με τον αρθρογράφο της εφημερίδας «New York Times» Roger Cohen, στο πλαίσιο των εργασιών του Athens Democracy Forum, ο Ελληνας πρωθυπουργός μίλησε για «ξεκάθαρη παραβίαση του Διεθνούς Δικαίου στην Κύπρο» και για «σαφή παραβίαση της κυπριακής κυριαρχίας εκ μέρους της Τουρκίας», καταλήγοντας πως «ό,τι ανήκει στην Κύπρο ανήκει στην Κύπρο. Δεν ανήκει στην Τουρκία».
Είπε και κάτι ακόμη ο Κυρ. Μητσοτάκης, ότι «η συμπεριφορά της Τουρκίας στην Κύπρο δεν είναι δυνατόν να μην προκαλέσει την αντίδραση της Ευρωπαϊκής Ενωσης» και ότι η ΕΕ «θα αναλάβει πρωτοβουλίες σχετικά σύντομα»!
Κεραυνοί από Κοτζιά που ζητάει πρακτικά μέτρα
Ο πρώην ΥΠΕΞ Νίκος Κοτζιάς παρενέβη στο θέμα με δήλωσή του στην κυπριακή εφημερίδα «Φιλελεύθερος», κάνοντας λόγο για «μια δεύτερη μετά το 1974 κατοχή της Κύπρου, αυτήν τη φορά ως προς την αιγιαλίτιδα, δηλαδή την κυριαρχία στη θάλασσα καθώς και την ΑΟΖ», και καλώντας την ελληνική κυβέρνηση με έντονο και κατηγορηματικό τρόπο να πάρει πρακτικά μέτρα αμυντικής και διπλωματικής αποτροπής.
Σύμφωνα με τον κ. Κοτζιά, η Αθήνα στέλνει προς την Αγκυρα μηνύματα αδυναμίας και αδιαφορίας και δεν κατανοεί ότι η Ελλάδα έχει υποχρεώσεις απέναντι στην Κύπρο μεγαλύτερες των κενών γραμμάτων.
Στόχος της Τουρκίας, όπως επισημαίνει, είναι να εξαφανίσει την ουσία του κυπριακού, που είναι η κατοχή, θέλοντας να εμφανίσει «ως κύριο πρόβλημα του κυπριακού τη μελλοντική κατανομή εισοδημάτων από φυσικούς πόρους», ενώ επιδιώκει ο διάλογος με την Ελλάδα και την Κύπρο να γίνεται υπό τη συνεχή χρήση ισχύος και με τετελεσμένα στις κυπριακές θάλασσες.
Το πιο σοβαρό απ’ όλα όμως είναι ότι ο πρώην Ελληνας ΥΠΕΞ κατηγορεί την Αθήνα ότι συνεχίζει να υποβαθμίζει τις ενέργειες της Τουρκίας προκειμένου να απαλλάξει την ίδια από υποχρεώσεις και δύσκολες επιλογές και πως «εγκλωβισμένη στον επικοινωνιακό της στρουθοκαμηλισμό δείχνει ανίκανη να αντιληφθεί τη σημασία όσων διαδραματίζονται».
Γιώργος Κατρούγκαλος: «Ακόμη να ακούσουμε τη λέξη “κυρώσεις” από τα χείλη του πρωθυπουργού»
O πρώην ΥΠΕΞ, τομεάρχης εξωτερικών του ΣΥΡΙΖΑ Γιώργος Κατρούγκαλος σχολίασε στο Documento σχετικά με τις εξελίξεις στη Μέση Ανατολή: «Η κυβέρνηση έσπασε την εκκωφαντική σιωπή της σε σχέση με την τουρκική εισβολή στη Συρία, ακόμη όμως δεν έχουμε ακούσει από τα χείλη του πρωθυπουργού τη λέξη “κυρώσεις’’ σε σχέση με την παράνομη συμπεριφορά της Τουρκίας στο Αιγαίο. Προφανώς δεν αρκεί η απλή συμπαράσταση –όπως αυτή δίδεται– στην Κυπριακή Δημοκρατία, δεδομένου ότι η τουρκική προκλητικότητα δεν εκδηλώνεται μόνον στην κυπριακή ΑΟΖ.
Η ενεργητική πολιτική της κυβέρνησης ΣΥΡΙΖΑ είχε δείξει ότι μπορεί και πρέπει να παραμένουν ανοικτοί οι δίαυλοι επικοινωνίας και διαλόγου, με παράλληλη όμως και σθεναρή υπεράσπιση των εθνικών συμφερόντων. Αυτό έπραξε ο Αλέξης Τσίπρας στο Ανώτατο Συμβούλιο Συνεργασίας της Σμύρνης το 2016, παρά την ιδιαίτερα αντίξοη συγκυρία της μεγάλης και τότε έξαρσης των προσφυγικών ροών.
Η προσπάθεια κατευνασμού της Τουρκίας δεν πρόκειται να αποδώσει. Η λήψη της απόφασης στο Ευρωπαϊκό Συμβούλιο του Ιουνίου για κυρώσεις σε βάρος της, για πρώτη φορά στην ιστορία της ΕΕ, ήταν μια σημαντική διπλωματική επιτυχία που σε καμία περίπτωση δεν πρέπει να απεμποληθεί».