Ο Ελβετός χορογράφος και περφόρμερ Μάρτιν Τσίμερμαν μιλάει για το «Danse macabre» που θα παρουσιάσει στις 21 και 22 Ιουνίου στην Πειραιώς 260 στο πλαίσιο του Φεστιβάλ Αθηνών.
Ο Μάρτιν Τσίµερµαν επιστρέφει στο Φεστιβάλ Αθηνών µε την παράσταση «Danse macabre». Τρεις κωµικοτραγικοί χαρακτήρες, οι οποίοι ζουν εκτοπισµένοι από την κοινωνία, προσπαθούν να φτιάξουν ξανά τη ζωή τους. Ενας µαριονετίστας κινεί τα νήµατα γύρω τους και δηµιουργεί απρόσµενες καταστάσεις µε την παρουσία του. Με αφορµή την παράσταση, µιλήσαµε µε τον Ελβετό χορογράφο και περφόρµερ για την εξέλιξη της τεχνολογίας, η οποία διαµορφώνει νέους τρόπους επικοινωνίας, για τα ευάλωτα κοµµάτια της κοινωνίας και για την ευθύνη του θεάτρου να δηµιουργεί καινούργια εργαλεία σε δύσκολους καιρούς.
Σε ένα σκηνικό που θυµίζει σκουπιδότοπο τρεις χαρακτήρες προσπαθούν να επιβιώσουν. Ποιο κοινωνικό πλαίσιο σας ενέπνευσε;
Το πιο ενδιαφέρον στοιχείο που προέκυψε από την έρευνά µας είναι το κοµµάτι της επικοινωνίας και πόσο έχει αλλάξει µες στα χρόνια εξαιτίας της τεχνολογίας. Αυτή είναι η κατάλληλη στιγµή για να αναρωτηθούµε πώς αντιµετωπίζουµε ο ένας τον άλλο σήµερα. Η ουσιαστική επικοινωνία συρρικνώνεται. Παρά το γεγονός ότι αναπτύσσονται πολιτικές σκέψεις και ανησυχίες, δεν εµπλουτίζονται η συζήτηση και ο διάλογος. ∆ηµιουργούµε το δικό µας πλαίσιο στο διαδίκτυο και στα µέσα κοινωνικής δικτύωσης και συνδεόµαστε επιλεκτικά µε ανθρώπους που διαθέτουν αντίστοιχα ερµηνευτικά εργαλεία µε εµάς. Σπάνια ερχόµαστε σε συνδιαλλαγή µε διαφορετικές απόψεις. Στην παράσταση οι χαρακτήρες ζουν όλοι µαζί σε ένα σκουπιδότοπο. Παρόλο που βιώνουν την ίδια εξαιρετικά δύσκολη κατάσταση, δυσκολεύονται να συνδεθούν και να επικοινωνήσουν µεταξύ τους µε αποτέλεσµα να παραµένουν µόνοι τους. Το χιούµορ αποτελεί δυναµικό στοιχείο της παράστασης. Πιστεύω ότι είναι πολύ σηµαντικό να µην παίρνουµε πολύ σοβαρά τον εαυτό µας. Αυτό ίσως είναι το σηµείο αφετηρίας. Οταν παραδεχόµαστε ότι έχουµε αδυναµίες και δεν είµαστε τέλειοι είναι πιο εύκολο να πλησιάσουµε ανθρώπους και να συνδεθούµε ουσιαστικά µαζί τους.
Η µορφή του Θανάτου παρεµβαίνει στη σκηνική δράση ως µαριονετίστας. Ποιοι είναι οι συµβολισµοί που γεννιούνται από την παράδοξη φιγούρα που υποδύεστε;
Η µορφή που υποδύοµαι κινείται ανάµεσα στο κοινό και τους καλλιτέχνες. Οι πρωταγωνιστές δεν µε βλέπουν τη στιγµή που βρίσκοµαι γύρω τους και αρχίζω να κινώ τα νήµατα. Ο Θάνατος είναι ένας χαρακτήρας που κατασκευάζει ένα παιχνίδι κατά τη διάρκεια της παράστασης. Οµως είναι στ’ αλήθεια ο Θάνατος; Μήπως είναι κάποιος ζωντανός που αισθάνεται πεθαµένος; Η φιγούρα αυτή φέρνει τους καλλιτέχνες σε άβολη θέση. Τους παρατηρεί διαρκώς, κρύβεται πίσω τους, τους χειραγωγεί και δηµιουργεί απρόσµενες καταστάσεις. Ο Θάνατος είναι ο τελετάρχης. Η παρουσία του γεννάει αρκετά ερωτήµατα. Είναι ένας τύραννος; Ενας τρελός ή ένας επικίνδυνος άνθρωπος; Στην πραγµατικότητα πρόκειται για µια µεταφορά και σε σχέση µε τη δουλειά µου ως σκηνοθέτη, η οποία σκιαγραφεί το χιούµορ και την καλλιτεχνική µου υπόσταση πάνω στη σκηνή. Ως σκηνοθέτης πιστεύω ότι κατά κάποιον τρόπο είµαι υποκινητής καταστάσεων και εξουσιαστής. Επιπλέον αισθάνοµαι ότι µεγαλώνω ως ηθοποιός και προσπαθώ να εφεύρω µια φιγούρα µε την οποία θα µπορώ να δουλέψω στη σκηνή τα επόµενα χρόνια. Με απασχολεί πολύ ο χρόνος. Στην πορεία µου µε επηρέασαν αρκετοί ροκ σταρ όπως ο Ιγκι Ποπ και ο Κιθ Ρίτσαρντς. Είναι χαρακτήρες που τους αγαπάµε περισσότερο καθώς µεγαλώνουν.
Πιστεύετε ότι το χιούµορ είναι ένας τρόπος για να εκφράσουµε και τη λύπη µας;
Το έργο µου ξεκινάει από συναισθήµατα που γεννιούνται µέσα µας και στην πορεία βρίσκουν τον τρόπο να εκφραστούν προς τα έξω. Είµαστε όλοι πολύ διαφορετικοί και πολύ πιο τρελοί απ’ όσο δείχνουµε στην πραγµατικότητα. Τα συναισθήµατα που βρίσκονται εγκλωβισµένα µέσα µας έχουν µεγάλο ενδιαφέρον για µένα. Πώς όλα αυτά µπορούν να εκδηλωθούν µε εκφράσεις και χειρονοµίες; Πώς µπορούµε να σπάσουµε τον κόµπο που έχουµε στον λαιµό µας; Είναι δύσκολο. Πιστεύω ότι το σώµα αποτελεί το πιο ισχυρό εκφραστικό µέσο. Εκπαιδεύω για πολλά χρόνια τον εαυτό µου στην προσεκτική παρατήρηση των ανθρώπων γύρω µου. Ακούω µουσική και αισθάνοµαι ότι µπροστά µου εξελίσσεται η πιο αληθινή κινηµατογραφική ταινία. Παρατηρώ ανθρώπους που προσπαθούν να επιβιώσουν, που τρέχουν για να προλάβουν τις υποχρεώσεις τους, που επιδιώκουν να αποκτήσουν µια ταυτότητα. Πιστεύω ότι κατανοώ πιο βαθιά την κοινωνία µε αυτό τον τρόπο.
Το «Danse macabre» µεταφέρει κάποιο πολιτικό µήνυµα για τους ανθρώπους που ζουν αποκλεισµένοι από την «κανονικότητα»;
Είναι δύσκολο να µιλήσω για τους πιο ευάλωτους, γιατί δεν είµαι ένας από αυτούς. Ασφαλώς µε ενδιαφέρει το κοινωνικό πλαίσιο της εποχής µας. Ζούµε σε δύσκολους καιρούς, όµως παρατηρούµε γύρω µας σηµαντικές αλλαγές σε θετική κατεύθυνση. Αρκετά πολιτικά ζητήµατα και προβληµατισµοί έχουν αναδυθεί στην επιφάνεια και πλέον απασχολούν τις κοινωνίες σε όλες τις χώρες του κόσµου. Πιστεύω πολύ στην εκπαίδευση και θεωρώ ότι όλοι θα έπρεπε να αποκτήσουν ελεύθερη πρόσβαση στην τέχνη. Οι καλλιτέχνες έχουν µεγάλο µερίδιο ευθύνης γιατί προσφέρουν νέα εργαλεία στον κόσµο. Το θέατρο που υπηρετώ δεν είναι αµιγώς πολιτικό, παρόλο που µέσα από τις παραστάσεις µου αναφαίνονται οι αντιθέσεις, τα προβλήµατα και η κοινωνική ανισότητα.
Πόσο σας επηρέασε ο πόλεµος στην Ουκρανία και ποιες είναι οι σκέψεις σας για την Ευρώπη;
Είµαι σοκαρισµένος από αυτές τις εξελίξεις. ∆εν περίµενα ότι θα ξεκινήσει ένας νέος πόλεµος στην Ευρώπη. Eνα µεγάλο ερώτηµα για µένα είναι πότε θα σταµατήσει όλο αυτό και ποιος θα είναι ο τελικός απολογισµός σε σχέση µε όσα συµβαίνουν. ∆εν µε εκπλήσσει που η Ιστορία κάνει κύκλους. Κάποιες φορές όµως έχω την αίσθηση ότι οι άνθρωποι δεν µαθαίνουµε από τα λάθη µας. Τα όπλα µας απέναντι στον πόλεµο είναι η εκπαίδευση και η τέχνη. Είναι σηµαντικό να διατηρήσουµε το χιούµορ µας και να µην εγκαταλείψουµε την προσπάθεια να συνδεόµαστε, να συζητάµε και να αναζητούµε πιο συλλογικούς τρόπους αντιµετώπισης των κρίσιµων καταστάσεων.
Ποιες είναι οι σκέψεις σας για τους πρόσφυγες και τους µετανάστες από χώρες όπως η Συρία και το Αφγανιστάν;
Τίποτε από όλα αυτά δεν θα έπρεπε να γίνεται αποδεκτό. Ολα είναι πολιτική. Ζούµε σε τρελούς καιρούς και βρισκόµαστε µπροστά σε σηµαντικά γεγονότα, όπως πόλεµοι, οικολογικές και οικονοµικές καταστροφές. Ως καλλιτέχνης δεν µπορείς να αρνηθείς την πραγµατικότητα· βρίσκεται παντού γύρω µας, είναι ορατή και µας επηρεάζει.
Ποιες είναι οι προσδοκίες σας από την παράσταση στο Φεστιβάλ Αθηνών;
Εχω πολύ όµορφες αναµνήσεις από την περσινή παράσταση και φέτος θα κάνουµε ό,τι καλύτερο µπορούµε. Ελπίζω να έρθει και κόσµος που δεν έχει τη δυνατότητα να παρακολουθεί συχνά θέατρο. Πιστεύω ότι κάνουµε τέχνη για όλους. Προέρχοµαι από το περιβάλλον του τσίρκου και δεν θέλω να παίζω στη σκηνή µόνο για διανοούµενους και µυηµένους θεατές. Νοµίζω ότι οι περισσότεροι θα εκπλαγούν ευχάριστα από όσα θα παρουσιάσουµε στην Αθήνα.
INF0
«Danse macabre». Σύλληψη – σκηνοθεσία – χορογραφία: Μάρτιν Τσίμερμαν. 21 & 22/6, στις 21.00, Πειραιώς 260