Ο Μακρόν και η αναβίωση του κινήματος της κατσαρόλας (Video)

«Δεν μας ακούς εσύ, δε σε ακούμε κι εμείς». Αυτό ήταν, σε ελεύθερη μετάφραση, το σύνθημα των διαδηλωτών που κοπανούσαν κατσαρόλες και τηγάνια στην Αλσατία την περασμένη εβδομάδα, όταν ο γάλλος πρόεδρος επιχείρησε να επισκεφθεί την περιοχή. Είχε προηγηθεί, δυο μέρες πριν, το περίφημο τηλεοπτικό διάγγελμα στο οποίο ο Μακρόν, ευρισκόμενος σε παροιμιώδη άρνηση, προσπάθησε να «επανεκκινήσει» τη θητεία του, χωρίς όμως να λάβει υπόψη του τις διαμαρτυρίες των πολιτών απέναντι στη συνταξιοδοτική μεταρρύθμιση.

Δείτε επίσης: Γαλλία: Με κατσαρόλες υποδέχτηκαν τον Μακρόν στην Αλσατία

Δεν είναι όμως μόνο ο Μακρόν που συναντά την κακοφωνία των κατσαρολών όπου προσπαθεί να εμφανιστεί. Σύντομα, κάθε υπουργός που επισκεπτόταν μια περιοχή ερχόταν αντιμέτωπος με μια «κατσαρολική» διαμαρτυρία: ο υπουργός δημοσίων εσόδων Γκαμπριέλ Ατάλ έγινε ακούσιος ακροατής ενός «κονσέρτου για κατσαρόλες», στο Πω στα νοτιοδυτικά της χώρας. Σε παρόμοιες «συμφωνίες» έγιναν κοινωνοί, χωρίς τη θέλησή τους, και ο υπουργός Υγείας, Φρανσουά Μπρον, στα προάστια του Σεν-Σαιν-Ντενί, η πρωθυπουργός Ελιζαμπέτ Μπορν στο Ιντρ, στην κεντρική Γαλλία, και ο υπουργός Στέγασης, Ολιβιέ Κλέν, στα νότια προάστια του Παρισιού.

Μια υπόσχεση που δεν τηρήθηκε

Ένα χρόνο μετά την επανεκλογή του στο προεδρικό αξίωμα, οι εφημερίδες της Γαλλίας που βρίσκονται στην αριστερή μπάντα του πολιτικού φάσματος θυμίζουν ότι ο φιλελεύθερος ακροκεντρώος πολιτικός εκλέχτηκε στο αξίωμα του προέδρου με την ανοχή ή ακόμα και την ψήφο ενός μεγάλου κομματιού της Αριστεράς. Βέβαια, η άλλη επιλογή ήταν η ακροδεξιά Μαρίν Λεπέν, επομένως οι Γάλλοι κλήθηκαν να επιλέξουν το μικρότερο μεταξύ δύο κακών.

Η Humanité θυμίζει ότι ένα χρόνο πριν, ο Μακρόν αναγνώριζε πως εκλέχτηκε πρόεδρος με τις ψήφους της Αριστεράς: «Ξέρω ότι πολλοί συμπατριώτες μου δε με ψήφισαν σήμερα για τις ιδέες που κουβαλώ, […] αυτό με καθιστά υπόχρεο απέναντί τους», ανέφερε χαρακτηριστικά. Ένα χρόνο αργότερα, ο γάλλος πρόεδρος βρίσκεται στα χαμηλότερα ποσοστά αποδοχής που έχει λάβει ποτέ, ενώ έχει απέναντί του ένα μεγάλο κομμάτι της κοινωνίας, προκαλώντας ρήγματα που διατρέχουν κάθετα το πολιτικό σκηνικό.

Αν λάβει κανείς υπόψη του και τον τρόπο με τον οποίο μεθόδευσε την έγκριση του νομοσχεδίου για τις συντάξεις (έγκριση από Εθνοσυνέλευση χωρίς την ψήφο της, με χρήση του διαβόητου Άρθρου 49.3 του Συντάγματος, υπογραφή του νόμου εν κρυπτώ και παραβύστω το βράδυ της προηγούμενης Παρασκευής) τότε μπορεί να καταλάβει ότι ο Μακρόν κατάφερε να προκαλέσει μια πρώτου μεγέθους πολιτική κρίση στη χώρα του, που θα τον συνοδεύει για χρόνια, αν δε καταλήξει να είναι η πολιτική παρακαταθήκη του.

Η καταδίκη των νέων

Αξίζει να σημειωθεί ότι η φοιτητική νεολαία τότε, τον Απρίλιο του 2022, στα αμφιθέατρα των πανεπιστημίων αλλά και στο δρόμο, φώναζε «ούτε Μακρόν, ούτε Λεπέν! ούτε χολέρα, ούτε πανούκλα!», καταδικάζοντας ουσιαστικά την απουσία εναλλακτικής επιλογής.

Οι νέοι μοιάζει να έχουν απομυθοποιήσει το Μακρόν ως τον κεντρώο δημοκράτη μεταρρυθμιστή, που με τον αέρα ενός μάνατζερ πολυεθνικής θα έκανε τη Γαλλία να… πετάει. Έτσι, δημιουργείται η ελπίδα ότι το φοιτητικό κίνημα μπαίνει σε παλιές, γνωστές, αγωνιστικές ράγες, που θα δρομολογήσουν εξελίξεις στις επόμενες προεδρικές εκλογές, για τις οποίες τα προγνωστικά είναι ζοφερά, αν κοιτάξει κανείς ποιοι προαλείφονται για υποψήφιοι τόσο από τη μακρονική κυβερνητική πλειοψηφία (Ζεράλ Νταρμανέν) όσο και στα κόμματα της παραδοσιακής Δεξιάς (Ερίκ Σιοτί) και της ακροδεξιάς (Μαρίν Λεπέν).

Πρωτοπόρα στις διαδηλώσεις

Η Γαλλία έχει μακρά παράδοση στις διαμαρτυρίες, με τη δημιουργικότητα στο… δρώμενο να εκπλήσσει κάθε φορά, όχι πάντα ευχάριστα. Μια χώρα συνώνυμη με την επανάσταση δεν μπορούσε παρά να δώσει στον κόσμο των κινημάτων τροφή για σκέψη: από τη «διαμαρτυρία με κοπριά», όπου πετάχτηκαν τόνοι λάσπης έξω από το κοινοβούλιο, μέχρι τη «διαμαρτυρία των λαχανικών», με καρότα και σάπιες ντομάτες απλωμένα στα σκαλιά των δημόσιων κτιρίων. Δεν θα μπορούσε να λείπει η «διαμαρτυρία των γαλακτοκομικών», στην οποία χύθηκαν γαλόνια γάλα, ενώ νωρίτερα αυτό το μήνα, οι πολέμιοι του νομοσχεδίου του Εμανουέλ Μακρόν για την αύξηση της ηλικίας σύνταξης στα 64 πέταξαν μετρητές φυσικού αερίου και ρεύματος έξω από το δημαρχείο της Μασσαλίας.

Ωστόσο, η… «κατσαρολοκρουσία», σαν διαμαρτυρία στη Γαλλία, δεν είναι καινούρια: χρονολογείται από τον Μεσαίωνα, όταν ένα λαϊκό έθιμο που ονομαζόταν charivari, είχε σκοπό να ντροπιάσει ένα μέλος της κοινότητας που θεωρήθηκε ότι είχε διαπράξει κάποιο αδίκημα ή αποδοκιμαζόταν για παραβίαση των κοινοτικών κανόνων. Αυτό, συνήθως, είχε να κάνει με ηλικιωμένους άντρες που προτιμούσαν πολύ νεότερες γυναίκες, κακοποιητές, μοιχούς αλλά και ανύπαντρες μητέρες…

Στα νεότερα χρόνια

Ως πολιτική διαμαρτυρία, η πρακτική του χτυπήματος σε κατσαρόλες και τηγάνια καταγράφηκε πρώτη φορά κατά τη διάρκεια της Ιουλιανής μοναρχίας του Λουδοβίκου Φιλίππου Α’ της Γαλλίας, του οποίου η «αστική βασιλεία», από το 1830 έως το 1848, έληξε από την Επανάσταση του Φεβρουαρίου του 1848, η οποία έδωσε το έναυσμα για μια σειρά επαναστάσεων στην κεντρική και δυτική Ευρώπη, και έχουν μείνει στα κινηματικά ιστορικά ως «Η άνοιξη των Λαών». Εκείνη την περίοδο, οι δημοκρατικοί Γάλλοι αντιτέθηκαν στους αστούς ηγεμόνες με διαμαρτυρίες που περιελάμβαναν κρούση κατσαρόλας και τηγανιού.

Στις αρχές της δεκαετίας του 1960, οι Αλγερινοί που απαιτούσαν ανεξαρτησία από τη Γαλλία διαδήλωσαν με μαγειρικά σκεύη ενάντια στη βίαιη καταστολή του πληθυσμού από το Παρίσι, σε μια σειρά διαμαρτυριών που έμειναν γνωστές ως «οι νύχτες των κατσαρολών». Οι Γάλλοι υπήκοοι της Αλγερίας που ήταν εχθρικοί προς την πολιτική αυτοδιάθεσης για την Αλγερία του στρατηγού Ντε Γκωλ πήραν επίσης κατσαρόλες και τηγάνια.

Η επιρροή σε άλλες χώρες

Μια δεκαετία αργότερα, η τακτική υιοθετήθηκε στη Χιλή, όπου οι γυναίκες της ανώτερης μεσαίας τάξης άρχισαν να χτυπούν τα μαγειρικά τους σκεύη ως συμβολική διαμαρτυρία ενάντια στις ελλείψεις τροφίμων υπό τον Πρόεδρο Σαλβαδόρ Αλιέντε, που έμεινε γνωστή ως «cacerolazo». Τα σκεύη χρησιμοποιήθηκαν ξανά το 1983 ενάντια στη δικτατορία του Αουγκούστο Πινοτσέτ.

Έκτοτε, διαδηλωτές στην Αργεντινή της χρεοκοπίας το 2001, το Κεμπέκ, την Καταλονία, τη Βενεζουέλα, την Κολομβία, την Μπουρκίνα Φάσο και τη Σενεγάλη ακολούθησαν την ίδια παράδοση.