Η σαρωτική επιστροφή του πρώην προέδρου στον Λευκό Οίκο προκαλεί έντονες αναταράξεις στο εσωτερικό των ΗΠΑ και στη διεθνή σκηνή
Αλλαγή σελίδας τόσο στο εσωτερικό των ΗΠΑ όσο και στο εξωτερικό, σε ολόκληρο τον πλανήτη, φέρνει η σαρωτική επικράτηση του Ντόναλντ Τραμπ στις προεδρικές εκλογές και των Ρεπουμπλικάνων σε Γερουσία και Βουλή των Αντιπροσώπων. Ο φόβος που πυροδοτεί το αποτέλεσμα των εκλογών της περασμένης Τρίτης για τις πιο φιλελεύθερες – δημοκρατικές τάσεις της Δύσης όχι μόνο δεν είναι ανεδαφικός, αλλά είναι πλέον απολύτως πραγματικός και ήδη προκαλεί αναταράξεις και κινήσεις πανικού.
Η νέα θητεία Τραμπ έρχεται να «πατήσει» πάνω σε μια ουσιαστικά διαλυμένη διεθνή τάξη, η οποία ήδη εμφανίζεται ανίκανη να προστατεύσει τη μεταπολεμική ισορροπία της παγκοσμιοποίησης όπως διαμορφώθηκε μετά την κατάρρευση του σοβιετικού μπλοκ. Το μοντέλο που φέρνει στο προσκήνιο η νίκη του Τραμπ δεν είναι άλλο από αυτό του σκληρού ανταγωνισμού σε πολιτικό και οικονομικό επίπεδο με πλήρη περιφρόνηση –και επιπλέον καταστολή– για τις ελευθερίες, τα δικαιώματα και τις ανισότητες. Αυτό ακριβώς αντιπροσωπεύει η εμμονή που επέδειξε ο Τραμπ με τους δασμούς, τους εμπορικούς φραγμούς και τον προστατευτισμό, τα οποία είναι κινήσεις διασφάλισης ότι ο ανταγωνισμός θα γίνεται με όρους ηγεμονίας των ΗΠΑ και του εγχώριου ασύδοτου κεφαλαίου που τα τελευταία χρόνια εκφράζει η κάστα των δισεκατομμυριούχων της τεχνολογίας, όπως ο Ιλον Μασκ.
Η ακροδεξιά πολιτική που εκφράζει ο Τραμπ συναντάει στο πρόσωπό του το όνειρο της συντηρητικής Αμερικής και το δίκιο του ισχυρού, με ό,τι αυτό μπορεί να σημαίνει για το εσωτερικό της χώρας του, για τα εκατομμύρια μετανάστες από τη Λατινική Αμερική και τις οικογένειές τους που θα χωριστούν στα σύνορα μετά τις απελάσεις που έρχονται, για τις γυναίκες που δεν θα μπορούν να διακόψουν μια ανεπιθύμητη εγκυμοσύνη και για την κοινότητα των ΛΟΑΤΚΙ+ που πλέον θα αναγκαστούν να ζουν στη σκιά της τοξικής πολιτικής και της βίας της… πορτοκαλί πατριαρχίας.
Ανησυχία στην Ευρώπη
Αντίστοιχα, όπως στο εσωτερικό οι «προγραμμένοι» ετοιμάζονται να δεχτούν τις συνέπειες του αποτελέσματος Τραμπ, έτσι και στο εξωτερικό, σε Ευρώπη, Ουκρανία, Μέση Ανατολή και Κίνα, επικρατεί αναβρασμός, με όλες τις πλευρές να προσπαθούν να πάρουν την καλύτερη γι’ αυτούς θέση εν αναμονή των εξελίξεων που θα εξαπολύσει η MAGA αμερικανική εξωτερική πολιτική.
Ηδη στην Ευρώπη, όπου η πολιτική τάξη δέχτηκε να ακολουθήσει την πολιτική του προέδρου Τζο Μπάιντεν για τη χωρίς όρια στήριξη στην Ουκρανία, η ανησυχία σχετικά με την πιθανότητα αλλαγής της πολιτικής των ΗΠΑ στη σύγκρουση είναι έκδηλη. Η πίεση που δέχονται οι δεξιές πολιτικές ευρωπαϊκές δυνάμεις από τη συνεχώς ανερχόμενη και υποστηριζόμενη από τη νέα ηγεσία των ΗΠΑ ακροδεξιά, τόσο σε επίπεδο κρατών-μελών όσο και σε επίπεδο ΕΕ, είναι ήδη αφόρητη και πλέον αναμένεται πως στην επόμενη τετραετία θα είναι συντριπτική. Οι πολιτικές ισορροπίες στη γηραιά ήπειρο θα δοκιμαστούν αφάνταστα εξαιτίας του συνδυασμού των παρα πάνω, αφού ο Τραμπ αναμένεται, όπως και στην πρώτη θητεία του, να δράσει ανεξάρτητα από την πολιτική βούληση των κυβερνήσεων των χωρών-μελών της ΕΕ και των Βρυξελλών, προωθώντας χωρίς ουσιαστικό διάλογο τη δική του ατζέντα στα θέματα της οικονομίας, του ΝΑΤΟ και της Ουκρανίας.
Στον πόλεμο στην Ουκρανία το παιχνίδι είναι πραγματικά υψηλού ρίσκου για τους Ευρωπαίους, καθώς σε περίπτωση που ο Τραμπ όντως προωθήσει την πολιτική που έχει υποσχεθεί, η οποία δεν είναι άλλη από την υπογραφή μιας συμφωνίας ειρήνης μεταξύ Ρωσίας και Ουκρανίας με παραχώρηση εδαφών από την πλευρά του Κιέβου, θα αδειάσει πλήρως τις ευρωπαϊκές πολιτικές δυνάμεις, αλλά και την κυβέρνηση Μπάιντεν, που τόσο καιρό στήριζαν με δυσθεώρητα ποσά και όπλα την άποψη του Βολοντίμιρ Ζελένσκι ότι η νίκη απέναντι στη Ρωσία είναι εφικτή χωρίς παραχώρηση εδαφών.
Αντίστοιχα θα ενισχύσει το στάτους άλλων ευρωπαϊκών δυνάμεων, όπως επί παραδείγματι του «παρία» της ΕΕ –ασκεί την προεδρία της αυτό το εξάμηνο– Βίκτορ Ορμπάν και μερικών ακόμη ακροδεξιών κυβερνήσεων και κομμάτων –με μόνη εξαίρεση ίσως το κόμμα της αριστερής Ζάρα Βάγκενκνεχτ στη Γερμανία– που επιμένουν εδώ και τουλάχιστον δύο τρία χρόνια ότι η λύση για την κρίση στην Ουκρανία περνάει από τη διατήρηση ανοιχτών διαύλων με τη Μόσχα.
Ο βιαστικός Ζελένσκι
Είναι ενδεικτικό της κατάστασης ότι μετά την επισημοποίηση της νίκης του Τραμπ τα μηνύματα από Κίεβο και Μόσχα σχετικά με την εξέλιξη ήταν σε αυτό το πνεύμα. Από τη μια μεριά ο Ζελένσκι έσπευσε με τρόπο ουσιαστικά υποτελή να κάνει επίθεση φιλίας στον Τραμπ, ενώ από την άλλη το Κρεμλίνο εμφανίστηκε σαφέστατα πιο συγκρατημένο αλλά και πιο προσγειωμένο.
Στο συγχαρητήριο μήνυμά του προς τον Τραμπ ο Ζελένσκι έσπευσε να υπενθυμίσει τη συνάντηση που είχε μαζί του τον Σεπτέμβριο όταν ο πρόεδρος της Ουκρανίας επισκέφθηκε τις ΗΠΑ και προσπάθησε να προκαταλάβει τις εξελίξεις υποστηρίζοντας ότι εκτιμά «ιδιαίτερα τη δέσμευση του προέδρου Τραμπ (θεσμικό ατόπημα, που δείχνει και τη βιασύνη του Ζελένσκι, αφού επισήμως από την Τρίτη ο Τραμπ είναι πρόεδρος εν αναμονή) για “ειρήνη μέσω πυγμής” όσον αφορά τις διεθνείς υποθέσεις. Αυτή ακριβώς είναι η αρχή που πρακτικά μπορεί να φέρει την ειρήνη στην Ουκρανία πιο κοντά και ευελπιστώ να τη θέσουμε σε εφαρμογή μαζί».
Μόλις πριν από μερικές εβδομάδες πάντως ο Τραμπ είχε αναφέρει σε συνέντευξή του ότι ο Ζελένσκι έχει μερίδιο ευθύνης για την σύγκρουση στην Ουκρανία, αφού «δεν έπρεπε ποτέ να επιτρέψει στον πόλεμο να ξεκινήσει». Στην ίδια συνέντευξη ο νέος πρόεδρος είχε δείξει οριακά εντυπωσιασμένος από τις διαπραγματευτικές ικανότητες του Ζελένσκι λέγοντας υποτιμητικά: «Θεωρώ πως ο Ζελέσνκι είναι ένας από τους καλύτερους πλασιέ που έχω δει ποτέ. Κάθε φορά που έρχεται του δίνουμε 100 δισ. δολάρια. Ποιος άλλος πήρε τόσα χρήματα στην ιστορία; Αυτό δεν έχει προηγούμενο».
Από την πλευρά της η ρωσική ηγεσία εμφανίστηκε να κρατάει στάση αναμονής, αλλά με σχεδόν θετικό πρόσημο για τα δεδομένα στις διμερείς σχέσεις με τις ΗΠΑ που βρίσκονται στη χειρότερη κατάσταση που έχουν υπάρξει εδώ και πολλές δεκαετίες. Ο εκπρόσωπος του Κρεμλίνου Ντμίτρι Πεσκόφ υποστήριξε ότι ναι μεν ο Τραμπ έχει κάνει κάποιες σημαντικές δηλώσεις σχετικά με τη βούλησή του να μπει ένα τέλος στον πόλεμο της Ουκρανίας κατά τη διάρκεια της προεκλογικής περιόδου, όμως, όπως πρόσθεσε, μόνο ο χρόνος θα δείξει αν θα μετατραπούν σε πράξεις. Οπως σημείωσε: «Ας μην ξεχνάμε ότι μιλάμε για μια εχθρική χώρα, η οποία εμπλέκεται άμεσα και έμμεσα σε έναν πόλεμο εναντίον της χώρας μας».
Επιφυλακτική η Μόσχα
Το υπουργείο Εξωτερικών της Ρωσίας με σχετική ανακοίνωσή του υποστήριξε ότι η Μόσχα δεν έχει αυταπάτες σχετικά με τον Τραμπ, αφού η αντιρωσική στάση της αμερικανικής ελίτ που είναι σχεδιασμένη να περιορίσει τη Ρωσία είναι διακομματική. Οπως ανέφερε σε σχετική ανακοίνωση: «Η Ρωσία θα εργαστεί με τη νέα κυβέρνηση όταν πάρει τη θέση της στον Λευκό Οίκο, με στόχο τη σκληρή υπεράσπιση των εθνικών μας συμφερόντων και την επίτευξη όλων των εκπεφρασμένων στόχων της ειδικής στρατιωτικής μας επιχείρησης (σ.σ.: του πολέμου στην Ουκρανία). Οι όροι μας δεν έχουν αλλάξει και είναι απολύτως γνωστοί στην Ουάσινγκτον».
Ο πρώην πρόεδρος της χώρας και νυν αντιπρόεδρος του Συμβουλίου Ασφαλείας Ντμίτρι Μεντβέντεφ σε ανάρτησή του στο Telegram ανέφερε: «Ο Τραμπ έχει μια χρήσιμη ιδιότητα για μας: ως επιχειρηματίας μισεί θανάσιμα να δαπανά χρήματα σε διάφορους κόλακες και σε ανόητους συμμάχους κολλητσίδες, σε φιλανθρωπικά έργα και σε αδηφάγους διεθνείς οργανισμούς».
Οι σχέσεις με την Κίνα
Μια σημαντική διάσταση στην εξωτερική πολιτική των ΗΠΑ είναι η σχέση που θα έχει η Αμερική με την Κίνα, αφού αυτό το θέμα αναδείχθηκε ως εξαιρετικά κρίσιμο για τις μετέπειτα εξελίξεις στην πρώτη θητεία Τραμπ. Παρά το γεγονός ότι ο περισσότερος κόσμος εκτιμά πως η προεδρία Τραμπ θα είναι κακή για τις σχέσεις με την Κίνα, δεν είναι λίγοι εκείνοι που εκτιμούν, όπως ο καθηγητής Οικονομίας στο Πανεπιστήμιο της Πόλης της Νέας Υόρκης Μπράνκο Μιλάνοβιτς, ότι ο Τραμπ εν αντιθέσει με τον Μπάιντεν δεν θα εξαπολύσει ιδεολογικό πόλεμο κατά του Πεκίνου και θα εστιάσει στο κομμάτι μιας ανταλλακτικής σχέσης. Το ενδεχόμενο αυτό είναι ευπρόσδεκτο από την κινεζική ηγεσία.
Βαρύ το τίμημα για τη Μέση Ανατολή
Η διακυβέρνηση Τραμπ αναμένεται να έχει σοβαρό αντίκτυπο και στη σύγκρουση που μαίνεται στη Μέση Ανατολή, όπου η κυβέρνηση Μπάιντεν εμφανίζεται να έχει χάσει κάθε δυνατότητα επιβολής μιας ατζέντας κατευνασμού της ισραηλινής επιθετικότητας. Παρότι η διακυβέρνηση Τραμπ δεν αναμένεται να φέρει «δίκαιη» για όλα τα μέρη λύση, αυτό που οι ειδικοί εκτιμούν ότι θα γίνει είναι να βαθύνει η αλληλεξάρτηση ΗΠΑ – Ισραήλ, αφού ο Τραμπ και στην προηγούμενη θητεία του έκανε ό,τι περνούσε από το χέρι του για να ενισχύσει τη θέση και την επιρροή του Ισραήλ σε όλη τη Μέση Ανατολή (Συμφωνίες του Αβραάμ). Στα κρίσιμα ζητήματα για τους αμάχους στη Γάζα ή στον Λίβανο, όπως και το αν η υπηρεσία του ΟΗΕ για τους Παλαιστίνιους πρόσφυγες (UNRWA) θα μπορέσει να συνεχίσει να λειτουργεί, η πολιτική του Τραμπ δεν αναμένεται να διαφοροποιηθεί από αυτήν του Μπενιαμίν Νετανιάχου. Σύμφωνα με τους αναλυτές, η νίκη Τραμπ είναι και μια ακόμη νίκη για τον Νετανιάχου, αφού δεν είναι απίθανο μια προεδρία Τραμπ να… αναγνωρίσει την κυριαρχία του Ισραήλ επί των εδαφών που αυτήν τη στιγμή κατέχουν τα ισραηλινά στρατεύματα, με δεδομένη την αναγνώριση της ισραηλινής κυριαρχίας επί των Υψιπέδων του Γκολάν από την προηγούμενη κυβέρνηση Τραμπ, αλλά και της Ιερουσαλήμ ως πρωτεύουσας του Ισραήλ. Ο Τραμπ σε επιστολή που έχει στείλει στον Νετανιάχου προεκλογικά, αφού τον παρότρυνε να κάνει αυτό που είναι να κάνει γρήγορα –να σφάξει όσο περισσότερους μπορεί–, στη συνέχεια ανέφερε ότι στην προεδρία του θέλει να τελειώσει ο πόλεμος στη Γάζα, αλλά και να υπογραφεί άμεσα συμφωνία εκεχειρίας στον Λίβανο. Οσον αφορά το θέμα του Ιράν, ο Νετανιάχου δεν είναι βέβαιο ότι θα μπορέσει να επιβάλει την πολιτική της κλιμάκωσης που ακολουθεί αυτή την περίοδο, ιδιαίτερα εάν ο Τραμπ κρίνει ότι ένας πόλεμος με το Ιράν δεν εξυπηρετεί τα συμφέροντα της Αμερικής.
Διαβάστε επίσης
Έκτακτο Συνέδριο ΣΥΡΙΖΑ: Ξεκινούν οι εργασίες – Νέα «πυρά» και εκατέρωθεν κατηγορίες