Ήταν θέμα χρόνου: η επιδημία του κορονοϊού έφτασε στις παραγκουπόλεις της Λατινικής Αμερική όπου εκατομμύρια άνθρωποι ζουν σε συνθήκες που καθιστούν αδύνατο να εφαρμοστούν οι κανόνες κοινωνικής αποστασιοποίησης.
«Ανησυχούμε ολοένα και περισσότερο για τους φτωχούς και τις άλλες ευάλωτες ομάδες που είναι πιο εκτεθειμένες στην ασθένεια και τον θάνατο εξαιτίας του ιού», δήλωσε πρόσφατα η διευθύντρια του Παναμερικανικού Οργανισμού Υγείας (OPS) Καρίσα Ετιέν.
Με τη ραγδαία άνοδο των κρουσμάτων της covid-19 σε χώρες όπως η Βραζιλία, το Περού και η Χιλή, όπου είναι πιθανό και να μην καταγράφονται όλες οι μολύνσεις, η κατάσταση είναι εκρηκτική.
Στην Αργεντινή οι αρχές έκρουσαν τον κώδωνα του κινδύνου μετά τον εντοπισμό 84 επιβεβαιωμένων κρουσμάτων της covid-19 και άλλων περίπου 100 ύποπτων στην Βίλα Ασούλ, μια παραγκούπολη στα περίχωρα του Μπουένος Άιρες.
Οι 3.000 κάτοικοί της τέθηκαν σε πλήρη καραντίνα, με απαγόρευση εξόδου από τη συνοικία γύρω από την οποία έχουν αναπτυχθεί αστυνομικές δυνάμεις.
Όμως σε μια περιοχή όπου η ανεπίσημη εργασία φτάνει το 45%, αριθμός που αναμένεται να αυξηθεί τους επόμενους μήνες εξαιτίας της οικονομικής κρίσης, είναι δύσκολο για τους πιο φτωχούς να επιλέξουν μεταξύ του “να πεθάνουν από την πείνα ή να πεθάνουν από τον ιό”.
Για την Ντάλια Μαϊμόν, του ομοσπονδιακού πανεπιστημίου του Ρίο ντε Ζανέιρο, η λογική που επικρατεί είναι η ακόλουθη: αν δεν δουλεύουν «είναι βέβαιο ότι θα πεθάνουν από την πείνα, ενώ αναλαμβάνουν ένα ρίσκο προσπαθώντας να μην μολυνθούν και πηγαίνοντας στη δουλειά».
«Πώς θα αγοράσουμε τρόφιμα;»
Μια άλλη δυσκολία στις παραγκουπόλεις είναι ο μεγάλος συνωστισμός που δεν ευνοεί την εφαρμογή μέτρων κοινωνικής αποστασιοποίησης. Οι κάτοικοι περνούν μεγάλο μέρος της ημέρας έξω από τα σπίτια τους όπου συχνά ζουν με την ευρύτερη οικογένειά τους.
Όσο για την τηλεργασία, είναι κάτι αδύνατο για τους εργαζόμενους στην παραοικονομία. Και η ανεργία δεν σταματά να αυξάνεται εξαιτίας της παράλυσης της οικονομίας.
«Εργαζόμαστε σε οικοδομές, είμαστε πωλητές, βγαίνουμε έξω κάθε ημέρα. Με το lockdown όλα έκλεισαν και οι περισσότεροι από εμάς δεν έχουμε πλέον δουλειά», εξήγησε ο Όσκαρ Γκονσάλες, ένας 43χρονος Χιλιανός.
Αυτός η ηλεκτροσυγκολλητής ζει στη συνοικία Μπρίζας ντελ Σολ, μια από τις πιο πυκνοκατοικημένες του Σαντιάγο, όπου έχουν αυξηθεί οι διαμαρτυρίες λόγω της πείνας με αίτημα την παροχή κρατικής βοήθειας. «Δεν έχουμε ούτε μια μικρή βοήθεια από το κράτος. Πιστεύουν ότι μπορούμε να ζούμε χωρίς χρήματα, αλλά πώς θα αγοράσουμε τρόφιμα για να φάμε;», διερωτήθηκε.
Σε άλλες χώρες εγκληματικές οργανώσεις εκμεταλλεύονται το κενό που έχει αφήσει το κράτος για να επεκτείνουν τον έλεγχό τους. Πρόκειται «για την πιο ανησυχητική τάση», σύμφωνα με τον Ντάγκλας Φάρα, έναν ειδικό σε θέματα ασφαλείας.
Στο Μεξικό καρτέλ ναρκωτικών διανέμουν τρόφιμα και φάρμακα, στην Ονδούρα συμμορίες οργανώνουν εκστρατείες απολυμάνσεων στις περιοχές που ελέγχουν.
Σιωπηλή απειλή
Μπροστά στις ελλείψεις από το κράτος, εκκλησίες και οργανώσεις κινητοποιούνται οργανώνοντας εκστρατείες ενημέρωσης, προσφέροντας σισίτια ή κάνοντας απολυμάνσεις.
Στα περίχωρα του Σαντιάγο οι κάτοικοι γνωρίζουν πού ζουν οι ασθενείς και οργανώνονται για να τους πάνε φαγητό. “Αν δεν τους βοηθήσουμε εμείς, κανείς δεν θα το κάνει”, δήλωσε η 62χρονη Γκλόρια Ρέιες.
«Πρέπει να διαθέτουμε τις δικές μας δημόσιες πολιτικές και να σκεφτόμαστε εναλλακτικές καθώς η κυβέρνηση είναι απούσα», επιβεβαίωσε ο Γκίλσον Ροντρίγκες αξιωματούχος της συνοικίας Παραϊσόπολις, τη δεύτερη μεγαλύτερη παραγκούπολη του Σάο Πάολο με 100.000 κατοίκους, ο οποίος προετοιμάζεται “για το χειρότερο σενάριο”.
Η Βραζιλία είναι πλέον η δεύτερη περισσότερο πληγείσα χώρα από την πανδημία παγκοσμίως μετά τις ΗΠΑ, με περισσότερους από 25.000 θανάτους και περισσότερα από 400.000 κρούσματα σε σύνολο 210 εκατομμυρίων κατοίκων.
Άλλο πρόβλημα είναι η πρόσβαση σε καθαρό νερό. Σύμφωνα με τον ΟΗΕ, σχεδόν 89 εκατομμύρια άνθρωποι στη Λατινική Αμερική δεν διαθέτουν βασικές υπηρεσίες υγιεινής, γεγονός που καθιστά δύσκολο να πλένουν τακτικά τα χέρια τους, βασικός κανόνας πρόληψης της covid-19.
Στο Περού, που έχει πληγεί ιδιαίτερα από την πανδημία, σχεδόν το ένα τρίτο των 10 εκατομμυρίων κατοίκων της Λίμα αντιμετωπίζει σοβαρές δυσκολίες πρόσβασης σε νερό, κυρίως στην περιφέρεια της πρωτεύουσας.
«Η κρίση του νερού στη Λίμα αποτελεί μια σιωπηλή απειλή. Ο πιο ευάλωτος πληθυσμός είναι αυτός που κινδυνεύει περισσότερο να εκτεθεί στην πανδημία», δήλωσε η Μαριέλ Σάντσες διευθύντρια της μη κυβερνητικής οργάνωσης Aquafondo.
Στη Βενεζουέλα η επιδημία covid-19 ήρθε να προστεθεί σε μια ήδη καταστροφική οικονομική κατάσταση, με ελλείψεις σε ηλεκτρική ενέργεια και βενζίνη.
