Ας ξεκινήσουμε με μια κοινή και προφανή διαπίστωση: η φετινή χρονιά θα είναι βαθιά υφεσιακή.
Η πανδημία του κορονοϊού έχει πλήξει και συνεχίζει να πλήττει βαρύτατα την οικονομία μας, χτυπώντας άμεσα τους κλάδους της εστίασης και του τουρισμού, κλάδους που αλληλοδιαπλέκονται, κι έμμεσα όσους κλάδους σχετίζονται με τους δύο πρώτους στην αλυσίδα παραγωγής του τελικού προϊόντος και υπηρεσίας. Για να μιλάμε συγκεκριμένα, ο τουρισμός συνιστά το 30% του ΑΕΠ, αποτελεί την κύρια πηγή εξισορρόπησης του ισοζυγίου τρεχουσών συναλλαγών (διατηρώντας το ισοζύγιο υπηρεσιών πλεονασματικό), με την εισροή κεφαλαίων από τις αφίξεις να ανέρχεται ετησίως στα 16 δισ. ευρώ (στο ποσό δεν περιλαμβάνονται οι δαπάνες των επισκεπτών στις τοπικές αγορές, εστιατόρια, μπαρ, ψώνια κ.λπ.) και, τέλος, απασχολεί το 20% του εργατικού δυναμικού. Οσον αφορά την εστίαση (εστιατόρια, καφέ, μπαρ), ο κλάδος απασχολεί το 15% του εργατικού δυναμικού, ενώ χαρακτηρίζεται από ευρύτατη διασπορά, πολλές μικρές και μεσαίες επιχειρήσεις. Να σημειώσουμε πως η κυβέρνηση διά στόματος του υπουργού Τουρισμού εκτιμά ότι το μίνιμουμ της απώλειας στα έσοδα από τον τουρισμό σε σχέση με πέρυσι θα ανέλθει στο 70%. Πρόκειται για τεράστια απώλεια εσόδων, τόσο ως προς το ΑΕΠ όσο βέβαια και στα οικονομικά του δημοσίου.
Το χρονικό της ύφεσης
Ο Κυριάκος Μητσοτάκης και κορυφαία κυβερνητικά στελέχη επαίρονταν πως είχαν θέσει τη χώρα σε τροχιά ανάπτυξης, ραγδαίας μάλιστα. Οι αριθμοί όμως είναι αμείλικτοι: το τελευταίο τρίμηνο του 2019 το εθνικό εισόδημα μειώθηκε κατά 274 εκατ. ευρώ, ενώ κατά τη διάρκεια του χρόνου οι ακαθάριστες επενδύσεις μειώθηκαν από 14% του εθνικού εισοδήματος το 2017 σε 11% το 2019.
Οσο δε για τους πρώτους δύο μήνες του 2020, η απόκλιση από τους δημοσιονομικούς στόχους του υπουργείου Οικονομικών έφτασε το 37%.
Ο κορονοϊός λειτούργησε σαν τον γάιδαρο που αποτελείωσε το ήδη στραβό κλήμα…
Τι να περιμένουμε
Η ύφεση θα αγγίξει το 15% με 20% και με αντίστοιχο πρωτογενές δημοσιονομικό έλλειμμα. Η κυβέρνηση διά μέσου του υπουργού Οικονομικών Χρήστου Σταϊκούρα δεσμεύτηκε για επιστροφή στα πρωτογενή πλεονάσματα από το 2021, την αμέσως επόμενη χρονιά δηλαδή. Ας αναλογιστούμε τη σύνθεση αυτού του ελλείμματος, πού κατευθύνθηκαν αυτά τα ποσά, τι ανάγκες και δαπάνες του δημοσίου κάλυψαν. Πέρα λοιπόν από τις άμεσες ανάγκες που σχετίζονται με την αντιμετώπιση της πανδημίας, μεγάλο κομμάτι του ελλείμματος θα αφορά συμβατικές δαπάνες του δημοσίου: μισθούς, συντάξεις, δαπάνες για παιδεία, υγεία και πρόνοια. Αυτό καθίσταται αναπόφευκτο λόγω της τεράστιας φετινής ύφεσης: τα τακτικά έσοδα του δημοσίου, άμεση και έμμεση φορολογία, δεν επαρκούν για να καλυφθούν πλήρως οι συγκεκριμένες δαπάνες.
Εχοντας αυτό υπόψη, ας σκεφτούμε τώρα τι σημαίνει πραγματικά επιστροφή σε πρωτογενή πλεονάσματα την αμέσως επόμενη χρονιά. Ισοδυναμεί με μειώσεις μισθών, συντάξεων και δαπανών για υγεία, παιδεία και πρόνοια.
Η πανδημία ως ευκαιρία
Οι κινήσεις της κυβέρνησης Μητσοτάκη μας δείχνουν πως στην Πειραιώς εκλαμβάνουν την «κρίση ως ευκαιρία». Μια οξεία οικονομική κρίση που επιφέρει ούτως ή άλλως αμφιλεγόμενα προσωρινά μέτρα καταστρατήγησης της κανονικότητας σε πληθώρα θεμάτων (από τα εργασιακά, τη δημόσια περιουσία, την είσοδο της αγοράς στην παιδεία και την υγεία μέχρι τις ατομικές ελευθερίες) επιχειρείται ήδη από την κυβέρνηση Μητσοτάκη να επιφέρει μόνιμα αποτελέσματα, νέα κανονικότητα. Μια εξόχως ταξική, ξεδιάντροπα υπέρ των μεγάλων οικονομικών συμφερόντων κανονικότητα.
Τι πρέπει να κάνουμε;
Η αξιωματική αντιπολίτευση αδυνατεί να ανέλθει στο ύψος των περιστάσεων. Η συνθηκολόγηση του 2015 και η ένταξη του ΣΥΡΙΖΑ στο μνημονιακό μπλοκ έχουν ξεδοντιάσει το κόμμα από αντιπολιτευτικά όπλα. Ετσι αρκείται να αναλώνεται σε επικοινωνιακά σόου με την κυβέρνηση για το ποιος είναι ηθικότερος, καθαρότερος και λοιπά petit politics τερτίπια.
Αυτό που απαιτείται είναι πραγματικές πολιτικές προτάσεις, θεραπευτικές τόσο για τις τρέχουσες συνέπειες της πανδημίας όσο και μεσομακροπρόθεσμα. Τη Δευτέρα το ΜέΡΑ25 κατέθεσε προς διαβούλευση με την κοινωνία ολοκληρωμένη πρόταση νόμου για την ουσιαστική προστασία των πολιτών από την κρίση.
Δεν πρέπει να τους επιτρέψουμε να χρησιμοποιήσουν την κρίση του κορονοϊού ως άλλοθι και έρεισμα για την οικοδόμηση μιας νέας δυστοπικής πραγματικότητας. Είναι η ώρα να ανακτήσουμε την εθνική μας κυριαρχία σε όλα εκείνα τα θεσμικά εργαλεία που θα επιτρέψουν στην Ελληνική Δημοκρατία να προστατεύσει πραγματικά τους πολίτες της.
Ο Αλέξης Σμυρλής είναι οικονομολόγος και συντονιστής πολιτικού σχεδιασμού, διευθυντής ΚΟ ΜέΡΑ25
