Ο Ελληνας ποιητής γίνεται αντικείμενο μελέτης από διδακτορικούς φοιτητές και ερευνητές απ’ όλο τον κόσμο
Ο Κ.Π. Καβάφης δεν είναι απλώς ένας απ’ τους σημαντικότερους Ελληνες ποιητές που ασκεί διαχρονικά γοητεία σε παγκόσμιο επίπεδο. Πρόκειται παράλληλα για πρόσωπο που έχει αγαπηθεί όσο λίγα στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης, με χιλιάδες χρήστες να αναδημοσιεύουν υλικό για τη ζωή και το έργο του, το οποίο ο ίδιος φρόντιζε να συγκεντρώνει και να αρχειοθετεί συστηματικά. Ετσι δημιούργησε ένα μοναδικό λογοτεχνικό και προσωπικό αρχείο από μια εποχή-μεταίχμιο και μεταβατική, όπως εκείνη στην οποία ο ίδιος επέστρεφε για να αντλήσει θέματα. Στο Twitter λογαριασμός με το όνομά του έχει συγκεντρώσει χιλιάδες ακολούθους που ανεβάζουν καθημερινά αγγλόφωνο περιεχόμενο, αποτυπώνοντας την κοσμοπολίτικη διάσταση της ποίησής του αλλά και τις πολλές διαφορετικές ερμηνείες που του αποδίδονται.
Για πέμπτη χρονιά
Στην καρδιά του καλοκαιριού, πίσω από το κτίριο της Στέγης του Ιδρύματος Ωνάση συγκεντρώθηκαν – μετά το ανοιχτό κάλεσμα του ιδρύματος– δώδεκα μεταπτυχιακοί και διδακτορικοί φοιτητές καθώς και ερευνητές στα πρώτα τους βήματα με σκοπό την εξερεύνηση του έργου του Αλεξανδρινού ποιητή (το 2023 συμπληρώνονται 160 χρόνια από τη γέννησή του).
Φέτος με θεματική «Ο Καβάφης μέσα από τις επιστήμες και τις τέχνες» και σε επιμέλεια των Peter Jeffreys, Αναπληρωτή Καθηγητή Αγγλικής Λογοτεχνίας στο Suffolk University της Βοστόνης και Τάκη Καγιαλή, Καθηγητή Νεοελληνικής Φιλολογίας στο Ελληνικό Ανοικτό Πανεπιστήμιο, είναι η πέμπτη χρονιά που επιστήμονες απ’ όλο τον κόσμο συναντιούνται για να εξετάσουν το έργο του ποιητή, αυτήν τη φορά μέσα από τις μεθοδολογικές και θεωρητικές προσεγγίσεις διαφορετικών κλάδων της επιστήμης και της τέχνης. Επίκεντρο της συζήτησης το λογοτεχνικό έργο και το ψηφιακό αρχείο του Κ.Π. Καβάφη, τα οποία εξετάστηκαν μέσα από το πρίσμα διαφορετικών καλλιτεχνικών και ερευνητικών πεδίων όπως η δημιουργική γραφή, η ιστορία, οι κινηματογραφικές σπουδές, η γλωσσολογία, η ιστορία της εκπαίδευσης, η γενεαλογία, η νομισματική, οι μουσικές σπουδές και ο οπτικός πολιτισμός. Στόχος του Διεθνούς Θερινού Σχολείου Καβάφη, που υλοποιήθηκε σε επιμέλεια των Πίτερ Τζέφρις, αναπληρωτή καθηγητή Αγγλικής Λογοτεχνίας στο Πανεπιστήμιο του Σάλφοκ στη Βοστόνη και Τάκη Καγιαλή, καθηγητή Νεοελληνικής Φιλολογίας στο Ελληνικό Ανοικτό Πανεπιστήμιο, είναι να ερευνήσουν τον τρόπο που διαβάζεται ο Καβάφης σήμερα.
Το Διεθνές Θερινό Σχολείο
Το 2017 ξεκινά το Διεθνές Θερινό Σχολείο Καβάφη από το Αρχείο Καβάφη και το Ιδρυμα Ωνάση με σκοπό να αποτελέσει μια διεθνή επιστημονική συνάντηση – η οποία γίνεται από τότε σε ετήσια βάση με εξαίρεση τα έτη 2020 και 2021 λόγω Covid-19. Το πρώτο Θερινό Σχολείο υλοποιήθηκε με θέμα «Ο Καβάφης στον κόσμο», μια διερεύνηση του έργου του ποιητή σε ευρύτερα λογοτεχνικά και πολιτισμικά πλαίσια. Το δεύτερο, το 2018, ανέδειξε το θέμα «Καβάφης και αρχαιότητα», παρέχοντας τη δυνατότητα καινούργιων οπτικών στο έργο του και θέτοντας νέα ερωτήματα για την καβαφική ποίηση και τη μελέτη της.
Το τρίτο Θερινό Σχολείο το 2019 με τίτλο «Οι προσανατολισμοί του Καβάφη» προσέγγιζε το φαινόμενο Καβάφη στο ευρύτερο γεωγραφικό και ιστορικό του πλαίσιο, τόσο κατά τη διάρκεια της περιόδου της ζωής του ποιητή στην Αλεξάνδρεια όσο και στις επόμενες δεκαετίες, στη διάρκεια των οποίων η ποίησή του αναδείχθηκε σε παγκόσμιο λογοτεχνικό γεγονός. Φτάνοντας πιο κοντά στο σήμερα, το 2022, το Διεθνές Θερινό Σχολείο Καβάφη επιστρέφει μετά την πανδημία με θέμα «Η διαμεσολάβηση του Καβάφη», εξετάζοντας τους χιλιάδες τρόπους με τους οποίους «διαβάζεται» σήμερα το καβαφικό έργο. Από τις έντυπες εκδόσεις και τις μεταφράσεις τους ως τους στίχους του Καβάφη στα λεωφορεία, στο μετρό και στην πόλη, καθώς και τα ποιήματα, τα σχετικά με το καβαφικό έργο. Κείμενα που υπάρχουν στο διαδίκτυο, στίχοι και αποσπάσματα έργων του στα οποία αναφέρονται άρθρα του Τύπου ή ομιλίες, η ψηφιακή συλλογή του Αρχείου Καβάφη, αλλά και τα έργα τέχνης, οι θεατρικές, μουσικές και κινηματογραφικές παραγωγές που αφορούν το έργο και τη ζωή του ποιητή.
Το πολύτιμο αρχείο
Από χειρόγραφα καβαφικών ποιημάτων, έντυπες αυτοσχέδιες εκδόσεις, πεζά λογοτεχνικά κείμενα, άρθρα, μελέτες και σημειώσεις αποτελείται το αρχείο του επιδραστικού ποιητή που συγκεντρώνει πάνω από 2.000 τεκμήρια. Το υλικό αυτό περιήλθε στη διαχείριση του Ιδρύματος Ωνάση στα τέλη του 2012, με σκοπό την προστασία του και τη δυνατότητα ελεύθερης πρόσβασης για το κοινό και τους ερευνητές μετά την ψηφιοποίησή του.
Ωστόσο, το βασικό τμήμα του αρχείου κληροδοτήθηκε στον Α. Σεγκόπουλο από τον Κ.Π. Καβάφη το 1933, ο οποίος δεν είχε αφήσει φιλολογική διαθήκη που να υποδεικνύει τον τρόπο διαχείρισής του. Ο Σεγκόπουλος αρχικά το διαχειρίστηκε μαζί με την πρώτη του σύζυγο Ρίκα Σεγκοπούλου-Αγαλλιανού, ενώ μετά τον θάνατό του το κληροδότησε στη δεύτερη σύζυγό του Κυβέλη.
Το 1969 η κυριότητα του αρχείου πέρασε στον κορυφαίο νεοελληνιστή Γ. Π. Σαββίδη, ο οποίος το αποκατέστησε σε μεγάλο βαθμό, ανακτώντας χειρόγραφα και άλλο υλικό που είχαν αποσπαστεί, προχωρώντας στη σταδιακή έκδοση υλικού με τη βοήθεια άλλων φιλολόγων. Μετά το 1995 το αρχείο διαχειρίστηκε ο Μανόλης Σαββίδης, ο οποίος το εντάσσει στο υλικό του Σπουδαστηρίου Νέου Ελληνισμού, εμπλουτίζοντάς το επίσης με έντυπες και ηλεκτρονικές εκδόσεις.