Ο Βασίλης Κολώνας είναι ιστορικός της Αρχιτεκτονικής, ομότιμος καθηγητής του τμήματος Αρχιτεκτόνων του Πανεπιστημίου Θεσσαλίας. Από το 2012 μας έχει δώσει μερικά σημαντικά βιβλία από τα οποία ξεχωρίζουν τα: «Η Θεσσαλονίκη εκτός των τειχών. Εικονογραφία της συνοικίας των Εξοχών, 1885-1912» και «Σμύρνη 1870-1923. Πόλη και Αρχιτεκτονική, Η συμβολή των Ελλήνων». Σε αυτά διατρέχει την ιστορία των πόλεων μέσα από τα κτίριά τους αλλά και τον τρόπο που αυτά διαμορφώνονται από τις κοινωνικές και οικονομικές συνθήκες κάθε περιόδου. Το βιβλίο του «Η Πόλις / The City» (εκδ. University Studio Press) αποτελεί τη δίγλωσση (ελληνικά, αγγλικά) μελέτη του πάνω στο αστικό τοπίο που διαμόρφωσε τη σκέψη του Καβάφη. Πρόκειται για την εμπλουτισμένη έκδοση του βιβλίου «Ο αστικός χώρος στον Καβάφη» (2013) η οποία υλοποιήθηκε έπειτα από το Α΄ Διεθνές Συμπόσιο Καβάφη (1991).
«Ο Καβάφης δεν χαρακτηρίζεται ως ποιητής της φύσης· ο αστικός χώρος είναι εκείνος που κυριαρχεί στο έργο του και δημιουργεί το σκηνικό δράσης των ηρώων του. Η πόλη σε όλες τις διαστάσεις και υποστάσεις της σηματοδοτεί την ποίησή του και εξειδικεύει τα επίπεδα της ανάγνωσής της» σημειώνει ο Β. Κολώνας. Για να κατανοήσει κάποιος πώς έβλεπε ο Καβάφης την πόλη θα πρέπει να λάβει υπόψη ότι για εκείνον είχε δύο όψεις, την ιστορική και τη σύγχρονη. Δύο είναι και οι προσεγγίσεις του. Περιγράφει την ιστορική πόλη μέσα από ένα ευρύ φάσμα που περιλαμβάνει τους δρόμους, τις πλατείες, τις αγορές, τα δημόσια κτίρια, τους χώρους κοινωνικών συναθροίσεων. Αντιθέτως η καθημερινή, βιωμένη πόλη έχει άλλη κλίμακα, πολύ πιο περιορισμένη. Μέσα από την ποίησή του αναδεικνύει τις ανώνυμες συνοικίες και τον ιδιωτικό χώρο. Στη μελέτη επιχειρείται η αποτύπωση αυτών των αντιθέσεων.
Στις ιστορικές πόλεις δεν συγκαταλέγονται η Αθήνα η Ρώμη ή η Κωνσταντινούπολη, αλλά πόλεις της όψιμης ελληνιστικής περιόδου όπως η Αντιόχεια, η Σελεύκεια, η Αλεξάνδρεια, δηλαδή εκείνες που έχουν πολυεθνικό χαρακτήρα. Όπως επισημαίνει ο Β. Κολώνας, ο Καβάφης δείχνει να υποτιμά τη σύγχρονή του Αλεξάνδρεια διότι δεν μπορεί να την πλάσει όπως θέλει, όπως κάνει με πόλεις που έχουν χαθεί στα βάθη του χρόνου. Η σύγχρονή του Αλεξάνδρεια είναι το παρόν που τον προβληματίζει, μια εικόνα και μια κατάσταση που παρότι δεν του αρέσει δεν μπορεί να αλλάξει.
