Αν και η προστασία κατατρεγμένων προφύγων δεν έχει ηλικία, τούτες τις ημέρες που παρατηρείται αύξηση των προσφυγικών και μεταναστευτικών ροών, εντείνεται η αγωνία για τα ασυνόδευτα ανήλικα .
Είναι παιδιά, «ξενόπουλα», που φτάνουν στη χώρα μας, ανάμεσα σε ενηλίκους, με καΐκια – σκυλοπνίχτες της ελπίδας , στο Αιγαίο, μόνα τους , χωρίς την επιμέλεια οικείων. Η κυβέρνηση θέτει σε προτεραιότητα, μεταξύ άλλων, αυτή την ευάλωτη ομάδα μεταναστών και προσφύγων, πέρα από την γενικότερη προσπάθεια να υπάρξει συντονισμός για την πρόληψη καταστάσεων «ασφυξίας» στα νησιά αλλά και για την επιδείνωση των συνθηκών διαβίωσης προσφύγων. Κι αυτό με δεδομένες τις ελλείψεις σε υποδομές φιλοξενίας και σε μηχανισμούς ψυχοκοινωνικής στήριξης, των ανθρώπων που ζητούν βοήθεια.
Οι αρμόδιες Αρχές έχουν αποδυθεί σε έναν αγώνα δρόμου για να διασφαλιστούν τα κατοχυρωμένα δικαιώματα των ασυνόδευτων ανηλίκων, μεταναστών και προσφύγων –όχι πάντα με τόση ευστοχία. Τα επικαιροποιημένα στοιχεία του Εθνικού Κέντρου Κοινωνικής Αλληλεγγύης, καταγράφουν ότι τέλος Φεβρουαρίου 2018, ο αριθμός των ασυνόδευτων ανηλίκων στην Ελλάδα, ανερχόταν σε 3.030 (96,5% αγόρια και 3,5% κορίτσια).
Είναι αξιοσημείωτο ότι ποσοστό 4,7% είναι κάτω των δεκατεσσάρων ετών. Το Ταμείο Ασύλου Μετανάστευσης και Ένταξης προκήρυξε, τον Δεκέμβριο του 2017, πρόσκληση για επιχορήγηση της λειτουργίας παλαιών και νέων Δομών Φιλοξενίας ασυνόδευτων ανήλικων, ώστε η προσφερόμενη διαθεσιμότητα να ανέλθει συνολικά σε 2.000 θέσεις. Σήμερα, πάντως, λειτουργούν 48 Δομές Φιλοξενίας Ασυνόδευτων Ανηλίκων, τόσο στη νησιωτική Ελλάδα (Λέσβο, Χίο, Σάμος, Κρήτη), όσο και στην ηπειρωτική Ελλάδα (Αττική, Δυτική Ελλάδα, Κεντρική και Ανατολική Μακεδονία και Θράκη), συνολικής δυναμικότητας 1.118 θέσεων. Σε αντιπαραβολή, στις αρχές του 2015 οι προσφερόμενες δομές ήταν χωρητικότητας μόλις 300 θέσεων, αναφέρει η Ειδική Γραμματεία Επικοινωνιακής Διαχείρισης Κρίσεων (Υπουργείο Ψηφιακής Πολιτικής), στο ενημερωτικό δελτίο για το προσφυγικό που εξέδωσε.
Ωστόσο, παραμένει ως ζητούμενο, να διασφαλιστούν πλήρως τα κατοχυρωμένα δικαιώματα των ασυνόδευτων ανηλίκων, και να προχωρά ταχέως και απρόσκοπτα η άμεση μετεγκατάσταση σε χώρες της Ευρωπαϊκής Ένωσης, στο πλαίσιο επανένωσης οικογενειών. Είναι πολλές οι περιπτώσεις παιδιών που είχαν βάλει πλώρη για τη βόρεια Ευρώπη για να βρουν οικείους αλλά κόλλησαν στην Ελλάδα. Γι αυτό ακόμα και σήμερα, παρατηρούνται περιπτώσεις που ανήλικοι αναζητούν τρόπο να φυγουν, κάποια το σκάνε ακόμα και από δομές φιλοξενίας για να φτάσουν στον «προορισμό τους» ή για να βρουν λεφτά και να τα στείλουν πίσω στην πατρίδα τους.
Ήδη από το 2016, τότε με αφορμή την Συμφωνία Ευρωπαϊκής Ένωσης και Τουρκίας, ο Συνήγορος του Πολίτη, εξηγούσε τα προβλήματα, καθώς οι ξενώνες φιλοξενίας ασυνόδευτων ανηλίκων ήταν πλήρεις, με συνέπεια πολλά παιδιά που αιτούνται φιλοξενίας να βρίσκονται αναγκαστικά σε αναμονή. Η φιλοξενία ανηλίκων είναι εποπτευόμενη, καθώς δίκτυα εκμετάλλευσης καιροφυλακτούν σαν τα κοράκια για αυτή την ευάλωτη ηλικιακή ομάδα. Σε δημόσιες παρεμβάσεις του ο Βοηθός του Συνηγόρου του Πολίτη για τα Δικαιώματα του Παιδιού, Γιώργος Μόσχος συνεχώς καλεί για την ενίσχυση των δομών για τα προσφυγόπουλα, την προώθηση προγραμμάτων κοινωνικής προστασίας αιτούντων άσυλο, ασυνόδευτων ανηλίκων, αλλά και δράσεις με νέες προσεγγίσεις , όπως η αναδοχή, μέχρι τη διευθέτηση, ζητημάτων που αφορούν αυτή την ευάλωτη ομάδα. Παράλληλα, όμως, υπάρχει πάντα η ανάγκη για την κοινωνική ένταξη όσων παιδιών, μεταναστών και προσφύγων, μείνουν στην Ελλάδα.
Σύμφωνα με υπολογισμούς ειδικών επιστημόνων, το ποσοστό των προσφυγόπουλων που θα μείνουν στη χώρα θα είναι λιγότερο από 1% του συνολικού πληθυσμού των παιδιών στην Ελλάδα. Αν πραγματικά προσπαθήσουμε μπορούμε να τους δώσουμε την θέση που τους αρμόζει στην κοινωνία». Και το σχολείο είναι η γέφυρα για την επόμενη μέρα, όπως συχνά περιγράφει ο Συνήγορος του Παιδιού.
Τριών ειδών είναι οι χώροι όπου διαμένουν ασυνόδευτα παιδιά: δομές φιλοξενίας Aσυνόδευτων Ανηλίκων, ασφαλείς ζώνες (ειδικά διαμορφωμένοι και εποπτευόμενοι χώροι σε καταυλισμούς προσφύγων που προσφέρουν 24ωρη φροντίδα στους ασυνόδευτους ανηλίκους /προσωρινη διαμονή έως 3 μήνες) και ξενοδοχεία. O αριθμός και η δυναμικότητάς τους αποτυπώνεται στα εξής στοιχεία ( Φεβρουάριος 2018):
Κεντρική Μακεδονία: 4 δομές φιλοξενίας-120 θέσεις 3 ασφαλείς ζώνες- 90 θέσεις 2 ξενοδοχεία- 120 θέσεις
Ανατολική Μακεδονία και Θράκη: 3 δομές φιλοξενίας-58 θέσεις 2 ασφαλείς ζώνες-60 θέσεις
Ήπειρος: 1 ασφαλής ζώνη- 30 θέσεις
Θεσσαλία: 2 δομές φιλοξενίας-60 θέσεις
Λέσβος: 9 δομές φιλοξενίας 170 θέσεις
Κεντρική Ελλάδα: 2 ασφαλείς ζώνες-60 θέσεις
Δυτική Ελλάδα: 2 δομές φιλοξενίας-60 θέσεις
Αττική: 25 δομές φιλοξενίας- 596 θέσεις 2 ασφαλείς ζώνες-60 θέσεις 2 ξενοδοχεία-120 θέσεις
Σάμος : 1 δομή φιλοξενίας 10 θέσεις
Χίος: 1 δομή φιλοξενίας 18 θέσεις
Κρήτη: 1 δομή φιλοξενίας 23 θέσεις
